Þjóðmál - 01.03.2015, Page 72

ÞJÓÐMÁL VOR 2015 71
á. „kúgunarvaldi. stéttarfélaga“;. síðan. lýsir.
Ívar. Jónsson. „engilsaxnesku. leiðinni“,. og.
er. henni. sleppt. hér,. en. lýsing. á. „þýzku.
leiðinni“.kemur.í.kjölfarið:
Hayek.lagði.áherzlu.á.verðbólguvandann.sem.
pólitískt.valdajafnvægi ..Hann.var.sérstaklega.
gagnrýninn. á,. hversu. „kúgunarvald“. stéttar-
félaga.er.mikið,.en.það.leiðir.bæði.til.of.hárra.
launa. í. hagkerfinu. og. útþenslu. opin.berrar.
þjónustu. vegna. kverkataks. þeirra. á. stjórn-
mála.flokkum .
Hugmyndin. um. sterkt. ríkisvald,. sem. er.
fært. um. að. tryggja. nauðsynleg. stofnanaleg.
skil.yrði. fyrir. frjálsri. samkeppni,. er. meðal.
grund.vallarhugmynda.nýfrjálshyggjunnar ..En.
jafnframt.er.þess.krafizt,.að.umfang.hins.opin.-
bera.sé.í.lágmarki,.þar.sem.gengið.er.út.frá.því,.
að.fjárfestingar.einkaaðila.og.samkeppni.milli.
þeirra.tryggi.bezt.hagræði,.hátt.fram.leiðslu.stig.
og.frjálsræði.einstaklinganna.í.samf.élaginu ..
Stefnur. nýfrjálshyggjumanna. hafa. á. síðari.
árum.verið.ólíkar.í.mismunandi.löndum,.en.
þær.hafa.yfirleitt.birzt. í. áherzlu.á.einkavæð-
ingu.opinberrar.þjónustu.og.sölu.eigna.hins.
opinbera;. slökun. á. regluverki. í. viðskipt-
um,. fjármálamörkuðum,. fjárfestingum. og. á.
vinnu.markaði;.afnám.skattkerfis,.sem.byggir.
á. stig.hækkandi. skattþrepum;.pólitískt.óháð-
um. seðl.a.banka. og. loks. áherzlu. á. hina. nýju.
stjórn.unar.stefnu.hins.opinbera,.sem.felst.í.að.
inn.leiða.í.opinberum.stofnunum.stjórnunar-
stefn.ur.einkageirans ..
Þýzka. leiðin,. leið. félagslegs. markaðs-
búskapar,. telur. inngrip. ríkisins. nauðsynlegt.
og.að.hlutverk.þess.eigi.að.vera.meira.en.engil-
sax.neska.leiðin.gerir.ráð.fyrir ..Ríkið.verði.að.
grípa.inn.í.hagkerfið.með.aðgerðum.á.marg-
víslegum.sviðum.í.því.skyni.að.skapa.réttar-
lega,.reglugerða.og.stofnanalega.umgjörð.til.að.
tryggja,.að.markaðslögmálin.virki.og.atvinnu-
lífið. lagi. sig.að.síbreytilegum.efnahags.legum.
og.félagslegum.kringumstæðum ..
Þýzka. leiðin. leggur. áherzlu. á. mikilvægi.
hlut.verks.hins.opinbera.í.endurskipulagn.ingu.
at.vinnu.lífsins,. sköpun. félagsauðs. og. fram-
gang. góðra. stjórnarhátta. í. þróun. hagkerfa ..
Hún.legg.ur.jafnframt.áherzlu.á,.að.þróa.verði.
vel.ferð.ar.kerfi,.fjárfesta.í.mannauði,.félagslegri.
ábyrgð. í. atvinnulífinu. og. tekjujöfnun. að.
ákveðnu.marki .
Þýzka. leiðin. var. fyrsta. þróunin. á. meiði.
nýfrjálshyggju. í. Evrópu. á. 20 .. öldinni,. og.
hún. var. innleidd. í. Vestur-Þýzkalandi. á.
6 .. áratuginum .. Árangurinn. lét. ekki. á. sér.
standa.og.gekk.undir.nafninu.„Wirtschafts-
wunder“. eða. efnahagsundur .. Um. hana.
hefur.ríkt.góður.friður.í.Þýzkalandi,.og.hún.
hefur.sameinað.borgaraleg.öfl.þar.í. landi.í.
einum.stjórnmálaflokki,.CDU.–.Christlich.
Demokratische. Union,. sem. hefur. jafnan.
haft.traust.fylgi.á.milli.30–40%.og.jafnvel.
meira,.og.jafnan.verið.mótandi.fyrir.þýzka.
stjórnarstefnu,. þó. að. jafnaðarmenn. hafi.
leitt. þýzkar. ríkisstjórnir. um. hríð .. Hún. er.
þróuð. til. andspyrnu. við. fákeppnismarkað.
stór.fyrirtækja,. sem. einkenndi. Þýzkaland. á.
árunum. fyrir. báðar. stórstyrjaldir.20 .. aldar-
innar ..Á.Íslandi.þarf.einnig.að.kljást.við.fá-
keppni.og.nota.hvert.tækifæri.til.að.stuðla.að.
raun.verulegri.samkeppni.til.að.tryggja.hags-
muni. neytenda. í. fámennu. samfélagi .. Ívar.
Jónsson.lýsir.ríkjandi.stefnu.CDU.nánar:
Málamiðlun.á.milli.hópanna.tveggja.náðist.í.
stefnuskrá. flokksins,. Düsseldorfer. Leitsätze,.
árið. 1949,. sem. boðaði. nýtt. samfélagskerfi,.
sem.skyldi.byggjast.á.félagslegu.réttlæti,.frelsi.
í.anda.félagslegrar.ábyrgðar.og.raunverulegri.
mannlegri. reisn .. Áherzla. var. lögð. á. alhliða.
almannatrygginga-. og. félagsmálastefnu. fyrir.
alla. í.neyð,. auk.þess. sem.sérstök.áherzla.var.
lögð.á.að.vernda.fjölskyldurnar.í.samfélaginu ..
Jafnframt. var. lögð. áherzla. á. mikilvægi. hins.
vinn.andi. manns. sem. og. réttinn. til. með-
ákvörð.unar,.þ .e ..rétt.launþega.til.að.eiga.full-
trúa.í.stjórnum.stórfyrirtækja ..
Hugmyndin.um.frjálsa.samkeppni.á.markaði.
var.hornsteinn.þýzku.nýfrjálshyggjunnar,.en.
áréttað.var,.að.ríkisvaldið.yrði.að.vera.öflugt.til.
að. setja. einokunar-.og. fákeppnisfyrirtækjum.
skorður. í. efnahagslífinu. með. nauðsynlegri.
lög.gjöf.í.þeim.efnum .