Félagsbréf - 01.02.1959, Blaðsíða 21

FELAGSBREF
19
lieldur sýndi öllum öSrum betur
í verkinu trú sína á auðlegð ís-
lauds og nauðsyn hagnýtingar
liennar þjóðinni allri til heilla.
Skoðun Einars var sú, sem hann
laafði sett fram 1898:
Því dáð hvers eins er öllum góð,
hans auðna félagsgæfa
og markið eitt hjá manni og þjóð,
hvern minnsta kraft að æfa.
Þetta var ekki merki eigingimi
Einars, heldur ríkjandi þjóðfé-
Iagsskoðun þá og eru raunar enn
margir, sem telja, að þá vegni
þjóðunum bezt, þegar þessi kenn-
ing er höfð í heiðri. Hvað sem um
])að er, þá er víst, að Einar lagði
á þá leið, sem á þeim áram var
nær ein farin í þessum efnum.
Hann sýndi trú sína, eins og ég
sagði, í verkinu með því að hverfa
frá góðum tekjumöguleikum á ís-
landi og setjast að erlendis til
þess að reyna að afla þar fjár til
þeirra stórframkvæmda, sem hann
taldi þjóðinni lífsnauðsynlegar.
Sannast að segja liafa ekki aðrir
íslendingar í svipuðum sporum og
Einar var þá liafizt rækilegar
handa eða með meiri röskun á
eigin högum til að koma máli sínu
fram. Skorti og ekki vantrúna
Iijá ýmsum, þegar Einar hóf til-
raun sína, og eftir á hefur atferli
Einars í þessum málum verið talið
ævintýri líkast. Einar hafði þá
þegar ráð á miklum eignum eftir
því sem á íslandi gerist. Hann
taldi sig vita, hvernig þær ætti að
hagnýta, svo að sjálfum honum og
þjóðinni allri yrði að gagni. Það
mistókst að vísu, en þó hygg ég,
að þar hafi ekki munað nema
hársbreidd, a. m. k. um virkjun
fossanna í Þjórsá. Sekur er sá
einn, sem tapar, eins og Einar
sjálfur sagði á æskudögum. Sú
ráðagerð. sem mistekst, kann þó
oft að vera eins vel undirbúin og
á jafnmiklu viti byggð, eins og
hin, sem heppnast. Menn verða
stundum fyrir minni óhöppum en
heimsstyrjöld, sem raskar flestu,
sem áður hafði verið byggt á í
ráðagerðum.
Um Einar Benediktsson er eng-
inn vafi, að hugurinn bar liann
oft hálfa leið og stundum e. t. v.
nokkuð úr leið. Yið bar, að hami
gaf hæpnar lýsingar á staðháttum
hér, án þess að segja beinlínis
rangt frá, eins og þegar hann taldi
það skipta máli um hafnargerð í
Skerjafirði samanborið við
Reykjavík, að hin fyrrnefnda
væri nær Englandi og meginland-
inu. Eins hefur hann einkum á
seinni árum áreiðanlega notað
meira en skyldi yfirburði sína og
andríki til að fá menn til að ráð-
stafa fé sínu með öðru móti en
þeir höfðu ætlað. En án hugar-
flugs verður skammt komizt í
stórum framkvæmdum. Og enn er
það svo, að liálfri öld eftir að Ein-
ar Benediktsson hóf fyrir alvöru
L