Tímarit Máls og menningar - 01.05.1943, Page 102

96
TIMARIT MALS OG MENNINGAR
í mörgum sveitum, jafnvel heilum sýslum, eru engin stór land-
búnaðarfyrirtæki til, heldur er vinnuorkunni sóað í óhagrænum
smáfyrirtækjum, sem eru þess ómegnug að veita verkamönnum
sínum viðhlítandi lífskjör, livort heldur afurðaverðið er hátt eða
lágt. Orkusólundun manna er haldið við með opinberum styrkjum
í ýmsu formi, líkt og væri um fagrar listir að ræða. Slíka vinnu,
sem á í raun og veru ekki skylt við alvarlegan landbúnað og hvorki
hefur þjóðfélagslegt né þjóðhagslegt markmið, nefndi ég einhvern
tíma „kjánalegt sport“, og taldi ekki aðra geta leyft sér en milljóna-
mæringa. Afturhaldið sparar hins vegar ekki í áróðri sínurn að
setja þessari orkusólundun ýmis óhlutkennd markmið, jafnvel dul-
spekileg, og reyna með viðkvæmu, smeðjulegu orðalagi að telja
einyrkjum og öðrum smáframleiðendum trú um, að þeir séu vígð-
ir nokkurs konar helgri köllun, sem nálgast helzt hugsjónir mein-
lætalifnaðar. Ýmsir smábændur trúa þessari þvælu, sem afturhalds-
kontóristar hér í höfuðstaðnum eru Iátnir sjóða saman, og til eru
fátækir sveitamenn, sem skrifa þetta upp aftur með örlitlum orða-
hreytingum og senda á prent hér fyrir sunnan, og halda síðan að
þeir hafi fundið púðrið. I ritgerð af þessu tagi, sem er nýkomin
fram, eftir smáframleiðanda í Norðurlandi, gegn skipulagi land-
búnaðar, er þetta dularfulla sjónarmið hafið til fagnaðarboðskapar.
Segir höfundur, að afvega leiddir menn haldi því fram, að bændur
þurfi „að rækta landið og nota sem mest véltækni til að geta fram-
leitt sem ódýrastar landbúnaðarvörur til þess að borgarbúar kaupi
þær.“ Höfundur kemst svo að orði um þessa skoðun á hlutverki
landbúnaðarframleiðslunnar: „Að halda þessari kenningu fram er
háskamál fyrir bændur. . . . Vér eigum að nota vaxandi ræktun til
þess að byggja upp sveitirnar og rækta, en ekki til þess að gefa
borgarbúum mat.“ M. ö. o., landbúnaður hefur ekkert þjóðhagslegt
markmið né tilgang, ekkert þjóðfélagslegt inntak. Framleiðslu
landbúnaðarafurða á ekki að stunda til að uppfylla þarfir þjóðar-
innar, heldur sem list fyrir listina. Vítahringurinn er hér gerður að
hugsjón í landbúnaði á mjög sérkennilegan hátt, sem vitaskuld er
fremur efni fyrir sálfræðinga en innlegg um landbúnaðarmál:
þarna er ágæt sýning á sálarlífi stéttvillts verkamanns, manns, sem