Tímarit Máls og menningar - 01.07.1962, Blaðsíða 33

VÖLUNDARHÚSIÐ
Ef menn nú hætta sér inn í koldimmt portið, ganga þar niður nokkur þrep
og opna hurð með rúðu sem á stendur Café Flore, er komið inn í ramgerða
stofu sem ekki er tiltakanlega stór. Loftið er krosshvelfing. Fá borð, fáir stól-
ar. Það er greinilegt, að þetta er ekki sérlega mikið sóttur staður.
Útvið einn vegginn fyrir miðju situr frú Grossman alein. Hún er þekkt í
völundarhúsinu sem — nú jæja, sem frú Grossman. Hún er ekki húsmóðir
þarna, en bersýnilega fastagestur, því þjónninn eða knæpueigandinn eða
vinnumaðurinn eða hvað sem sú hryggðarmynd annars kann að vera sýnir
henni vissa trúnaðarblandna virðingu. A hvað minnir hún, frú Grossman ? Svo
sannarlega, þarna sem hún situr útvið nakinn, bogadreginn vegginn með gas-
ljós yfir höfðinu, minnir hún helzt á maríumynd eftir einhvem kunnáttulítinn
málara, maríumynd með mjög litfríðum kinnum, mjög rauðum vörum, mjög
svörtum augnabrúnum og hvörmum, mjög skærum augum, maríumynd með
næstum býzanskan stjarfa í andlitinu, stellingum líkamans og brosinu, eilífa og
alltaf sama brosinu. Ekki er hún með nein börn í fanginu, heldur stóran kött.
Heilög María völundarhússins og þjónninn, hinn trúi prestur hennar; hún
þiggur þjónustu hans án þess að veita henni nokkra athygli. Gimsteinumprýdd-
ar hendur hennar sem strjúka kettinum hægt og án afláts og sískimandi augun
eru það eina sem hreyfist í þessari mynd. Augnaráðið snuðrar, sýgur, gælir.
Það finnur ekki margt til að festa sig við núna innan þessara nöktu veggja.
Auk þjónsins og kattarins er hér aðeins ein lífvera önnur, kvenmaður. Hún
situr í einu horninu, jafn hreyfingarlaus og maríumyndin, ennþá hreyfingar-
lausari. Hún á ekkert af glæsileika maríumyndarinnar eða hinum tigna, næst-
um embættislega stjarfa. Líkami hennar er leystur sundur í slappa og vonlausa
þreytu. Það er svo augljóst, að hún er ein af þeim sem hafa villzt í völundar-
húsinu. Höfuð hennar sem er sveigt langt aftur á bak nemur við steinvegg-
inn. Það glyttir í augun undir hálfluktum augnalokunum. Ef þessi augu sjá
nokkuð þá er það áreiðanlega ekki annað en skítgrátt rökkrið í götunum, enda-
lausar bugður þeirra og dapurlegir skuggarnir.
En skörp og kvik augu maríumyndarinnar merkja, að stúlkulíkaminn í þess-
um slitna, fátæklega kjól er ungur og ekki með öllu gjörsneyddur þokka.
Og nú fer fram svolítið sjónarspil, nauða ómerkilegt og engan veginn neitt
óvanalegt á þessum stað. Þjónninn kemur með kaffibolla og brauðdisk handa
stúlkunni. Ýtir við öxl henni. Hún rumskar, fálmar eftir lítilli pyngju — á
Hótel Flore er alltaf borgað fyrirfram — hristir hana og tæmir úr henni í lófa
sinn. Þjónninn telur aurana í snatri, hrifsar þá til sín líka í snatri og tekur
223