Fréttablaðið - 14.11.2014, Blaðsíða 18

14. nóvember 2014 FÖSTUDAGUR| SKOÐUN | 18
Undanfarna mánuði hefur mennta-
málaráðherra farið um landið og
kynnt fyrir landsmönnum breyt-
ingar á skipulagi framhaldsskóla
sem hann kynnir í riti er kall-
ast Hvítbók. Margt athyglisvert
kemur þar fram og ber þar helst að
nefna styttingu framhaldsskólans
og viðhorf til fullorðinsfræðslu.
Skoðaðar eru tölur frá löndum
sem við viljum bera okkur saman
við og ein af niðurstöðum sam-
anburðarins er sú að nemendur
okkar eyða of löngum tíma í fram-
haldsskóla.
Helstu rök núverandi mennta-
málaráðherra fyrir því að skerða
nám til stúdentsprófs um eitt
ár eru þau að þannig sé hægt að
draga úr brottfalli framhalds-
skólanema. Í þessu sambandi er
rétt að líta til nágranna okkar
og frænda í Noregi. Þar hefur
um nokkurt skeið verið þriggja
ára framhaldsskóli og hver er
reynsla þeirra? Á heimasíðu
norska menntamálaráðuneytis-
ins er fjallað um þetta atriði og
þar er bent á að samkvæmt tölum
frá OECD ljúki að meðaltali 72%
framhaldsskólanema í aðildar-
löndunum námi á eðlilegum tíma
en aðeins 57% í Noregi. Þetta sé þó
ekki alslæmt því Norðmenn bæti
þetta upp með fullorðinsfræðslu
og þegar upp er staðið ljúki fleiri
framhaldsskólanámi í Noregi en í
OECD-löndunum. Þessi punktur er
athygliverður þar sem í Hvítbók er
einnig talað um að nemendur verði
að ljúka framhaldsskóla fyrir 25
ára aldur. Að mati norska mennta-
málaráðuneytisins er orsök brott-
falls í framhaldsskólum í Noregi
ekki að finna í framhaldsskólunum
sjálfum heldur í því að nemendur
komi ekki nógu vel undirbúnir upp
úr grunnskólunum.
Ekki allt sem sýnist
Menntamálaráðuneytið hefur
á undanförnum misserum látið
skrá brottfall í framhaldsskólum
á höfuðborgarsvæðinu. Samkvæmt
skýrslu sem unnin var fyrir ráðu-
neytið þar um luku 869 nemendur,
sem hófu nám á vorönn 2014, ekki
námi í þeim skóla sem þeir inn-
rituðust í það vor. Af þessum hópi
hættu tæplega 30% vegna þess
að þau gátu ekki fylgt mætingar-
reglum og um 40% brottfallinna
voru eldri en 20 ára. Það fylgdi
með í frétt um þessa skýrslu í Rík-
isútvarpinu að allstór hluti þessara
nemenda kæmi úr fjórum fram-
haldsskólum á höfuðborgarsvæð-
inu sem ættu það sameiginlegt að
taka við breiðum hópi grunnskóla-
nema. Ekki var gefið upp hvaða
skólar það væru né heldur í hvers
konar námi nemendurnir voru.
Hér er þó ekki allt sem sýnist því
76 af þessum nemendum skiptu um
skóla og því varla hægt að flokka
þá með brottfalli.
Af þeim gögnum, sem ráðuneyt-
ið sjálft sendi frá sér, verður ekki
betur séð en ástæðan fyrir brott-
falli hér á landi sé sú sama og í
Noregi, ónógur undirbúningur
ákveðins hóps grunnskólanema
undir framhaldsskólanám. Það
er því vandséð að niðurskurður
á stúdentsprófinu sé lausn á því
vandamáli. Mun heppilegra væri
að reyna að skima fyrir þeim nem-
endum sem líklegir eru til að detta
úr námi eins og lagt er til í Hvít-
bók menntamálaráðuneytisins og
veita þeim í framhaldi þann stuðn-
ing og aðhald sem þeir þurfa. Þetta
þyrfti ekki að vera kostnaðarsamt,
a.m.k. væri það mun ódýrara og
líklegra til árangurs en harka-
legur uppskurður á framhalds-
skólakerfinu sem óvíst er að skili
nokkrum árangri í baráttunni við
brottfall þar sem ekki hefur tek-
ist að sýna fram á nein tengsl milli
lengdar á skólagöngu og brottfalls
nemenda.
Baráttan gegn brottfalli
„Útvarpið á að vera
háskóli alþýðunnar,
leikhús hennar, kirkja
og sönghöll, heimild
nýrra tíðinda og sannrar
frásögu, skemmtistað-
ur hennar og athvarf úr
einveru og fásinni.“ Svo
mælti Helgi Hjörvar,
formaður útvarpsráðs,
í árdaga útvarpsins og
þessi grundvallarmark-
mið hafa ekkert breyst
þrátt fyrir gífurlegar
tækniframfarir og samfélags-
breytingar frá fyrstu útsendingu
árið 1930.
Hvers vegna Ríkisútvarp?
Ríkisútvarpið hefur frá upphafi
notið víðtæks stuðnings almenn-
ings sem ein helsta menningar-
og lýðræðisstofnun þjóðarinnar
og það hefur fylgt henni á mikil-
vægustu stundunum í sögu hennar.
Hlustunar-, áhorfs- og traustsmæl-
ingar sýna að staða Ríkisútvarps-
ins er sem fyrr sterk, í saman-
burði við fjölmiðla hérlendis sem
erlendis. Þjóðir Evrópu hafa valið
að hafa almannafjölmiðil líkt og
við og sátt ríkir um mikilvægi
slíkra fjölmiðla. Ástæðan er sú að
almannafjölmiðlar hafa ákveðnum
skyldum að gegna, umfram einka-
rekna fjölmiðla, við hlustendur og
áhorfendur. Öllum samfélagsþegn-
um er tryggt aðgengi að þjónustu
Ríkisútvarpsins – óhlutdrægum
fréttum, gagnrýninni umræðu og
gæðaefni á íslensku. Öflugt Ríkis-
útvarp er enn jafn mikilvægt þrátt
fyrir fjölda nýrra samskiptaforma
og einkarekna fjölmiðla. Ríkisút-
varpið þjónar almenningi og stuðl-
ar að jöfnuði, sanngirni og sam-
kennd í stóru sem smáu. Við viljum
að Ríkisútvarpið sé sameinandi afl
í æ sundurleitara þjóðfélagi.
Hvert stefnum við?
Framtíðarsýn stjórnar og starfs-
fólks er að Ríkisútvarpið verði
áfram öflugur almannamiðill í
þjónustu þjóðarinnar allrar og
aukin áhersla er lögð á menning-
ar- og samfélagshlutverk hans.
Við viljum vera virkir þátt-
takendur í að byggja upp
og styrkja samfélag okkar,
styðja og auka við þekkingu,
hæfni og lífsgæði einstaklinga og
þjóðfélagshópa. Við ætlum að efla
innlenda dagskrárgerð og bæta
framboð á leiknu efni og gæðaefni
fyrir börn á íslensku, enda verð-
ur á næstu árum gerð enn ríkari
krafa um að Ríkisútvarpið bjóði
upp á vandað íslenskt efni þegar
afþreyingarefni á erlendum tungu-
málum er á hverju strái. Nauðsyn-
legt er að gera átak í varðveislu og
miðlun þjóðararfsins úr gullkistu
Ríkisútvarpsins. Þar er samtíma-
saga Íslendinga skráð og að henni
ber að hlúa. Undirbúningur er
hafinn að úrbótum á þjónustu við
landsbyggðina og stefnt að aukn-
um fréttaflutningi og dagskrár-
gerð utan höfuðborgarsvæðisins.
Stór skref hafa verið stigin í átt
til meira jafnréttis í starfseminni
og við viljum að Ríkisútvarpið sé
í fararbroddi í jafnréttismálum.
Jafnhliða endurbótum á dreifi-
kerfi og sífellt meiri áherslu á
bætt aðgengi allra opnum við talið
við þjóðina um Ríkisútvarp okkar
allra.
Útvarpsgjaldið stendur undir
rekstrinum
Ríkisútvarpið er eign þjóðarinn-
ar og allir landsmenn hafa skoð-
un á því hvernig það þjónar skyld-
um sínum best. Frá upphafi hefur
verið tekist á um rekstrar- og til-
vistargrundvöll þess á vettvangi
stjórnmálanna og árleg óvissa um
fjármögnun hefur sett mark sitt á
rekstur, tækniþróun og stefnumót-
un til langs tíma. Mikið hefur verið
hagrætt í starfseminni á síðustu
árum og á þessu ári hefur verið
leitað leiða til að létta á skuldsetn-
ingu sem á m.a. rætur í gömlum
lífeyrissjóðsskuldbindingum.
Á undanförnum árum hefur
ríkið tekið til sín hluta af útvarps-
gjaldinu á hverju ári og nýtt
í óskyld verkefni þrátt fyrir
óbreyttar lagakvaðir um víðtæka
þjónustu og skuldbindingar RÚV.
Útvarpsgjaldið sem hver einstak-
lingur greiðir er sambærilegt að
krónutölu við það sem þekkist hjá
öðrum norrænum ríkisfjölmiðl-
um og nokkru lægra en hjá BBC
og fleiri ríkisstöðvum í Evrópu.
Stjórn RÚV hefur óskað eftir því
að félagið fái útvarpsgjaldið óskert
svo að tryggja megi áframhald-
andi öflugt Ríkisútvarp, með sam-
bærilegar skyldur og hlutverk og
verið hefur. Óbreytt útvarpsgjald
dugir til að standa undir öflugri
dagskrá og nauðsynlegum úrbót-
um á dreifikerfi. Ekki er þörf á að
hækka gjaldið eða veita sérstök
fjárframlög til RÚV.
Traust og metnaður
Ætlast er til að öll opinber fyrir-
tæki sýni ábyrgð í rekstri og
vandaða starfshætti. Árangur
almannafjölmiðils verður hins
vegar á endanum mældur af trú-
verðugleika hans og því dýrmæta
trausti sem þjóðin ber til hans. Til
að viðhalda því trausti þarf Ríkis-
útvarpið að eiga daglegt samtal
við þjóðina, efna til stórhuga og
metnaðarfullra verka og standa
ávallt vaktina þegar mikið liggur
við. Ríkisútvarpið á að virkja sam-
takamátt þjóðarinnar á stórum
stundum, leiða nýsköpun, og vera
gagnrýnin, gagnvirk og sjálf-
stæð stofnun. Tilgangurinn er í
raun enn hinn sami og Vilhjálm-
ur Þ. Gíslason útvarpsstjóri lýsti
við upphaf útsendinga Sjónvarps-
ins 30. september 1966, „að tengja
þjóðir og einstaklinga í skilningi og
friði, vera vettvangur heilbrigðra
skoðanaskipta, leiksvið margra
lista, verkstæði fjölbreyttra fram-
kvæmda, staður stórra drauma.“
Svo að þessi sýn megi lifa þurf-
um við áfram að standa vörð um
Ríkis útvarp okkar allra.
Ríkisútvarp okkar allra
– til framtíðar
AF NETINU
Að komast framhjá upplýsingafulltrúum
Fjölmiðlar fá ekki að tala við neinn hjá innanríkisráðuneytinu nema upp-
lýsingafulltrúann– og hann er í fríi fram á þriðjudag.
Eitt hef ég lært á nokkuð löngum blaða-
mannsferli– maður á helst aldrei að tala við
upplýsingafulltrúa.
Það er nánast skylda blaðamanna að
komast framhjá upplýsingafulltrúunum
eða blaðafulltrúum, eins og það hét áður
fyrr.
Hlutverk þeirra er yfirleitt ekki að upp-
lýsa, heldur fremur að fela eða
standa vörð.
http://eyjan.pressan.is
Egill Helgason
RÚV
Magnús Geir
Þórðarson
útvarpsstjóri
MENNTUN
Dagný
Broddadóttir
náms- og starfs-
ráðgjafi í MR
Guðrún Þorbjörg
Björnsdóttir
náms- og starfs-
ráðgjafi
➜ Óbreytt útvarpsgjald
dugir til að standa
undir öfl ugri dagskrá
og nauðsynlegum
úrbótum á dreifi kerfi .
➜ Að mati norska mennta-
málaráðuneytisins er orsök
brottfalls í framhaldsskólum
í Noregi ekki að fi nna í fram-
haldsskólunum sjálfum.
10 ára afmæli
Afmælistilboð
föstudag & laugardag