Ægir - 01.09.2001, Blaðsíða 15

15
R A N N S Ó K N I R
Aðferðir til stýringar
örveruflóru í startfóðrun
lúðulirfa
Með aukinni þekkingu á fjölda og
samsetningu örvera í stríðeldi
lúðulirfa verða aðgerðir sem miða
að því að draga úr óæskilegum
áhrifum þeirra markvissari.
Markmið rannsókna á örverum í
stríðeldi lúðulirfa er að geta
stjórnað fjölda og ekki síst sam-
setningu þeirra á sama hátt og
unnt hefur reynst að stjórna öðr-
um þáttum sem hafa áhrif á eldið,
s.s. lýsingu, hita og súrefni.
Rannsóknaverkefni sem tengst
hafa þessum þætti, hafa leitt í ljós
að með ýmsum aðgerðum má slá á
þennan bakteríufjölda eða jafnvel
breyta samsetningu hans lúðulirf-
unum í vil og bæta afkomu lirfa í
startfóðrun að verulegu leyti. Af-
koma lirfa í startfóðrun getur
þannig orðið yfir 90% ef vel tekst
til.
Rannsóknir sem tengst hafa
þessum þætti eldisins hófust á ár-
inu 1998. Í verkefninu „Ör-
veruflóra í stríðeldi lúðulirfa á Ís-
landi“ var rannsökuð örveruflóra
(bakteríur) lúðulirfa í startfóðrun.
Fylgst var með breytingum sem
urðu á heildarfjölda og fjölda
Vibrio baktería í meltingarvegi
lúðulirfanna, eldisvökva og í fóð-
urdýrum við breytta meðhöndlun
í gegnum startfóðrunartímabilið
sem stendur yfir í um 60 daga.
Rannsóknir þessar sýndu meðal
annars að unnt er að fækka bakt-
eríum í fóðurdýrum að verulegum
hluta og mikilvægt er að sú með-
höndlun sé framkvæmd á réttum
tíma. Jafnframt voru gerðar til-
raunir til þess að nota ríkjandi en
skaðlausar bakteríur úr eldinu til
þess að hamla vexti óæskilegra
tegunda.
Verkefnið var samstarfsverkefni
Fiskey og Rannsóknastofnunar
fiskiðnaðarins og hlaut styrk frá
Rannsóknaráði Íslands og Sjávar-
útvegsráðuneytinu. Verkefnið
hlaut einnig styrk frá Nýsköpunar-
sjóði námsmanna og Háskólanum
á Akureyri en nemendur við Sjáv-
arútvegsdeild Háskólans unnu við
afmarkaða hluta verkefnisins í
sumarvinnu.
Við verkefnislok beindust sjón-
ir manna aðallega að því lífræna
álagi sem í eldiskerjunum er og
þeim vandamálum sem það skap-
ar. Lífræn efni bera með sér og
safna að sér örverum og mikil
hætta er á að lífræn efni sem bætt
er í kerin og lífrænn úrgangur í
kerjum sé gróðurstía fyrir ýmsar
tegundir baktería. Óæskilegar
tegundir baktería geta því náð
miklum fjölda á stuttum tíma og
valdið skyndilegum og víðtækum
afföllum á seiðum þegar minnst
varir. Mikill áhugi var því fyrir
því að kanna hvort unnt væri að
nota ólífrænt efni í stað þörunga
til þess að ná réttri skyggingu í
startfóðrunarkerjum og minnka
með því lífrænt álag. Í byrjun árs
2001 var því stofnað nýtt verk-
efni: „Aðferðir til stýringar ör-
veruflóru í startfóðurkerjum
lúðulirfa“ og eru verklok áætluð í
árslok 2002. Í þessu verkefni er
megináhersla lögð á að nota ólíf-
ræn efni í stað þörunga til þess að
ná réttri skyggingu í startfóður-
kerjum. Forkannanir bentu til
þess að notkun ólífrænna efna
hefði hverfandi áhrif á fóðurinn-
tak og afkomu lúðulirfa í start-
fóðrun og bundu menn sterkar
vonir við að þessar aðgerðir
myndu leiða til fækkunar og/eða
breytinga á samsetningu og við-
veru örvera í startfóðurkerjunum.
Jafnframt verður haldið áfram að
leita annarra leiða til þess að stýra
örveruflóru fóðurdýra og lúðulirfa
í startfóðrun og eru miklar vonir
bundnar við probiotika-tegundir
sem henta í stríðeldi lúðulirfa.
Niðurstöður rannsókna á þessu
sviði benda til þess að ákveðnar
tegundir henta í eldi á ákveðnum
tegundum sjávarlífvera en síður
eða jafnvel alls ekki við eldi ann-
arra tegunda. Enn og aftur er lúð-
an í sérstöðu þar sem eldi fer fram
í tiltölulega köldum sjó en vonir
eru helst bundnar við að svara sé
að leita í tegundum sem einangr-
aðar eru úr fullvöxnum lúðum,
þ.e. foreldrafiskinum. Gengið er
út frá því að í meltingarvegi full-
vaxinna, heilbrigðra fiska sé að
finna örveruflóru sem er fiskunum
nauðsynleg við meltingu fóðurs
og jafnframt fiskinum skaðlaus.
Vonir eru bundnar við að í þessari
flóru sé að finna stofna sem hent-
að gætu sem probiotika bakteríur
við startfóðrun lúðuseiða.
Óæskilegar tegundir baktería geta náð miklum
fjölda á stuttum tíma og valdið skyndilegum
og víðtækum afföllum á seiðum þegar minnst
varir.
Það er ekki hægt að segja að lúðuseiðin séu stór. Lúðuseiðin í eldiskerjunum hjá Fiskeldi Eyjafjarðar á Hjalteyri.