Tímarit Máls og menningar - 01.04.1946, Blaðsíða 46

36
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
eignaaðalsins og hins íorna embættisaðals. Það hefur því verið frek-
ar lítið svigrúm fyrir uppvaxandi borgarastétt, sem orðið hefur að
heyja harða baráttu við ofurvald lénsaðalsins forna. í Suðurkína
hefur aftur á móti verið miklu meira um sjálfseignabændur. Vald
jarðeignaaðalsins hefur verið minna en í Norðurkína, flestar hafn-
arborgir og verzlunarborgir landsins liggja í Suðurkína. Hin upp-
rennandi borgarastétt landsins hafði því gott svigrúm í Suðurkína
og náði þar smám saman völdum, eftir að hún fór að auðgast á við-
skiptum og verzlun og leggja stund á iðnað.
Ásamt hinum mörgu menntamönnum í Kína, sem stundað höfðu
nám í vestrænum löndum, varð hin kínverska borgarastétt drottn-
andi stétt Suðurkína, bæði atvinnulega og efnalega, og undir for-
ystu dr. Sún Jat Sen myndaði hún hinn volduga þjóðflokk Suður-
kína, Kúómíntang, sem upprunalega var borgaralegur byltingar-
flokkur, er sneri sókn sinni bæði á móti hinum norðurkínversku aft-
urhaldsmönnum og hinum útlendu auðmönnum, sem höfðu hreiðrað
um sig í Kína. Kúómíntang var upprunalega mjög róttækur flokkur.
Dr. Sún Jat Sen var til dæmis vinveittur rússnesku byltingunni. Al-
þýða manna í Suðurkina fylkti sér því mjög um flokkinn.
Flokkurinn hafði á tímabili innan vébanda sinna sérstaka komm-
únistadeild. Hann átli í stöðugum styrjöldum við hina afturhalds-
sömu norðurkínversku hershöfðingja, sem eftir lát Sún Sji Kaí höfðu
aukið mjög völd sín, en jafnframt varð flokkurinn að berjast á móti
yfirgangi útlendinga, einkum Japana, sem eftir 1914 fóru að gerast
ágengir mjög. Ástandið í landinu varð stöðugt verra og verra, allt
logaði í innanlands óeirðum og borgarastyrjöldum. Hershöfðingj-
arnir í Norðurkína urðu hvað eftir annað ósáttir sín á milli og háðu
með sér feikna styrjaldir. Allt stjórnarfar landsins fór á ringul-
reið. Hinar miklu vatnsveitur lögðust niður. Varð af því uppskeru-
brestur, hungur og hallæri. I borgarastyrjöldunum voru heilar borg-
ir lagðar í rústir. Engin stjórn hafði völd í landinu öllu. Hin gömlu
kínversku skattlönd, Mongólía og Tíbet, losnuðu undan yfirráðum
þess. Mongólía gerði bandalag við Rússa, Tíbet varð að vinátturíki
Breta. Á öllum þessum hörmungarárum stóð Kúómíntangflokkurinn
eins og klettur úr hafinu og safnaði að lokum meginhluta þjóðar-
innar undir rnerki sitt. I mörgu naut flokkurinn hjálpar og aðstoð-