Vísbending - 19.11.2012, Blaðsíða 1

Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V Í S B E N D I N G • 4 6 T B L 2 0 1 2 1
Ísland - eftirbátur annarra
Mynd 1: Röð Íslands og fleiri landa í VLF/
mann 1980 til 2011
Mynd 2: Meðalvöxtur VLF/mann 1981-2011
19. nóvember 2012
46. tölublað
30. árgangur
ISSN 1021-8483
Íslendingar hafa á
undanförnum áratugum
sífellt dregist aftur úr
nágrannaþjóðum í hagvexti.
Styrmir Gunnarsson
hefur skrifað sögu átaka
Sjálfstæðismanna á tíma
Geirs Hallgrímssonar.
Meðal „veikleika“ Geirs
var að hann hafði hugsað
afstöðu sína til þjóðmála
djúpt og í þaula.
Þegar Gunnar Thoroddsen
myndaði stjórn sína
árið 1980 setti hann tvö
ófrávíkjanleg skilyrði.
1 32 4
Hin nýja skýrsla McKinsey bendir á að því miður skorti mikið á að hagvöxtur á Íslandi sé við-
unandi. Í 45. tbl. Vísbendingar var bent á
að líkur bentu til þess að hagvöxtur á Íslandi
yrði minni en í flestum öðrum löndum
næstu áratugi. McKinsey skýrslan sýnir að
þetta er ekki ný þróun. Þvert á móti hefur
Ísland færst niður á við í röðinni sé miðað
við verga landsframleiðslu (VLF) á mann
undanfarna tvo áratugi. Hagvöxtur á mann
er nánast alltaf lakari hér en í þeim löndum
sem við berum okkur helst saman við.

Á niðurleið
Stærðin VLF/mann er mælikvarði á það
hve mikið hver einstaklingur framleiðir á
einu ári af verð mætum. Til samanburðar
við Ísland eru önnur ríki á Norðurlöndum,
Bretland, Frakk land, Holland, Þýskaland,
Japan, Bandaríkin og meðaltal 15 Evrópu-
sambands ríkja. Þetta eru ríki sem allan
þennan tíma hafa svipað stjórnarfar og á
Íslandi. Í ljós kemur að fyrstu fjórtán árin
var Ísland í fyrsta eða öðru sæti og skiptist
um forystu á við Bandaríkin (sjá mynd 1).
Árið 1999 lækkar Ísland í fjórða sæti, en
nær aftur því þriðja árið 2004. Síðan liggur
leiðin að mestu niður á við og árið 2011 er
landið komið í 8. sæti í þessum hópi. Þetta
þýðir ekki að lífskjör hafi versnað á Íslandi
heldur að þau batna hraðar annars staðar.
Norðmenn hafa náð að auka lands-
framleiðsluna mest af öllum á þessu tíma-
bili. Að meðaltali hefur hagvöxtur á mann
þar verið 6,3% sem helgast fyrst og fremst
af olíuauðnum. Öll önnur lönd eru með
meðalhagvöxt á mann þessa þrjá áratugi
upp á 4,3 til 4,9%, nema Ísland, en þar
jókst VLF/mann aðeins 3,7% á ári.

Alltaf lakari
Á mynd 2 sést þróun hagvaxtar á mann á
fimm ára tímabilum. Hann var mestur fyrsta
ára tuginn, dalaði 1991-95, jókst svo á ný,
en hefur minnkað stöðugt síðan. Sveiflan
er svipuð á Íslandi og á samanburðar svæð-
unum. Hérlendis er vöxturinn samt nánast
alltaf minni nema frá 2001 til 2005 þar sem
Ísland nær prósentubroti meiri hagvexti.
Meðal skýringa á þessari afturför nefnir
skýrslan að framleiðni á Íslandi er lakari en
annars staðar. Þjóðin heldur markvisst niðri
lífskjörum með því að halda í bankakerfi sem
er allt of stórt og verslanakeðjur sem nota of
mikið húsnæði. Með einangrun landsins í
gjaldeyrishöftum er líklegt að samkeppni við
erlend fyrirtæki verði minni en verið hefur.
Íslensk fyrirtæki verða í vernduðu umhverfi
og samkeppnishæfnin minnkar. Á sama tíma
berst hópur fyrir því að landið verði áfram í
viðjum toll- og gengisverndar með ónýtan
gjaldmiðil.
Vöxtur á Íslandi borinn saman við meðaltal 11 svæða. Heimild: Hagstofan, útreikningar Vísbendingar.
Samanburðarhópur – sjá grein. Kaupmáttarjafngildi (e.PPP). Heimild: Hagstofan, útr. Vísbendingar.