Morgunblaðið - 17.04.2015, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 17. APRÍL 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Stórir árgang-ar þorsks ogýsu mældust
í togararalli Haf-
rannsóknastofn-
unar og almennt
virðist ástand
helstu botnfiska gott. Stofn-
vísitala þorsks mældist sú
hæsta frá því að rannsóknirnar
hófust 1985. Hún er nú tvöfalt
hærri en árin 2002 til 2008 og
svipuð og 2012. Þá segir stofn-
unin að mælingar bendi til þess
að árgangurinn 2014 af ýsu sé
stór eftir röð sex lítilla árganga.
Mikið veltur á að sókn í auð-
lindir sjávar sé stýrt af skyn-
semi og yfirvegun. Sjávar-
útvegurinn er ein af undir-
stöðugreinum íslensks
efnahagslífs og tryggja verður
jafnvægi helstu fiskistofna til
frambúðar. Ríkt hefur sátt um
það að fylgja ráðleggingum
Hafrannsóknastofnunar af
hálfu helstu hagsmunasamtaka
útgerðarmanna, en þó hafa
raddir gagnrýni heyrst um að
ekki sé að marka niðurstöður
hennar og meira sé af fiski í
sjónum en hún haldi fram.
Eðli málsins samkvæmt geta
rannsóknir á stærð fiskistofna í
höfunum ekki orðið hárná-
kvæm vísindi. Til þess eru
breyturnar of margar. Til þess
að mark megi taka á slíkum
rannsóknum þarf
að vera hægt að
endurtaka þær
með sem líkustu
sniði ár eftir ár.
Það á við um
svæðin, sem eru
rannsökuð, veiðarfærin og svo
má lengi telja. Aðstæður eru
hins vegar ekki þær sömu.
Hitastig sjávar breytist sem og
hegðun fiskistofna. Hvað sem
því líður eru ekki betri leiðir til
að meta ástandið í höfunum en
vísindin.
Sú staðreynd ætti einnig að
vera ástæða til þess að hlúa bet-
ur að rannsóknum Hafrann-
sóknastofnunar en gert hefur
verið. Þar hefur verið skorið
niður á undanförnum árum eins
og víða annars staðar. Í ár hef-
ur þó verið tryggt bolmagn til
aukins úthalds rannsóknar-
skipa, en aftur er útlit fyrir
samdrátt á næsta ári. Rekstr-
argrundvöllur Hafrannsókna-
stofnunar þarf að vera í sam-
ræmi við mikilvægi hennar
fyrir sjávarútveginn.
Þær bráðabirgðaniður-
stöður, sem Hafrannsókna-
stofnun kynnti í fyrradag,
verða notaðar til að móta til-
lögur stofnunarinnar um afla-
mark fyrir næsta ár. Niðurstöð-
urnar bera því vitni að ráðgjöf
hennar sé að skila sér.
Stofnvísitala þorsks
mælist nú sú hæsta
frá því að rann-
sóknir hófust}
Góðar horfur
Tæpar þrjárvikur eru til
kosninga í Bret-
landi. Flest bendir
til þess, að mynda
verði sam-
steypustjórn að
þeim loknum. Það væri ekki
frétt hér á Íslandi þar sem
samsteypustjórnir eru undan-
tekningarlaus regla um meiri-
hlutastjórnir. En í Bretlandi
teljast samsteypustjórnir til
undantekninga, því kerfi ein-
menningskjördæma gerir
stærsta flokki landsins kleift
að ná hreinum meirihluta á
þingi, þótt mikið vanti upp á
meirihluta atkvæða. Aðeins
rétt rúmur þriðjungur at-
kvæða í landinu getur tryggt
meirihluta á þingi.
Íhaldsflokkur Camerons
forsætisráðherra virðist enn
líklegur til að halda sínu í
kosningunum, en öðru máli
gegnir um hinn stjórnarflokk-
inn, Frjálslynda.
En jafnvel þótt Verka-
mannaflokkurinn kæmi að lok-
um stærstur flokka út úr
kosningunum, eins og sumar
kannanir gefa til kynna, er
harla ólíklegt að hann næði
hreinum meirihluta á þingi.
Þar ræður mestu
að flokkurinn virð-
ist í frjálsu falli í
Skotlandi, á með-
an Skoski þjóðar-
flokkurinn sópar
að sér fylgi. Sá
flokkur er þó mun líklegri til
að styðja flokk Milibands til
valda en flokk Camerons, en
sá stuðningur gæti reynst
Verkamannaflokknum dýr-
keyptur.
Fram að þessu hefur fátt
gerst í kosningunum sem hef-
ur hrært verulega í fylgi við
einstaka flokka.
Vorið hefur loks sótt Breta
heim, eins og okkur, nágranna
þeirra í norðri.
Skopmyndateiknari lætur
veðurfréttamann lýsa veður-
breytingunum með hliðsjón af
kosningabaráttunni: Íhalds-
menn þakka sér sólskinið sem
brast á. Skoski þjóðarflokkur-
inn bendir hins vegar á að sól-
in hafi ekki gert neitt fyrir
Skota. Sjálfstæðisflokkur Fa-
rage segir að það sé eitthvað
voðalega óbreskt við allt þetta
sólskin og Verkamannaflokk-
urinn krefst þess að þegar í
stað verði upplýst hver fjár-
magni þetta sólskin.
Spennan í bresku
kosningunum er af
öðrum toga en oft-
ast áður}
Óviss úrslit í Bretlandi
S
igmundur Davíð Gunnlaugsson for-
sætisráðherra kynnti nýverið hug-
myndir um hvernig honum finnst
fara best á því að fagna 100 ára
fullveldisafmælinu sem verður 1.
desember 2018. Þær virðast fyrst og fremst
felast í því að byggja ný hús eða byggja við
þau sem fyrir eru, ekki er verra ef það verður
gert eftir áratugagömlum teikningum sem
ekki voru nýttar á sínum tíma og enginn hefur
haft snefil af áhuga á fyrr en nú. Ein hug-
myndin er að byggja ferðaþjónustuhús sem
ríkið á að reka á Þingvöllum, önnur að byggja
við Alþingishúsið eftir gömlum teikningum af
heimavist. Kostnaður við þessi verkefni hefur
ekki fengist gefinn upp, en af umfangi þess-
arar framkvæmda mætti ætla að þær kosti
nokkra milljarða.
Það eru miklir peningar.
Kári Stefánsson forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar
gerði þetta að umfjöllunarefni í aðsendri grein sinni í
Morgunblaðinu fyrr í vikunni og sagði þar að nær væri
að fagna tímamótunum með því að flytja jáeindaskanna
til landsins. Jáeindaskanni er tæki sem m.a. er notað til
greininga á ýmsum sjúkdómum, slíkt tæki hefur aldrei
verið til hér á landi en er talið nauðsynlegur búnaður á
nútímasjúkrahúsum. Reyndar er Ísland eina landið í
Norður-Evrópu sem engan jáeindaskanna á og tugir Ís-
lendinga fara til Danmerkur á hverju ári í nauðsynlegar
rannsóknir og greiningar í tækinu.
Við getum sumsé ekki sinnt hér veiku fólki
án þess að leita á náðir þessarar fyrrum
herraþjóðar okkar.
Í Morgunblaðinu í gær var rætt við þrjá
lækna sem allir segja jáeindaskanna bráð-
nauðsynlegan tækjabúnað á hátæknisjúkra-
húsi. Þeir segja m.a. að vöntunin á þessu tæki
sé ein ástæða þess að íslenskir læknar hika
við að koma heim úr sérnámi erlendis.
Mér líst afar vel á þessar hugmyndir Kára
og tek heilshugar undir þær. Að fagna afmæli
fullveldsisins með þeim hætti sem hann legg-
ur til, að búa sjúkrahús landsins þeim tækja-
búnaði sem telst nauðsynlegur, hlýtur að
vera nær þeim anda sem bjó að baki fullveld-
isbaráttunni en að byggja hús.
Það er samt ekki nóg að eiga tækin; til að
nota þau þarf vel menntað heilbrigðisstarfs-
fólk, en stór hluti þess hefur þegar flúið land og það sem
eftir er á landinu starfar í skugga BHM-verkfalla á
sjúkrahúsum þar sem ástandið versnar dag frá degi.
Auk jáeindaskannans er því lagt til að fagna tímamót-
unum með því að koma málum þannig fyrir á vinnumark-
aði að þar logi ekki allt í illdeilum og verkföllum ár eftir
ár. Svo mætti líka fagna tímamótunum með því að fjölga
hjúkrunarrýmum fyrir aldraða eða bæta þjónustu við
fatlað fólk. Af nógu er að taka.
Hvernig skyldi fólkið, sem barðist fyrir fullveldi lands-
ins, annars hafa séð fyrir sér að því yrði fagnað öld síðar?
annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Hvað fær fullveldið í afmælisgjöf?
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Agnes Bragadóttir
agnes@mbl.is
Þann 27. febrúar sl. varfrumvarp Vilhjálms Árna-sonar, um að færa áfengis-sölu frá Vínbúðum ÁTVR
til matvöruverslana, afgreitt úr alls-
herjarnefnd Alþingis. Þrátt fyrir að
meirihluti hafi verið fyrir því að af-
greiða frumvarpið úr nefndinni
stóðu aðeins þrír nefndarmenn af
níu að meirihlutaálitinu. Málið er
ekki enn komið á dagskrá til ann-
arrar umræðu, en Vilhjálmur sagði í
samtali við Morgunblaðið í gær, að
hann væri bjartsýnn á að málið
kæmi á dagskrá á þessu þingi.
Sigurbergur Sveinsson, kaup-
maður í Fjarðarkaupum, skrifaði
grein hér í Morgunblaðið í gær,
undir fyrirsögninni „Afnám einka-
leyfis á sölu áfengis er háskaleikur“.
Í grein sinni rekur Sigurbergur
það hver sé hlutdeild helstu mat-
vöruverslana á markaðnum hér á
landi. Fram kemur að árið 2014
voru Hagar með 48-49% hlutdeild,
Kaupás með 19-20% og Samkaup
með 15-16%. Sigurbergur færir rök
fyrir því að hlutdeild þeirra stærstu
í dagvörusölu muni enn aukast, á
kostnað þeirra sem minni eru, verði
áfengissala flutt í matvöruverslanir.
Hann vísar í máli sínu til lagabreyt-
inga sem gerðar voru í Washington-
ríki í Bandaríkjunum árið 2011 þeg-
ar einkaleyfi ríkisins á áfengissölu
var afnumið og salan flutt í mat-
vöruverslanir.
„Ekki hefur sú ferð reynst til
fjár fyrir almenna neytendur sam-
kvæmt nýlegri grein í Washington
Post. Verð á sterku áfengi hefur t.d.
hækkað um 15% frá því að breyt-
ingin var gerð. Mest hafa stóru
verslanakeðjurnar hagnast af
„frelsinu“ enda hafa stakar versl-
anir ekki getað keppt við þær um
úrval og verð,“ segir m.a. í grein
Sigurbergs.
Vilhjálmur Árnason gefur lítið
fyrir röksemdir Sigurbergs og seg-
ist í engu hvika frá þeirri sannfær-
ingu sinni að áfengissala eigi ekki að
vera í höndum hins opinbera og
hann sé sannfærður um að málið
komist á dagskrá á þessu þingi.
„Ég fer að versla í Fjarðar-
kaupum af því ég er ánægður með
vöruúrvalið og þjónustuna. Þetta
hlýtur fyrst og fremst að snúast um
það að verslunin veiti góða þjón-
ustu, og þá fá þeir sem veita bestu
þjónustuna þessa núverandi við-
skiptavini Vínbúðanna til sín. Ég
skil ekki þá sem segjast trúa á frjáls
viðskipti, sem vantreysta svo mark-
aðnum og segja að ríkið sé eini að-
ilinn sem geti selt áfengi,“ sagði Vil-
hjálmur.
„Ég lagði frumvarpið fram í
október í haust. Málið er búið að fá
mikla umræðu. Þetta er grundvall-
armál sem hefur mjög mikla fjár-
hagslega hagræðingu fyrir ríkið í
för með sér, nái það fram að ganga.
Þess vegna tel ég mjög eðlilegt að
það komist á dagskrá á þessu
þingi,“ sagði Vilhjálmur.
Góð þjónusta laðar
viðskiptavinina að
Morgunblaðið/Heiddi
Áfengi Tekist er á um áfengisfrumvarp Vilhjálms Árnasonar, þingmanns
Sjálfstæðisflokksins. Hann segist bjartsýnn á að frumvarpið nái í gegn.
„Verkefnið núna, a.m.k. fram að
mánaðamótum, er að koma mál-
um frá ríkisstjórn, sem liggja fyr-
ir, til fyrstu umræðu og nefnda,“
sqagði Einar K. Guðfinnsson, for-
seti Alþingis, þegar hann var
spurður hvort áfengisfrumvarp
Vilhjálms kæmist á dagskrá á
þessu þingi.
„Eftir það förum við í að taka
fyrir mál sem komin eru út úr
nefndum. Ég geri mér því engan
veginn grein fyrir því hvenær
þetta mál kemst á dagskrá, en
reglan er auðvitað sú, að það eru
mál ríkisstjórnar hverju sinni
sem hafa forgang, ekki þing-
manna-
frumvörp.“
Einar sagði
jafnframt að
það sem
gerði áfengis-
frumvarpið
mjög sér-
stakt, væri að
samstarfs-
flokkur Sjálf-
stæðisflokks-
ins, Framsóknarflokkurinn, væri
mótfallinn frumvarpinu, með ör-
fáum undantekningum þó og
hefði ályktað gegn málinu á
flokksþingi.
Frumvörp ríkisstjórnar hafa
forgang í málum á Alþingi
EINAR K. GUÐFINNSSON FORSETI ALÞINGIS
Einar K.
Guðfinnsson