Þjóðmál - 01.06.2013, Page 81

Þjóðmál - 01.06.2013, Page 81
80 Þjóðmál SUmAR 2013 og félagar höfðu velt því fyrir sér, hvort Ragnar Arnalds, fyrsti formaður Alþýðu- bandalagsins, væri sósíalisti . Ég hef velt fyrir mér sömu spurningu og eftir samtöl um pólitík í 64 ár er ég kominn að þeirri niðurstöðu, að Ragnar sé mesti íhaldsmaður, sem ég hef kynnzt um dagana . En vinstri menn geta verið íhaldsmenn og hægri menn geta verið róttækir umbótasinnar . Hins vegar finnst mér á skorta að Svavar geri grein fyrir sinni sýn á hinar stóru línur í þróun stjórnmálahreyfinga vinstri manna frá byrjun 20 . aldar . Kannski er hann ekki kominn að niðurstöðu . Það stendur enn, sem Óskar Guðmundsson sagði í inngangi að mikilvægri bók sinni, Alþýðubandalagið — Átakasaga, sem út kom árið 1987: „Sósíalistaflokkurinn . . . sem hafði verið afspyrnu Sovéthollur, gerði ekki upp við þá fortíð sína, sem varð tilefni tví- skinn ungs og bælingar í Alþýðu banda- l aginu frá stofnun þess . Breytti litlu þó Alþýðubandalagið þróaðist frá stalín ism- anum í reynd; hið sársaukafulla upp gjör fór ekki fram í flokknum . . . Mót setn ing- arnar sem menn höfðu verið að kljást við bæði innan Sósíalistaflokksins og í stjórn- málasamtökunum Alþýðubanda lagi voru flestar fyrir hendi í hinum nýja flokki, sem stofnaður var formlega 1968 .“ En hverjar eru þessar stóru línur? Ungir hugsjónamenn koma fram á sjónarsviðið og taka upp baráttu fyrir bættum hag fátæka fólksins á Íslandi . Það var göfug barátta . Hún var háð jöfnum höndum á vettvangi stjórnmálanna og á vinnumarkaðnum . Hugsjónamennirnir ungu ánetjast al þjóð- legum hreyfingum sósíalista, sem segjast berjast fyrir sömu markmiðum og þar með var fjandinn laus . Þeir gerast ýmist vit andi vits eða án þess að gera sér grein fyrir því tæki alþjóðlegra afla til að seilast til áhrifa á Í s- landi . Þeir verða eins konar fimmta her deild . Til þess að ná víðari skírskotun leita þeir samstarfs við vinstri arm Alþýðu flokksins . Héðinn Valdimarsson gengur til samstarfs við þá undir lok fjórða áratugarins en þoldi ekki við í þeirri sambúð . En sambandið við Héðinn, þótt stutt væri, leiddi til þess að þeir náðu sterkari fótfestu meðal kjósenda og undir- tökum í verkalýðshreyfingunni . Þeir endur- tóku þennan leik með bandalagi við Hanni- bal Valdemarsson 1956 . Og beittu völd um sínum í verkalýðshreyfing unni óspart . Hannibal og hans menn þoldu ekki frekar við en Héðinn og um þremur áratugum eftir að Héðinn gekk til samstarfs við Einar Olgeirsson, Brynjólf Bjarnason og samherja þeirra, sprengdu Hannibal og Björn Jónsson þetta samstarf í loft upp og fóru sína leið . Einar og Brynjólfur voru ekki alltaf sam- mála og vísbendingar eru um að þeir hafi seinni árin verið á öndverðum meið um þróun þeirrar stjórnmálahreyfingar, sem þeir höfðu átt svo mikinn hlut í að byggja upp . Í raun var Sósíalistaflokkurinn tveir flokkar: Annars vegar flokkurinn á landsvísu sem Einar réði með samherjum sínum . Hins vegar Sósíalistafélag Reykjavíkur, sem var vígi Brynjólfs . Einn nánasti samstarfsmaður Einars var Ingi R . Helgason, sem var í raun pólitískur arftaki Einars og litið á hann sem slíkan . Atburðar- ásin varð hins vegar til þess, að Ingi R . varð ekki jafn virkur í stjórnmálum og ætla hefði mátt . En með rökum má segja, að hann hafi framselt þá pólitísku arfleifð, sem hann tók við úr hendi Einars til Svavars Gestssonar . Hópurinn í kringum Einar var ekki sam- mála um allt . Eitt af því voru tengslin við kommúnistaríkin í Austur-Evrópu og inn- rás Varsjárbandalagsríkj anna í Prag 1968 ýtti undir þær deilur . Kjartan Ólafsson, sem var um skeið fram kvæmdastjóri Sósíal ista- flokksins og síðar ritstjóri Þjóðviljans, vildi slíta þeim . Einar og Magnús Kjartansson voru því ekki sammála . Svavar á eftir að gera þessa sögu upp .

x

Þjóðmál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.