Iðjuþjálfinn - 01.11.1993, Blaðsíða 31

29
inga fer að gæta.
- Helstu vefjabreytingar eru fólgnar í
rýrnun beina, en þar eru mikil tengsl
milli aldurs, kyrrsetu, fæðuvals og
annarra lífshátta. Liðbrjósk þynnist,
sérstaklega á þungaberandi flötum.
Vöðvar rýrna og styrkur þeirra þverr
og draga fer úr myndun boðefni í
taugakerfi.
- Mjög athyglisvert er að í öndunar-
vöðvum og vöðvum augna, sem eru
sístarfandi, finnast ekki sömu hrörn-
unarbreytingar og í öðrum þver-
rákóttum vöðvum. - Vefir hjarta og
æðakerfis missa teygjanleika sinn og
dælukraftur hjartans minnkar, blóð-
þrýstingur hækkar og veldur það álagi
á viðkomandi líffæri en öruggt er talið
að minnkandi blóðstreymi til höfuðs
hafi áhrif á starfsemi heilans. Starfs-
hæfni lungna minnkar vegna breytinga
í lungnavef og liðamótum brjóstkassa.
- Breytingar í miðtaugakerfinu valda
minnkandi viðbragðsflýti og það dreg-
ur úr hraða hreyfinga, samhæfingu og
jafnvægi.
- Sjón og heyrn daprast og snerti- og
stöðuskyn minnkar.
Skammtímaminni skerðist oft hjá
gömlu fólki og veldur því að það kýs
það þekkta og vanabundna og lær-
dómshæfileikinn skerðist af þeim
sökum.
- Ég fjölyrði ekki frekar um lífeðlis-
fræðilega aldursbreytingar líkamans
heldur legg áherslu á aðra þætti.
Um fertugt fer hrörnunar að gæta,
sem kemur fram í minni afkastagetu
til vinnu og minnkaðrar getu til lík-
amsæfinga en vitsmunalegur þroski
mannsins eykst langt fram eftir aldri.
Ef einstaklingurinn verður ekki fyrir
heilsutjóni, sem hefur áhrif á heila
eða miðtaugakerfi, getur hann haldið
andlegu heilbrigði óskertu til æviloka.
Skilningur og hugsunarhæfni okkar er
óbreytt allt lífið ef við þá nennum
yfirleitt að hugsa og stunda huglæg
verkefni og látum ekki fjölmiðlafirr-
ingu nútímans trufla okkur um of. I
dag er talið að heilbrigður maður nái
hápunkti andlegs þroska um sjötugt ef
hann hefur nýtt sér gáfur sínar og
hæfileika. - Aður fyrr var talið að
þessu marki væri náð mun fyrr á
ævinni og mætti nefna þar mörg
dæmi.
Sköpunargáfan og þörfin til að tjá sig
í handverki getur náð hámarki á efri
árum þegar einstaklingurinn fer að
hafa tíma og aðstöðu til að sinna
áhugamálum sínum, getum við þar
nefnt bandarísku listakonuna
Grandma Moses, sem byrjaði að mála
67 ára gömul. - Aðlögunarhæfni gam-
als fólks er oft aðdáunarverð. Það
verður oft að aðlagast breyttum að-
stæðum s.s. heilsubresti, láti maka og
ástvina, verða fyrir tekjuskerðingu og
missa þjóðfélagsstöðu sína. Oft og
tíðum þarf það að skipta um búsetu
og umhverfi, og ósjaldan býr það við
einangrun og afskipt af þeim sem eftir
lifa.
Segja má að allar þessar félagslegu
breytingar geta valdið biturleika, upp-
gjöf og vonleysi en yfirleitt sér maður
þessa einstaklinga takast á við aðstæð-
ur sínar með reisn og í andlegu jafn-
vægi.
Það sem hinn aldraði hefur misst af