Þjóðmál - 01.03.2015, Qupperneq 80
ÞJÓÐMÁL VOR 2015 79
ekki.af.núverandi.lögum.og.er.eigandanum,.
þjóðinni,.engan.veginn.í.hag ..Skal.efast.um,.
að. slíkt. samrýmist. stjórnarskránni .. Dreift.
eignarhald. og. samkeppni. um. starfsfólk.
og. um. viðskiptavini. er. í. anda. félagslegs
markaðsbúskapar,. sem. hámarkar. ávinning.
almennings ..
Mikil.umræða.hefur.orðið. í. landinu.um.
auðlindarentu.í.sjávarútveginum.og.sér.staka.
gjaldtöku. af. honum. á. grundvelli. hennar ..
Athyglisvert. er,. að. lítið,. ef.nokkuð,. er.um.
þessa. umræðu. erlendis,. enda. er. sjávar-
útvegur. víðast. hvar. niðurgreiddur. sem.
þáttur. í.byggðastefnu ..Veiðigjöld. af.öllum.
stofnum. tíðkast. þannig. hvergi. í. Evrópu.
utan.Íslands,.en.þau.eru.lögð.á.staka.stofna.
í.einstaka.löndum ..
Strangari. stærðarhömlur. gilda. á. sjávar-
útvegsfyrirtækjum. á. Íslandi. en. annars.
staðar ..Hér.má.ekkert. fyrirtæki. eiga.meira.
en. 12%. veiðiheimilda. i. hverri. tegund,.
en. t .d .. í. Noregi,. þar. sem. talsvert. er. um.
byggða.kvóta,.er.þetta.hlutfall.tvöfalt.hærra ..
Í. Noregi. hafa. risaútgerðir. reyndar. undir-
tökin .. Íslenzka. fyrirkomulaginu. er. hins.
vegar. ætlað. að. tryggja. samkeppni,. en. hún.
er. hornsteinninn. að. árangri. kerfisins,. og.
samkeppnin. verður. á. sviði. aðbúnaðar. og.
launa.starfsfólks,.vörugæða.og.vöruþróunar ..
Sjávarútvegsfyrirtækin. eru. útflutnings.fyr-
ir.tæki.með.„lóðrétta.samþættingu“.starf.sem-
innar,.sem.er.t .d ..ekki.við.lýði.í.Noregi,.en.
þýðir,.að.skipin.veiða.á.hverjum.tíma.beint.
samkvæmt.pöntun ..Þetta.er.styrkur.ís.lenzka.
sjávarútvegsins,.af.því.að.hann.er.með.þessu.
móti. eins. vel. í. stakkinn. búinn. að. þjóna.
viðskiptavinum.sínum.og.hugsazt.getur ..
Sjávarútvegsfyrirtækin. eru. í. mikilli. sam-
keppni. um. markaðina. á. erlendri. grundu,.
og.þau.eru.í.samkeppni.um.vinnuaflið.inn-
an.lands ..Það.verður.þess.vegna.ekki.annað.
séð. en. að. markaðsdrifið. hagkerfi. með.
félagslegu. ívafi. eigi.við.um.sjávarútveginn,.
eins.og.hann.er.núna.skipulagður.og.rekinn.
á.Íslandi ..
Stjórnmálamenn. hafa. alla. tíð. haft. til-
hneigingu.til.að.seilast.of. langt. til.afskipta.
af. sjávarútveginum. í. stað. þess. að. tryggja.
hon.um. jöfn. samkeppniskilyrði. á. við. aðrar.
atvinnu.greinar ..
Á. síðasta.kjörtímabili.var. farið.offari.við.
álagningu.veiðigjalda. á. sjávarútveginn,. svo.
að. jafna.má.við.aðför.að.einkaframtakinu,.
með. þeim. afleiðingum,. að. minni.
fyrirtækjunum. innan. greinarinnar. var.
gert. ókleift. að. starfa. í. bráð. og. lengd,. og.
nokkur. fyrirtæki. lögðu. upp. laupana. af.
þessum.sökum ..Það.orkar.mjög.tvímælis,.að.
ríkisvaldið.hafi.leyfi.sam.kvæmt.stjórnarskrá.
til.að.mismuna.sjávarútveginum.með.álagn-
ingu.sérskatts.á.grundvelli.ímyndaðrar.auð-
linda.rentu,.því.að.fram.á.tilvist.hennar.hefur.
aldrei. verið. sýnt .. Hóflegt. veiðigjald. er. þó.
hægt.að.réttlæta,.enda.renni.afrakstur.þess.
til. að. standa. undir. fiskveiðistjórnuninni,.
Strangari.stærðarhömlur.gilda.á.sjávar.útvegsfyrirtækjum.á.
Íslandi.en.annars.staðar ..Hér.má.
ekkert.fyrirtæki.eiga.meira.en.12%.
veiðiheimilda.i.hverri.tegund,.en.
t .d ..í.Noregi,.þar.sem.talsvert.er.
um.byggða.kvóta,.er.þetta.hlutfall.
tvöfalt.hærra ..Í.Noregi.hafa.
risaútgerðir.reyndar.undir.tökin ..
Íslenzka.fyrirkomulaginu.er.hins.
vegar.ætlað.að.tryggja.samkeppni,.
en.hún.er.hornsteinninn.að.árangri.
kerfisins,.og.samkeppnin.verður.á.
sviði.aðbúnaðar.og.launa.starfsfólks,.
vörugæða.og.vöruþróunar ..