Skólavarðan - 01.05.2004, Blaðsíða 6

6
GESTASKRIF
Íslandi en annars staðar á Norðurlönd-
um. Samkvæmt rannsókn á '75-árgangin-
um kom fram að um 48% karla og 38%
kvenna sem fædd eru 1975 höfðu ekki lok-
ið prófi úr framhaldsskóla við 24 ára ald-
ur þegar rannsókn lauk. Þar kom fram að
því minni menntun sem foreldrar höfðu
og því lægri einkunn sem fólk fékk á sam-
ræmdu prófi í 10. bekk því meiri hætta var
á brottfalli. Einnig var meiri hætta á brott-
falli meðal þeirra sem líkaði betur verk-
legt nám en bóklegt í grunnskóla. Ástæð-
ur virtust einnig nokkuð kynbundnar: Af
brottfallshópnum hættu 24% karla á móti
10% kvenna vegna þess að þeim leiddist
námið, 20% kvenna hættu vegna þess að
þær eignuðust barn en aðeins 3% karla
og 13% karla hættu vegna þess að þeim
bauðst gott starf en aðeins 2% kvenna. Á
Norðurlöndum skila sér mun fleiri í verk-
nám. Hins vegar má segja að þær stúlkur
sem finna sig ekki í bóknámi hafi færri
kosti en drengir þar sem verknám virðist
mun frekar vera tengt karlmennskuhug-
myndum. Eins virðast þær bundnari börn-
um og hafa ómenntaðar minni möguleika
á að fá gott og vellaunað starf. Leiði í námi
er umtalsvert meiri hjá körlum á framhalds-
skólastigi en þar hafa karlar lengst af verið
talsverður hluti af kennurum og því ansi
langsótt að telja að kvenkennarar valdi
frekar þessum leiða og þ.a.l. brottfalli.
Orsakir fyrir þessum leiða þarf hins vegar
að rannsaka nánar og hvers vegna körlum
hugnast síður kennslu-, uppeldis-, hjúkrun-
ar- og þjónustustörf.
Sjálfstraust kvenna eykst með aukinni
menntun
Í upphafsorðum mínum nefndi ég
einnig bágt hlutfall karla í háskólanámi
þar sem konur eru um 61% nemenda. Ef
rýnt er frekar í þessar tölur kemur fram að
körlum hefur ekki fækkað í háskólanámi
en þeim hefur hins vegar ekki fjölgað jafn
hratt og konum. Konur eru fjölmennar í
öllum aldurshópum. Árið 2002 voru að-
eins 38% af kvennemendum á aldrinum
20-24 ára en 44% karlnemenda voru á
þeim aldri. Hugsanlegar skýringar á þessu
er uppsöfnuð menntunarþörf kvenna, að
barneignir hafi meiri áhrif á námsferil
þeirra og að fyrirvinnuímynd karlmanns-
ins leyfi honum síður að fara í nám síðar á
ævinni. Konur virðast einnig þurfa að hafa
meiri menntun á bakvið sig til að komast
í sambærilegar stöður og karlar. Að lok-
um má geta þess að á meðan kvenlægar
greinar voru færðar upp á háskólastig,
s.s. hjúkrunarfræði, leikskóla- og grunn-
skólakennaranám, var karllægt starfsnám
áfram á framhaldsskólastigi. Framhalds-
skólanemendur á iðn- og tæknibrautum
(3634 manns) voru 90% drengir árið 2002.
Konur eru samt sem áður fjölmennari
í menntakerfinu og það má skýra m.a.
með því að þær hafa minni möguleika
á vellaunuðum störfum án menntunar,
eins og kom vel fram í áðurnefndum brott-
fallstölum, og þær eru að sækja sér sjálfs-
traust. Rannsóknir hafa sýnt að sjálfstraust
stúlkna á unglingastigi er mun minna en
meðal drengja en með aukinni menntun
eykst það. Sjálfstraust karla virðist hins
vegar ekki eins háð menntunarstigi.
Án fordæminga og fyrirframgefinna
sökudólga
Af framantöldu má ekki skilja mig sem
svo að ég sé að gera lítið úr því að skoða
þurfi hlut drengja í skólum. Ég tel mjög
mikilvægt að allir þeir þættir sem geta
haft áhrif á skólagöngu okkar séu skoð-
aðir út frá kyni þar sem kyn er breyta
sem hefur mikil áhrif á líf einstaklinga,
viðhorf og væntingar til þeirra. Það sem
hefur orðið algerlega útundan í þessari
umræðu að undanförnu er að skólastarf
getur einnig haft áhrif á hitt kynið. Sem
dæmi má nefna að drengir fá mun meira
af bæði neikvæðri og jákvæðri athygli og
skiptir engu máli hvors kyns kennarinn er.
Hin neikvæða snýst gjarnan um truflandi
hegðun og beinist oftast að námslega
getuminni drengjum en hin jákvæða að
getumiklum drengjum (Howe, 1997). Í
rannsóknum hefur komið fram að drengir
taka sér oftar mun meira rými í skólastof-
unni og á skólavöllum svo fátt eitt sé nefnt
sem skoða mætti í tengslum við skarðan
hlut stúlkna.
Í stað þess að kljást endalaust um hvort
við eigum að hlúa að strákum eða stelpum
og hverjir eigi sökina á vandanum ættum
við miklu frekar að kynna okkur þær rann-
sóknir sem nú liggja fyrir, vinna að frekari
rannsóknum og nýta okkur þær niðurstöð-
ur til að bæta skólastarfið. Það er nauð-
synlegt að taka rannsóknir alvarlega og
bregðast við án fordæminga og fyrirfram-
gefinna sökudólga.
Fleira fer fram í skólum en bóklegt nám
Mikilvægt er að velta fyrir sér hvort
einkunnir séu góður mælikvarði á það
hvernig til hefur tekist að mennta sjálfsör-
uggan, sjálfstæðan, virkan og gagnrýninn
borgara. Ef litið er á kyngreindar tölur
um þá sem taka ákvarðanir um samfélag
okkar og skapa og miðla þekkingu, þá
hallar mjög á konur þrátt fyrir að þær
hafi lengst af fengið hærri einkunnir og
hafi verið fjölmennar á háskólastigi í tvo
til þrjá áratugi. Í skólanum fer nefnilega
margt annað fram en nám í tveim til sex
bóklegum greinum eins og mætti halda
ef litið er til þess hvernig árangur skóla-
starfs er metinn. Til að varpa skýrara ljósi
á þetta tel ég mikilvægt að árangursmat
skóla sé víðfeðmara og taki m.a. á þátt-
um eins og jafnrétti. Í jafnréttislögum er
bent á að búa skuli bæði kynin jafnt undir
virka þátttöku í samfélaginu, fjölskyldulífi
og atvinnulífi. Í sérriti um jafnréttismál,
Menning og menntun - forsenda framtíð-
ar, sem menntamálaráðuneytið gaf út er
lögð áhersla á að vinna gegn því að nem-
endur festist um of í farvegi hefðbund-
innar verkaskiptingar og að styrkja beri
sjálfsmat nemenda. Hefur eitthvað verið
gert í því? Erum við að framfylgja þessum
ákvæðum? Afar erfitt er að segja nákvæm-
lega til um það en af öllu framantöldu má
ætla að víða sé pottur brotinn.
SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 4. ÁRG. 2004
Leiði í námi er umtalsvert meiri hjá körlum á fram-
haldsskólastigi en þar hafa karlar lengst af verið tals-
verður hluti af kennurum og því ansi langsótt að telja
að kvenkennarar valdi.