Félagsbréf - 01.03.1962, Blaðsíða 24

20
FÉLAGSBRÉF
hans var dáin og árin færðust yfir hann. En hann sökkti sér niður
í sín fræðistörf, ferðaðist aftur í liðnar aldir og sótti höfðingja
heim. Einnig naut hann þess, að hann átti valda vini, og þegar
þá bar að garði, tók hann á móti þeim með þeirri rausn, sem
honum var lagin. Hann fór jafnan að eigin lögum, kunni ekki við
að láta aðra segja sér fyrir verkum. Hann var fornbýll og átti
jafnan ýmislegt kjarngott á kistubotninum.
Þegar Háskóli Islands var stofnaður árið 1911, var Hannes sett-
ur þar docent í íslandssögu, en af stjórnmálaástæðum fékk hann
ekki veitingu fyrir stöðunni. Síðar var honum boðin sama staða,
en þá vildi hann ekki þiggja. Sama árið réðst hann í þjónustu þjóð-
skjalasafnsins og tók við forstöðu þeirrar stofnunar árið 1924 og
hélt henni til dauðadags 1935.
Við dr. Hannes vorum samstarfsmenn um nær 12 ára skeið,
tveir einir við safnið. Illa var að því búið, svo sem oft hefur viljað
við brenna. Fyrstu árin var Jón Magnússon ráðherra. Fyrir safnið
gerði hann ekki neitt; hvorttveggja var, að af litlu var að miðla,
og ekki bætti það um, að jafnan var í meira lagi fátt með þeim
svilunum.
Allt sumarið 1928 var ég einn við safnið. Það sumar dvaldi dr.
Hannes í Kaupmannahöfn við skjalaheimtur á vegum ríkisstjórn-
arinnar. Dönum þótti hann bæði ýtinn og viðsjáll, enda reyndist
hann fengsæll að sama skapi. Um haustið kom hann heim með um
1000 bindi og böggla og 24 kassa með fornbréfum. Danir fengu
aftur í skiptum 77 doðranta, sem álitið var að ættu frekar heima
í Danmörku. Meðal þessara skjala, sem dr. Hannes endurheimti,
voru ýms stórmerk og þörf rit, svo sem hálft manntalið 1801, sem
á sínum tíma hafði orðið innlyksa í Danmörku og manntölin 1762
og 1703, en hið síðastnefnda er eitthvert hið elzta þjóðarmanntal,
sem til er í veröldinni, og nú komið á prent.
Hér er hvorki staður né stund til þess að gera grein fyrir öllum
þeim ritum, sem dr. Hannes samdi og gaf út. Þáttur hans í hinu
mesta ættfræðiriti, sem gefið hefur verið út á íslenzku, Sýslumanna-