Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Side 253

RÖKRÆÐULÝÐRÆÐI OG FJÖLMENNINGARLEG TOGSTREITA
vangi í firjálslyndum lýðræðisríkjum. Lögin geta stundum stýrt þessu ferli,
þegar gerðar eru lagaumbætur áður en vitund almennings vaknar, kunna
þær að gera almenning meðvitaðan um stjómarskrárstdgið. Lögin geta
einnig dregist aftur úr vitund almennings, og stundum gæti þurft að ýta
við þeim svo þau lagi sig að henni. I lifandi fjölmenningarlegu frjálslyndu
lýðræðisríki á ekki að bæla niður menningarlegan og pólitískan ágreining
og þann lærdóm sem hægt er að draga af honum með lagaklækjum. I
lýðræðisríkjum þurfa sjálfir þegnamir, ekki eingöngu dómarar og löggjaf-
inn, að læra aðsldlnaðarhstina með því að láta reyna á þolmörk samkomu-
lagsins sem tekur tilht til mismunandi þátta sem \drðast skarast.
Fjölmenningarlegt fjölhvggjufyrirkomulag á sviði laga ætti að taka
mið af eftirfarandi grundvallaratriðum:
a. Samskipti á jafnréttisgnmdvelli. Þeir sem tilheyra menningarlegum,
trúarlegum, tungumálalegum eða öðrum minnihlutahópum mega ekld
vegna stöðu sinnar njóta takmarkaðri borgaralegra, póhtískra, fjárhags-
legra eða menningarlegra réttinda en þeir sem tilheyra meirihlutanum.
b. Sjálfknúin aðild. Ekki skal sjálfkrafa ákveða við fæðingu hvaða menn-
ingar-, trúar- eða málfarshópi einstaklingur tilheyrir. Hvort einstakling-
ur tdlheyrir ákveðnum hópi verður að vera háð vilja hans sjálfs tdl aðildar
og staðfestingu hans á því hver hann er; í mörgum tdlvikum munu slík
sjálfskennsl vera vefengd, en ríkið ættd alls ekkd að afsala sér réttinum til
að skilgreina og stjóma því hver tilheyrir hvaða hóp tdl hópsins á kostn-
að einstaklingsins. Það er æskilegt að einstaklingar séu spurðir að því
þegar þeir komast á fullorðinsaldur hvort þeir vilji halda áfram að tdl-
heyra þeim samfélagshóp sem þeir rekja uppruna sinn tdl.
c. Frelsi til brotthvarf eða samneytis. Frelsi einstaklingsins tdl að hverfa
brott frá þeim hópi sem hann tilheyrir má ekkd takmarka, þó að slíkt
brotthvarf kunni að hafa í för með sér að ákveðin formleg og óformleg
forréttindi tapast. Utskúfun og félagsleg útdlokun er óformlegur fómar-
kosmaður shkrar útdlokunar en tap á réttdndum er varða nýtingu lands eða
tdlteknar bótagreiðslur myndu flokkast undir formlegan kosmað. Að því
er varðar það síðamefinda, þá á rikdsvaldið í frjálslyndum lýðræðisríkjum
rétt á að skerast í leikinn og setja reglur um slfkan brotthvarfskosmað í
samræmi \dð meginreglur um jafnrétti þegnanna.- \dð slíkar aðstæður
Eg hef hér í huga hið margumrædda dómsmál milli Pueblo indjána í Santa Clara og
Martinez. Þar var kveðinn upp úrskurður sem staðfesti tilskipun yfirvalda í Santa
Clara um að böm karlmanna sem kvæntust út fyrir ættflokkinn fengju að tilheyra
25
i