Þjóðmál - 01.03.2015, Side 86
ÞJÓÐMÁL VOR 2015 85
Fyrir. vikið. vant.aði. framan. og. aftan. á.
barna.skólagöngu. Óskars .. Hann. varð. því.
að. láta.sér.nægja.að.sækja. lærdóm.sinn.að.
mestu. utanskóla,. sem. dugði. honum. þó.
vel.síðar.á.ævinni.en.hann.var.um.árabil. í.
ábyrgð.ar.störfum.fyrir.kaupmenn.í.Reykja-
vík.ásamt.talsverðum.umsvifum.í.verslunar-
rekstri.eins.og.rakið.er.skilmerki.lega.í.seinni.
bókinni.sem.hér.er.til.umfjöllunar .
Óskar. segir.af.glöggskyggni. frá.þeim.at-
vinnu.háttum. sem. hann. kynntist. í. æsku.
en.margt.hafði.verið.að.breytast.og.var.að.
breyt.ast .
Stundum.undrast.maður.þó.enn.hve.gam-
al.dags.vinnubrögð.voru.enn.við.lýði.norður.
í. Ísafjarðardjúpi. þegar. Óskar. er. að. alast.
upp ..Hafa.verður.í.huga.að.Íslendingar.voru.
seinni. til. en. flestar. aðrar. vestrænar. þjóðir.
að.taka.upp.sérhæfingu,.verka.skiptingu.og.
þéttbýlisbúsetu. sem. því. fylgir .. Það. birtist.
með.skýrum.hætti.í.frásögn.Óskars .
En.þegar.þessi.þróun.komst.af.stað.gekk.
hún. mjög. hratt. fyrir. sig .. Það. er. ljóst. að.
sagan.úr.sveit.í.bæ.gerðist.á.fyrri.helmingi.
tuttugustu. aldar. og. er. líkast. til. afstaðin.
með.öllu ..Þeir.fólksflutningar.sem.áttu.sér.
síðar.stað.voru.fremur.á.milli.þéttbýlisstaða,.
frá. þeim. smærri. til. hinna. stærri .. Það. er.
barátta. sem. við. Íslendingar. erum. enn. að.
heyja.og.sést.kannski.best.í.hinu.svokallaða.
Fiskistofumáli .
Lifði.gamla.búskaparhætti
Það. tímabil. sem. Óskar. rekur. hér. í.
bernskusögu.sinni.var.mótandi.fyrir.fram-
haldið. í. atvinnusögu.þjóðarinnar ..Á.hálfri.
öld,. 1900–1950,. flutti. helftin. af. þjóðinni.
búferlum.úr.sveitunum.og.til.þéttbýlisstaða.
hringinn. í. kringum. landið .. Eins. og. áður.
sagði. lifði. Óskar. gamla. búskaparhætti. og.
tiltekur.meira.að.segja.að.hann.hafi.líklega.
verið.með. síðustu. Íslendingum.til. að.hafa.
þann.starfa.að.„sitja.hjá“.kindum .
Það. er. eitt. einkenni. frásagnar. Óskars.
að. hann. leggur. ekki. illt. orð. til. nokkurs.
manns .. Frásögnin. er. upplýsandi. og. reiði-
laus ..Hann.segir.frá.hlutunum.eins.og.þeir.
voru,. tiltekur. að. fólk. hafi. ekki. kvartað. á.
þessum.tíma ..Einfaldlega.vegna.þess.að.það.
var.tilgangslaust ..Lífsbaráttan.var.svo.hörð.
að.ekkert.mátti.út.af.bregða ..Þrátt.fyrir.allt.
virðist. fólk. hafa. staðið. saman .. Til. marks.
um.það.er.frásögn.af.fyrstu.jólunum.eftir.að.
faðir.Óskars.deyr .
„Þessi. fyrstu. jól. eftir. að. pabbi. dó. urðu.
ógleymanleg,. ekki. síst. vegna. þess. að.
Bjarni. Eiríksson. kaupmaður. og. Halldóra.
Benediktsdóttir. kona. hans. buðu. mömmu.
með. allan. hópinn. heim. til. sín. á. annan.
jóladag ..….Þótt. ég.hafi. aðeins. verið. fjög-
urra.ára.gleymi.ég.ekki.jólunum.hjá.þessu.
góða. fólki. sem.bætti. sjö.manna. fjölskyldu.
við.jóla.borðið.hjá.sér .”
Óskar. tiltekur. að. Bolungarvík. hafi.
skorið.sig.úr,.þar.hafi.aldrei.verið.óvinsælir.
kaupmenn .