Þjóðlíf - 01.08.1991, Qupperneq 18

INNLENT
AA-HUGMYNDAFRÆÐIN
TIL GRUNDVALLAR
Meðferðarheimilið á Tindum er fyrir ungmenni á aldrinum 13-18 ára sem eiga
við vímuefnavanda að etja. Það byggir á tólfsporameðferðinni. Sigrún Hv.
Magnúsdóttir deildarstjóri: Vantar sárlega húsnœði fyrir eftirmeðferð
ATindum á Kjalarnesi er nýlega farið
að reka meðferðarheimili fyrir vímu-
efnaneytendur á aldrinum 13-18 ára, hið
fyrsta sinnar tegundar hér á landi. Heimil-
ið hefur rúm fyrir fimmtán einstaklinga en
þar eru núna átta unglingar sem talið er
hæfilegt við núverandi húsakost og að-
stæður. Starfsmenn eru sextán talsins,
kennarar, áfengisráðgjafar, hjúkrunar-
fræðingur, sálfræðingur, þroskaþjálfi og
uppeldisfulltrúar. Einar Gylfi Jónsson
forstjóri Unglingaheimilis ríkisins segir að
samkvæmt könnunum séu unglingar sem
segjast nota áfengi eða önnur vímuefni
u.þ.b. vikulega um 7-8% allra unglinga.
Það þýði að um 2000 unglingar tilheyri
áhættuhópi hvað varðar vímuefnaneyslu.
Á þeim sjö mánuðum sem meðferðar-
heimilið hefur starfað hafa útskrifast það-
an 14 unglingar. Tindar heyra undir Ungl-
ingaheimili ríkisins og hafa samstarf við
aðrar deildir þess. Einnig er höfð sam-
vinna við barnaverndar- og félagsmálayf-
irvöld í einstökum sveitarfélögum sem og
aðra þá sem tengjast unglingum sem eiga
við vímuefnavanda að stríða.
Sigrún Hv. Magnúsdóttir félagsráð-
gjafi veitir heimilinu forstöðu. Hún var
tekin tali og fyrst spurð hver hafi verið
tildrögin að stofnun meðferðarheimilis-
ins:
— Árið 1972 þegar Unglingaheimili
ríkisins var stofnað var fljótlega farið að
tala um að sérdeild þyrfti fyrir unglinga
sem ættu við vímuefnavandamál að stríða.
Það þótti henta illa að hafa saman unglinga
sem ekki ættu við slík vandamál að stríða
og unglinga sem neyttu vímuefna. Þegar
S.Á.Á. var stofnað fóru þangað unglingar
allt niður í 16 ára en það vantaði alltaf
úrræði sérstaklega sniðið fyrir þessa ungu
krakka. Þá var spurningin lengi vel sú
hver ætti að standa fyrir stofnun slíks
heimilis. Að lokum var stofnuð samstarfs-
SIGRÍÐUR MATTHÍASDÓTTIR
nefnd sex ráðuneyta sem m.a. var ætlað að
kanna hvað ætti að gera í þessu máli. Nið-
urstaða samstarfsnefndarinnar var að
leggja til við ríkisstjórnina að Unglinga-
heimili ríkisins yrði falið þetta verkefni.
Samráð hefur verið milli Unglingaheimil-
isins og samstarfsnefndarinnar um málið.
— Það var ákveðið að senda hóp í
starfsþjálfun til Minnesota í Bandaríkjun-
um en það fylki hefur löngum verið talið
Mekka meðferðarstofnana. Ég var ráðin í
nóvember 1989 og þrír til viðbótar, Magn-
ea B. Jónsdóttir sálfræðingur, Páll Bier-
ing hjúkrunarfræðingur og Atli Berg-
mann áfengisráðgjafi. Við fórum fjögur út
þann 1. feb. 1990, vorum í 12 vikur í þjálf-
un við meðferðarstofnun fyrir fíkniefna-
neytendur á aldrinum 13-18 ára og það
gekk mjög vel.
— Það var fljótlega ljóst að meðferðin
yrði byggð á svokölluðu tólfsporakerfi,
þ.e. að AA-hugmyndafræðin yrði lögð til
grundvallar. Sú hugmyndafræði hefur
þótt gefa besta raun við meðferð vímu-
efnaneytenda. Meðferðin skiptist í fjóra
hluta, greiningu, meðferðina sjálfa, fjöl-
skylduviku og eftirmeðferð. Fyrst er
greiningin, sem felst í því að við skerum úr
því hvort unglingurinn sé háður vímuefn-
um. Greiningin tekur frá einni og upp í
þrjár vikur og er hún byggð á upplýsing-
um frá unglingnum, fjölskyldu hans og
öðrum viðkomandi, s.s. skóla. Eftirgrein-
ingu er haldinn fundur með unglingum,
foreldrum og einnig öðrum tilvísunaraðil-
um ef þurfa þykir. Þeim er gerð grein fyrir
okkar mati og hvort við teljum okkur geta
hjálpað. Greiningartíminn er líka eins
konar undirbúningstími fyrir meðferðina
sjálfa.
— Þegar krakkarnir byrja í sjálfri með-
ferðinni þá fara þau að vinna „í sporun-
um“ eins og við segjum. Fyrsta sporið er
að viðurkenna vanmátt sinn gagnvart
vímuefnum og að hafa misst stjórn á líf-
inu. Annað spor gengur út á að trúa því að
þau ráði ekki við að ná tökum á lífi sínu
óstudd og þurfi því á hjálp að halda. Þriðja
spor er að biðja um og taka við hjálp.
Fjórða og fimmta spor er uppgjör við for-
tíðina, þ.e. að takast á við erfiðar minning-
ar og reynslu sem áhrif hafa haft á líf þeirra
í dag.
— Verkefnin sem þau fá til að vinna
sporin eru margs konar; t.d. að nefna 10
mismunandi dæmi um hvernig vímuefna-
neyslan hefur haft áhrif fjölskylduna og
þau sjálf, — að nefna tíu atriði sem eru
jákvæð við þau sjálf. Þau eru mjög áhuga-
söm við verkfnin sem við sníðum eftir
hverjum einum. Við tölum um og trúum á
æðri mátt, þau fá að íhuga sinn æðri mátt.
Er það guð eins og þau hugsuðu um hann
þegar þau voru lítil eða er það kannski
amma sem er dáin og þau trúa fyrir öllu
eða einhver annar. AA fundir geta líka
verið þeim æðri máttur. Við kennum þeim
æðruleysi til að sætta sig við það sem ekki
er hægt að breyta og kjark til að breyta því
sem hægt er.
— Sjötta til tólfta spor eru síðan unnin í
eftirmeðferðinni sem fer fram eftir að
unglingurinn útskrifast af Tindum. Eftir-
meðferðin tekur 3 til 6 mánuði. Hún er
rekin í Reykjavík. Fyrst mæta þau oft í
viku en síðan fer mótunum fækkandi eftir
að unglingurinn lærir betur að takast á við
lífið allsgáður. Mikilvægast af öllu er að
mæta á AA fundi en það eru rúmlega 100
fundir á viku hverri í Reykjavík.
— Meðferðin á Tindum tekur u.þ.b.
8-14 vikur og við teljum mjög mikilvægt
að á þeim tíma sé haft gott samband við
fjölskyldu. Við reynum t.d. að kenna ann-
að munstur en ásökunarmunstrið. Fáum
foreldrana til að segja einfaldlega: „Mér
leið svona þegar þú gerðir þetta“ í stað
þess að vera með vísifingurinn á lofti. Á
18 ÞJÓÐLÍF