Læknablaðið : fylgirit - 01.06.2000, Blaðsíða 22

ÁGRIP ERINDA / XIV. ÞING FÉLAGS ÍSLENSKRA LYFLÆKNA
upphafi sjúkdómsferilsins og við síðari lækkun í VC og DLCO síð-
ar, sem getur samrýmst hægfara þróun interstitial lungnasjúkdóms
hjá einstaklingum með heilkenni Sjögrens.
E 19 Hvað aðgreinir berkjuauðreitni við astma og heilkenni
Sjögrens?
Dóra Lúðvíksdóttir1, Hans Hedenström3, Christer Janson3,
Eyþór Björnsson', Gunnemar Stálenheim3, Per Venge3,
Björn Guðbjörnsson2, Sigríður Þ. Valtýsdóttir3, Gunnar Boman3
Frá 'lungnadeild Vífilsstaða, 'rannsóknarstofu í gigtarsjúkdómum Landspítala
Hringbraut, ’Háskólasjúkrahúsinu í Uppsölum, Svíþjóð
Netfang: doralud@rsp.is
Inngangur: Berkjuauðreitni er einkennandi fyrir astma en er einnig
algeng hjá einstaklingum með heilkenni Sjögrens (SS). Innöndun-
arsterar draga verulega úr berkjuauðreitni við astma en hafa lítil
áhrif á berkjuauðreitni við heilkenni Sjögrens og því var sú tilgáta
sett fram að mismunandi þættir lægju til grundvallar berkjuauð-
reitni við astma og heilkenni Sjögrens. Borin var saman berkjuauð-
reitni við astma og heilkenni Sjögrens með þremur mismunandi
áreitiprófum; metakólíni, adenósíni (AMP) og köldu lofti.
Efniviður og aðferðir: Rannsakaðir voru 20 einstaklingar með
astma, 18 einstaklingar með heilkenni Sjögrens og 20 heilbrigðir
einstaklingar. Eósínófíl peroxíðasi (S-EPO) og eósínófíl cationic
prótín (S-ECP) voru mæld í sermi fyrir hvert áreitnipróf.
Niðurstöður: Einstaklingar með astma voru mun næmari fyrir
adenósínáreiti en einstaklingar með heilkenni Sjögrens (p<0,02).
Hjá einstaklingum með astma var góð fylgni milli niðurstaðna
áreitniprófa með metakólíni og adenósíni (r=0,91; p<0,0001) og
metakólíni og kalds lofts (r=0,83, p<0,0001). Við astma var mark-
tæk fylgni milli berkjuauðreitni mæld með adenósíni (dose-re-
sponse slope AMP) og S-EPO (r=-0,56; p<0,01) og S-ECP (r=-0,51;
p<0,02). Engin marktæk fylgni var milli berkjuauðreitni og S-EPO
og S-ECP hjá einstaklingum með heilkenni Sjögrens.
Ályktanir: Rannsóknin bendir til að ólíkir þættir liggi til grundvallar
berkjuauðreitni hjá einstaklingum með astma og sjúklingum með
heilkenni Sjögrens. Fleiri en eitt áreitnipróf getur þurft til að greina
mismunandi tegundir berkjuauðreitni við ólíka sjúkdóma.
E 20 Loftvegabólga við astma og heilkenni Sjögrens
Dóra Lúðvíksdóttir1, Kawa Amin2, Christer Janson3, Otto Nettelbladt2,
Björn Guðbjörnsson3, Sigríður P. Valtýsdóttir2, Eyþór Björnsson1,
Godfried M. Roomans2, Gunnar Boman2, Lahja Seveus2, Per Venge2
Frá 'lungnadeild Vífilsstaða, ’rannsóknarstofu í gigtarsjúkdómum Landspítala
Hringbraut, 'Háskólasjúkrahúsinu í Uppsölum, Svíðþjóð
Netfang: doraIud@rsp.is
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að bera saman bólgu-
íferð í berkjuslímhúð sjúklinga með astma og einstaklinga með heil-
kenni Sjögrens (SS).
Efniviður og aðferðir: Berkjusýni voru tekin frá sjö einstaklingum
með heilkenni Sjögrens, 13 sjúklingum með astma og sjö heilbrigð-
um einstaklingum. Allir einstaklingar með astma og sjúklingar með
heilkenni Sjögrens höfðu jákvætt metakólínauðreitnipróf. Röð ein-
stofna mótefna var notuð til að ákvarða gerð bólgufrumna í berkju-
slímhúð. Rof í berkjuþekju og þykkt grunnhimnu var mæld eftir lit-
un með tenasíni og lamíníni.
Niðurstöður: Einstaklingar með heilkenni Sjögrens höfðu aukinn
fjölda neutroffla í berkjuslímhúð í samanburði við einstaklinga með
astma og heilbrigða viðmiðunarhópinn. Fjöldi eósínóffla var mark-
tækt lægri hjá einstaklingum með heilkenni Sjögrens en einstakling-
um með astma. Fjöldi mastfrumna var hærri bæði hjá sjúklingum
með astma og sjúklingum með heilkenni Sjögrens borið saman við
heilbrigða viðmiðunarhópinn. Fjöldi CD3, CD4, og CD8 jákvæðra
frumna var hærri hjá sjúklingum með heilkenni Sjögrens en sjúk-
lingum með astma. CD25 jákvæðar frumur voru algengari hjá ein-
staklingum með astma en sjúklingum með heilkenni Sjögrens. Rof í
berkjuþekju var marktækt aukið hjá sjúklingum með heilkenni Sjö-
grens en var þó minna en hjá einstaklingum með astma. Pykkt tena-
sín- og lamínínlaga var marktækt aukin hjá sjúklingum með heil-
kenni Sjögrens og sjúklingum með astma í samanburði við viðmið-
unarhópinn. Marktæk fylgni var milli fjölda mastfrumna og þykkt
tenasín- og lamínínlaga hjá bæði einstaklingum með astma og sjúk-
lingum með heilkenni Sjögrens.
Ályktanir: Niðurstöður þessarar rannsóknar benda til að mismun-
andi tegundir bólgufrumna einkenni loftvegabólgu við astma og
heilkenni Sjögrens. Loftvegabólga við heilkenni Sjögrens einkenn-
ist fyrst og fremst af íferð neutróffla, mastfrumna og T-frumna með-
an sjúklingar með astma hafa áberandi fleiri eósínóffla í berkjuslím-
húð. Rof í berkjuþekju og þykknun á grunnhimnu einkennir bæði
sjúklinga með astma og einstaklinga með heilkenni Sjögrens.
E 21 Erfðaþættir sem stjórna myndun IgE og tengjast
alvarlegum astma fundust ekki hjá íslendingum
Unnur Steina Björnsdóttir1, Kristleifur Kristjánsson2, Þórarinn Gíslason',
Davíð Gíslason1, S. Anna Guðnadóttir2, Jeffrey Gulcher2, Kári Stefánsson2,
Hákon Hákonarson2
Frá 'göngudeild ofnæmis og astma Landspítala Vífilsstöðum, 2fslenskri
erfðagreiningu.
Netfang: usb@rsp.is
Inngangur: Mikill munur er á því hversu algengt og alvarlegt of-
næmi (atopy) og astmi er meðal einstakra þjóða. Tíðni þessara sjúk-
dóma fer vaxandi, einkum á Vesturlöndum. íslendingar hafa lægsta
meðalgildi IgE (geometric mean 13 kU/L) þeirra þjóða sem þátt
tóku í könnuninni Lungu og heilsa (European Community Re-
spiratory Health Survey). Einnig kom í ljós að og tíðni ofnæmis var
mjög lág eða 20,5%. Astmi greindist hjá 10,9% íslenskra ofnæmis-
sjúklinga (life time diagnosis) en aðeins hjá 4,2% þeirra sem ekki
höfðu ofnæmi.
Lág tíðni astma og ofnæmis og mikill skyldleiki þjóðarinnar gæti
hjálpað við að greina sundur þá erfða- og umhverfisþætti sem valda
þessum sjúkdómum. Fyrri rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl milli
nokkurra erfðavísa sem virðast hafa áhrif á myndun ofnæmis og
astma. Þar á meðal er erfðamerki á litningi 1 lql3 fyrir Fce RI-þ
(high affinity IgE receptor) erfðavísinn. Einnig er erfðamerki á
16pl2 við erfðavísinn fyrir IL-4 viðtækið og þar hafa fundist hugs-
anleg tengsl við IgE, ofnæmishneigð, berkjuauðreitni og það hversu
alvarlegur astmi er.
Efniviður og aðferðir: Við rannsökuðum 1.982 sjúklinga sem komið
höfðu á göngudeild ofnæmis- og astma á Vífilsstaðaspítala frá 1987-
1999. Alls höfðu 1.238 þeirra ofnæmisastma (atopic asthma), 531
var með ofnæmi en engan astma og 213 voru með astma en ekki of-
næmi. Spurningar um einkenni og ættgengi voru lagðir fyrir alla
þátttakendur og þeir höfðu verið húðprófaðir fyrir 12 algengum
loftbornum ofnæmisvökum. Auk þess var gert lungnapróf (spiro-
metry) og metakolínpróf ef vafi lék á greiningu astma.
22 Læknablaðið 2000/86