Öldrun - 01.02.2003, Blaðsíða 6

6 ÖLDRUN – 21. ÁRG. 1. TBL. 2003
komin rafræn, skilgreind sjúkraskrá með fjölnota gildi
á margvíslegum þjónustustigum.
Þyngdarstuðlar, fjármögnun og gæðavísar.
Á grundvelli RAI matsins má setja í umönnun-
arflokka, sem grundvallast m.a. á færni þeirra, svo
kallaða RUG hópa, sem stendur fyrir Resource Utili-
zation Groups7 8. Innan þessara hópa eru síðan þyngd-
arstuðlar, sem svo eru nefndir. Þá má reikna út fyrir
einstakar deildir eða heilar stofnanir. Þyngdarstuðlar
endurspegla þá umönnunarþörf sem einstaklingurinn
hefur frá öllum þeim heilbrigðisstarfsmönnum, sem
koma að þjónustunni; ófaglærðum, sjúkraliðum, hjúkr-
unarfræðingum, sjúkraþjálfurum og læknum. Tíminn
sem fer í þjónustu við hvern og einn einstakling er
reiknaður út og síðan er heildarkostnaður reiknaður
með því að umreikna tíma hvers faghóps yfir í staðl-
aðar einingar, sem byggja á þeim launataxta sem hver
faghópur vinnur eftir. Ef faghópur 2 er með tvöföld
laun á við faghóp 1, sem væri til grundvallar og báðir
aðilar verðu 10 mínútum í þjónustu, þá telst tíminn
vera 10 mínútur plús 20 mínútur eða 30 mínútur á taxta
faghóps 1, sem var lagður til grundvallar. Þeim mun
veikari og meira ósjálfbjarga sem einstaklingarnir eru,
þeim mun hærri verður þyngdarstuðullinn. Ef þessi
leið er farin til fjármögnunar á þjónustu, til dæmis
hjúkrunarheimilisþjónustu, þá er greitt ákveðið grunn-
gjald fyrir alla grunnþjónustu, á bilinu 40-60%, en mis-
munurinn fyrir umönnunina er greiddur með breyti-
legu gjaldi eftir þyngdarstuðlum. Á hjúkrunarheim-
ilum er mat gert árlega, en síðan tvisvar til þrisvar til
viðbótar ef matið er lagt til grundvallar fjármögnun.
Þessi útfærsla stenst alþjóðlega.9 Áform eru uppi um
að taka þennan greiðslumáta upp á Íslandi.
Þeir sem kaupa öldrunarþjónustu hafa áhuga á því
að fylgjast með þeim gæðum sem látin eru í té. RAI
mælitækin bjóða upp á þennan möguleika, þar sem í
þeim eru skilgreindir gæðavísar. Með því að fylgjast
með útkomu þeirra er hægt að hafa góða hugmynd um
það hvernig gæðin eru og hvort þau batna eða
versna10. Dæmi um gæðavísa á hjúkrunarheimilum
eru: Algengi brota, hegðunarvandamál, þunglyndi án
meðferðar, þvagleki, notkun þvagleggja, lyfjanotkun,
þyngdartap, fjöldi rúmlægra, notkun fjötra og legusár.
Dæmi um gæðavísa í heimaþjónustu eru: Þyngdartap,
tíðni eftirlits með lyfjameðferð, líkamleg færni, félags-
leg einangrun, verkir, byltur, notkun forvarna, auk
sumra þeirra sem gilda einnig fyrir hjúkrunarheimilin.
Íslensk reynsla:
Á Íslandi var stofnaður sérstakur vinnuhópur í Heil-
brigðisráðuneytinu til þess að útfæra vinnu með RAI
mælitækin á Íslandi. Þeir sem verið hafa í hópnum frá
upphafi eru, í stafrófsröð: Anna Birna Jensdóttir, Hlíf
Guðmundsdóttir, Hrafn Pálsson, Ingibjörg Hjaltadóttir
og Pálmi V. Jónsson. Í upphafi var Sigurbjörg Sigur-
geirsdóttir frá Félagsþjónustunni í hópnum en eftir að
hún hvarf frá störfum tók Þórdís Lóa Þórhallsdóttir
hennar sæti. Ómar Harðarson á Hagstofu Íslands
hefur unnið að gagnavinnslu frá upphafi. Þórunn
Ólafsdóttir og Lúðvík Ólafsson hafa unnið náið með
hópnum í útfærslunni á heimaþjónustuverkefninu.
Árið 1994 var ákveðið að gera forkönnun á nota-
gildi hjúkrunarheimlistækisins hér á landi og var hún
framkvæmd í Reykjavík, á Akureyri, og á Kirkjubæjar-
klaustri. Forkönnunin innifól 1.641 einstakling, það var
91 prósent þátttaka á 15 hjúkrunarheimilum og 64
deildum. Tveir þriðju voru konur og meðaltími á
stofnun var rétt yfir þremur og hálfu ári. Greint hefur
verið frá helstu niðurstöðum í grein í Læknablaðinu en
auk þess var gerð ítarleg skýrsla um niðurstöðurnar,
sem Heilbrigðisráðuneytið gaf út.11
Eitt af því sem er hvað mikilvægast við notkun
mælitækisins er að nú skapast möguleikar á alþjóð-
legum samanburði, en áður var það ekki mögulegt
vegna þess hversu heilbrigðis- og félagsþjónusta er
MDS
Umfangsmikið, staðlað mat
Flögg
Þættir sem greindir eru sem vandamál eða hugsan-
leg vandamál
Matsferlar
Leiðbeiningar um það hvernig best er að haga
hjúkrunarferli
Hjúkrunarferli
Þyngdarflokkar
Gæðavísar
Skilgreindir útkomuþættir
Fjármögnun
Skilgreining á bestu meðferð eða umönnun
Grundvöllur viðurkenningar á gæðum
Fyrirbyggja misnotkun
Tafla 4; Uppbygging RAI mælitækjanna
Tafla 5; Notagildi MDS upplýsinga