Þjóðmál - 01.06.2007, Side 66

64 Þjóðmál SUmAR 2007
trúlega. færri,. að. hann. skrifaði. annað.
umburðarbréf,. Populorum progressio,. um.
þróun. þjóðanna .. Þar. lagði. hann. að. jöfnu.
frið,.réttlæti.og.félagslegar.og.efnahagslegar.
framfarir. allra. þjóða. og. gerði. þau. orð.
Ambrósíusar. biskups. að. sínum,. að. jörðin.
með. gæðum. sínum. sé. öllum. mönnum.
ætluð. en. ekki. einungis. hinum. ríku .. Í.
bréfinu. hvatti. páfinn. til. friðsamlegra.
umbóta.en.útilokaði.samt.ekki.valdbeitingu.
í.þágu.réttlætis:.Ef.stjórnvöld.hafa.lengi.og.
markvisst. þrengt. að. grundvallarréttindum.
þegnanna. og. skaðað. almannaheill,. getur.
bylting. verið. réttlætanleg .15. Páfabréfið. átti.
sinn.þátt. í. því,. að.upp. spratt. í. rómönsku.
Ameríku. svokölluð. frelsunarguðfræði,.
sem.sums.staðar.lagði.lag.sitt.við.marxíska.
byltingarsinna .. Þá. þótti. eftirmanninum,.
Jóhannesi. Páli. II,. nóg. komið. og. spyrnti.
við.fótum .16.Það.var.aldrei.ætlunin.að.víkja.
svo.langt.frá.guðfræði.Ágústínusar.að.setja.
manninn.í.öndvegi.til.jafns.við.guð .
Eins.og.hér.hefur.verið.rakið,.var.ýmislegt.
í.viðhorfi.og.áherslum.Ágústínusar,.sem.ekki.
stóðst. tímans. tönn,.þegar. farið.var.að. lofta.
út.í.kirkjunni ..Annað.hefði.betur.mátt.halda.
sér ..Í.Játningum.kemur.fram.sú.athyglisverða.
skoðun,. að. orð. Biblíunnar. megi. skilja. á.
fleiri.en.einn.veg.og.geti.falið.í.sér.fleiri.en.
ein.sannindi ..Ágústínus.lætur.einnig.að.því.
liggja,.að.sköpunarsagan.sé.ekki.heimild.um.
atburðarás. heldur. fyrst. og. síðast. yfirlýsing.
um,. að. guð. hafi. skapað. himin. og. jörð. og.
allt.sem.á.henni.er.(s ..435,.444–461,.494–
15..,,Gebt.den.Armen,.was.ihnen.zusteht ..Vierzig.Jahre.
Enzyklika.Populorum.progressio“,.30 Tage in Kirche und
Welt.(þýsk.útg ..tímaritsins.30 Giorni nella Chiesa e nel
mondo),.nr ..1/.2007,.s ..28–33 .
16.,,Samstaða.í.stað.stéttastríðs“.var.boðskapur.hans.og.
hlaut.gagnrýni.fyrir,.einnig.frá.þeim,.sem.töldu.samkeppni.
lykilatriði.í.velferð.einstaklinga.og.þjóða.(sbr ..Johannes.
Schasching,.S .J .,.,,From.the.Class.War.to.the.Culture.of.
Solidarity ..A.Fundamental.Theme.of.the.Church’s.Social.
Teaching“,.Vatican II. Assessment and Perspectives Twenty-
five Years After.(1962–1987) ..Ritstj ..René.Latourelle.(New.
York.1989),.s ..467-468) ..
495) .17.Hér.gefur.Ágústínus.færi.á.að.álykta,.
að.orð.Biblíunnar.geti.verið.sönn,.þó.að.þau.
standist.ekki.ströngustu.próf.náttúruvísinda ..
Hann.gengur. enn. lengra. í. þessa. átt. í. öðru.
riti,.De Genesi ad litteram ..Þar.heldur.hann.
því.blákalt. fram,.að.vísindin.geti.oft.kennt.
okkur. að. taka. ekki. bókstaflega. öll. orð. og.
setningar. Biblíunnar. um. hina. ytri. veröld ..
Það.sé.„mjög.til.vansa.og.hættulegt“.(„turpe.
est. autem. nimis. et. perniciosum“),. þegar.
kristnir.menn.ræði.um.fyrirbæri.náttúrunnar.
út. frá. textum. Biblíunnar. og. með. þeim.
hætti,. að. stríðir. gegn. traustri. vísindalegri.
þekkingu .. Þeir. verði. sjálfum. sér. og. öðrum.
kristnum. mönnum. til. athlægis. og. varpi.
rýrð.á.ritninguna.í.augum.þeirra,.sem.ekki.
játa. kristna. trú .18.Einn. . helsti. sérfræðingur.
um. trúarhugsun. Ágústínusar,. séra. Nello.
Cipriani,.prófessor.við.kirkjufeðrastofnunina.
Augustinianum.í.Róm,.telur.víst,.að.Galileo.
Galilei.hefði.aldrei.lent.í.þeim.hremmingum,.
sem. raunin. varð,. ef. yfirmenn. kirkjunnar.
hefðu. minnst. þessara. orða. Ágústínusar. og.
farið. eftir.þeim ..Hitt. er. svo.annað.mál,. að.
Ágústínus.hafði.efasemdir.um,.að.vísindaleg.
þekking.væri.mönnum.til.mikils.gagns .19.
Við. lestur. Játninga.Ágústínusar.varð.mér.
oft.á.að.nema.staðar.og.undrast.þá.málsnilld.
og.orðkynngi,.sem.þar.leikur.um.hverja.síðu ..
Og.ég.velti.því. fyrir.mér,.hvort.þýðandinn.
ætti. ekki. töluvert. inni. hjá. hinum. helga.
manni,. þegar. allir. reikningar. verða. gerðir.
upp.á.lokadegi ..
17..Sbr ..Eugène.Portalié,.,,Augustine“,.The Catholic
Encyclopedia,.2 ..b ..(New.York.1907),.s ..90 .
18.De Genesi ad litteram,.1 .b .,.19 ..k .,.39 ..mgr ..(Patrologiæ
Latinæ,.34 ..b ..Ritstj ..J ..P ..Migne.(París.1861),.dálkur.261) ..
Fleiri.kirkjufræðarar.létu.í.ljós.svipaðar.skoðanir,.m .a ..
Albert.mikli.(Albertus.magnus),.heilagur.Tómas.frá.Akvínó.
og.samtímamaður.Galileos,.Bellarmine.kardínáli.(sbr ..
Thomas.E ..Woods,.How the Catholic Church Built Western
Civilization.(Washington.2005),.s ..72–73) .
19..,,The.Doctor.gratiae.and.knowledge.of.the.perceptual.
world“,.30 Days in the Church and in the World .(ensk.útg ..
tímaritsins.30 Giorni nella Chiesa e nel mondo),.nr ..11/.
2006,.s ..52–56 .