Skólavarðan - 01.05.2004, Blaðsíða 16

16
EINHVERFA
SKÓLAVARÐAN 5.TBL. 4. ÁRG. 2004
Námstefnan Einhverfa - leikur - félags-
færni, sem haldin var 15. og 16. apríl á
Grand hotel í Reykjavík, var liður í þró-
unarverkefni Greiningar- og ráðgjafar-
stöðvar ríkisins og Fræðsluskrifstofu
Kópavogs. Markmið með verkefninu er
að vinna að aukinni þekkingu og færni
fagfólks til að kenna börnum með ein-
hverfu í nánu samstarfi við foreldra
þeirra sem eru jafnframt virkir þátttak-
endur í þróunarverkefninu.
Rúmlega 270 manns sóttu námstefn-
una, bæði foreldrar og fagfólk af öllu
landinu.
Fyrirlesarar voru tveir danskir fræði-
menn, þau Jannik Beyer kennari og sál-
fræðingur og Lone Gammeltoft talmeina-
fræðingur. Jannik hefur átt drjúgan þátt
í stefnumótun skóla- og kennslumála
vegna nemenda með einhverfu og skyld-
ar raskanir í Danmörku. Hann gegnir nú
starfi forstöðumanns þekkingarseturs um
einhverfu, „Videnscenter for Autisme“.
Lone starfar sem ráðgjafi við sérskóla fyr-
ir börn á leik- og grunnskólaaldri sem
greinst hafa með raskanir á einhverfurófi.
Þau hafa bæði áralanga reynslu í starfi
og rannsóknum á sviði einhverfu og hafa
haldið fjölda námskeiða og fyrirlestra um
raskanir á einhverfurófi.
Á undanförnum árum hefur þeim, sem
greinast með röskun á einhverfurófi, fjölg-
að verulega. Nýjar faraldsfræðilegar rann-
sóknir, sem gerðar hafa verið hér á landi,
sýna mikla fjölgun greindra tilvika. Þannig
greinast a.m.k. 20 börn í hverjum árgangi
með einhverfu og skyldar raskanir. Gríðar-
legur áhugi og þörf hefur verið á fræðslu
um kennslu og meðferðarleiðir fyrir börn
með einhverfu og fer sú þörf vaxandi eins
og sjá má af þessari góðu þátttöku þeirra
sem sóttu námstefnuna.
Á námstefnunni var félagsfærnin í
brennidepli. Börn með einhverfu búa við
skerta færni til félagslegra samskipta og
er það stór hluti af fötlun þeirra. Þau ná
ekki að nýta sér leik og samskipti til þroska
að sama marki og önnur börn. Til þess að
efla félagsfærnina þurfa þau markvissa
þjálfun og stuðning. Jannik talaði um að
boðskipti, félagslegt samspil og ímyndun-
arhæfileiki væru eins og þríhyrningur.
Einkenni einhverfu eru af misalvarleg-
um toga, allt eftir því í hve miklum mæli
einkennin koma fram á þessum þremur
sviðum, þ.e í félagslegu samspili, máli og
tjáskiptum, sérkennilegri og áráttutengdri
hegðun. Mál og boðskipti eru órjúfan-
legur þáttur í félagslegum samskiptum.
Á námstefnunni var fjallað um hvernig
mætti auka færni barna með einhverfu
við leik og í félagslegum samskiptum og
hafa þannig áhrif á félagsþroska og hegð-
un.
Það kom sterklega fram að leikur barna
með einhverfu mótast af þroska og áhuga
viðkomandi barns, uppeldisumhverfi og
bakgrunni þess. Því er mikilvægt að nota
leikinn markvisst sem aðferð í kennslu
barna með einhverfu og þjálfa þannig
leik- og félagsfærni. Lone kom með marg-
ar góðar hugmyndir um hvernig hægt
væri að vinna með leikinn og gera börn-
in sjálfstæð í honum, jafnvel þó að talmál
væri ekki til staðar. Hún greindi frá aðferð-
um þar sem sjónrænn stuðningur væri not-
aður í leiknum og í örvun á boðskiptum.
Leikurinn er skipulagður á afmörkuðu
svæði, til dæmis við borð þar sem dregin
er lína á milli svæða barnanna og þau fá
eins leikföng til að leika sér með. Derhúfa
er mikið notuð til að afmarka hver á að
„gera“, til dæmis þegar verið er að spila,
en einnig í fleiri leikjum. Leikurinn Flösku-
stútur er vinsæll og eru notaðar myndir
með hinum ýmsu eftirhermum. Leikurinn
er settur í stundatöflu barnsins, hlutverk
hvers og eins er skýrt afmarkað og einnig
upphaf og endir leiksins. Barnið hefur
möguleika á að vera „stikkfrí“ þegar það
vill og eru notaðar myndir til að gefa það
til kynna.
Leikíhlutun er skipulögð þannig að
hún tekur mið af þroskastigi barnsins í
leiknum, áhugasviði og styrkleikum. Sköp-
uð eru tækifæri og viðfangsefni sem efla
færni barnsins. Það felur meðal annars í
sér aðlögun á umhverfinu þannig að hún
dragi úr hindrunum og geri barninu kleift
að nýta styrkleika sína.
Áberandi var í allri umfjöllun á nám-
stefnunni að leggja beri aðaláherslu á það
í vinnu með börnum með einhverfu að
sníða nám að þörfum hvers einstaklings.
Jannik og Lone fengu mjög margar fyr-
irspurnir frá námstefnugestum og spunn-
ust líflegar og lærdómsríkar umræður út
frá þeim.
Óhætt er að segja að námstefnan hafi
tekist sérstaklega vel og er vonandi upp-
haf að markvissri og jákvæðri vinnu sem
eflir leik og félagsfærni barna með sér-
þarfir.
f.h. undirbúningsnefndar,
Erla Stefanía Magnúsdóttir
Gríðarlegur áhugi
og þörf á fræðslu