Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.10.2007, Blaðsíða 51

FRÆÐSLUGREIN
Krafan um barneignir
Gjarnan er svo litið á að meginhlutverk
kvenna sé að eignast börn og í
hverju hjónabandi ættu að verða til
börn. Þannig er því þó ekki alltaf farið,
stundum hamlar ófrjósemi en einnig
kemur til ákvörðun hjóna um að eignast
ekki börn. Slíkt virðist ekki vera algengt,
a.m.k. ekki á íslandi þar sem frjósemi
kvenna er einna mest í Evrópu. Þetta
gerir það að verkum að álitið er að ef
kona eignast ekki barn í hjónabandi
þá hljóti að vera fyrir því líkamlegar
ástæður. Barnlaust fólk lendir gjarnan
í því að þurfa að svara spurningum um
ástæður barnleysis. Hanna hefur ekki
verið undanskilin því að vera krafin um
svar við því hvort hún ætli ekki að fara
að eignast börn.
... [það] er svolítið síðan sem sagt það
var fyrst farið að spyrja hvort ég ætlaði
ekki að fara að eiga börn og þessi sem
sagt samfélagslega eftirfylgni um það
að það hlyti þá eitthvað að vera að mér
eða eitthvað slíkt og, hérna, það fyrst
að, hérna, segja fólki að ég ætlaði ekki
að eiga börn var svona eins og að gefa
því á kjaftinn.
Það virðist koma mörgum spánskt fyrir
sjónir ef kona ákveður að eignast ekki
börn og samfélagið krefst því skýringa á
því hvers vegna sú hefð er rofin.
... það hjálpar rosalega, sko, þetta starf.
Ha, að vinna mikið og eitthvað svona,
það „já auðvitað, þú hefur ekki tíma,
sko“ ... Ef ég ... yrði heimavinnandi
þá væri ég viss um að þá væri nú
einhver búinn að benda mér á einhverjar
ættleiðingarstöðvar.
Sterkur persónuleiki Hönnu hefur án efa
hjálpað henni að standa við ákvörðun
sína og hún segir þrýsting frá fjölskyldu
og vinum á barneignir hafa verið lítinn.
Barn eða starf
í samræðum við Hönnu kom mjög
greinilega í Ijós að í hennar huga stæði
valið í raun á milli þess að eignast barn
eða vinna krefjandi starf.
Ég fór mjög snemma að vinna og vinna
mjög mikið og vann mig sem sagt upp
og tók ábyrgð og, hérna, eitthvað slíkt.
Og ég hugsa að ef... ég hefði eignast
barn um tvítugt ... þá hefði ég bara
tekið þá ábyrgð. Þannig að ég var
bara að flytja ... ábyrgðina. Enda er,
þú veist, starfið er oft kallað bara litla
barnið mitt.
Hanna segist ekki hafa getað séð fyrir
sér að geta samræmt barnauppeldi og
starfsframa enda hefði hún þá gert allt
illa, að eigin sögn, og það eigi hún erfitt
með að þola.
þá ekki getað séð fyrir mér að ég gæti
þá verið í uppeldishlutverki iíka.
Tók ákvörðun ung
Hanna var ung búin að taka þá ákvörðun
að eignast ekki börn þó svo hún geti ekki
nákvæmlega sagt til um hvenær það var.
Hún telur hugmyndina hafa þróast með
sér. Ung fór hún að gæta barna og tók á
sig mikla ábyrgð sem hugsanlega mótaði
þessa ákvörðun hennar.
... þegar maður var búinn að taka
þessa ákvörðun fyrst þá, sko, var hún
ómeðvituð og ég hef alla tíð sagt bara
það, ég var sko mjög ung, að ég ætlaði
ekki að eiga börn en ég ætlaði að vera
frænkan með stóru nammitöskuna ...
Það var náttúrlega bara hlegið að þessu
en, hérna, það, þú veist, þetta var ekki
ákvörðun sem ég tók þegar ég var 7 7
ára eða 13 ára eða eitthvað þannig en
ég segi samt, þetta var komið inn í minn
huga...
Hanna segir það helsta neikvæða þáttinn
við þá ákvörðun, sem hún hefur tekið,
að þar með endi hlekkurinn eins og hún
orðar það. Það segist hún reyna að bæta
upp með því að hafa þeim mun meiri
áhrif á þá sem eru í kringum hana, t.d.
systrabörn, þ.e. standa sig vel í hlutverki
frænkunnar með stóru nammitöskuna.
... 7 flestum tilvikum, þegar það voru
karlmenn, var bara auðveldast að
segja „nei, veistu það er ekki bara
hægt". Og þá, það nægði þeim en við
konur að hérna segja: „Ég ætla ekki að
eignast börn," að þá vildu þær fá að
vita af hverju...
Hanna segir viðhorfin þó nokkuð að
breytast í þessum efnum og fólk sé farið
að sætta sig við að ekki fæðist barn í
hverju sambandi karls og konu. Hanna er
í krefjandi starfi og það telur hún hjálpa til
við að útskýra fyrir fólki að hún geti ekki
hugsað sér að eignast börn.
Ábyrgð mæðra á börnum er mikil og
hlutverk mæðra og feðra oft mismunandi.
Hanna ræðir mikið um þessa mismunandi
stöðu þegar kemur að ábyrgð á
barnauppeldi. Það telur hún koma illa
við stöðu kvenna á vinnumarkaði og gera
þeim erfitt fyrir með að samræma starf
og einkalíf. Hún segist dást að konum
sem takist hvort tveggja.
... gagnvart mér þá er þetta þannig að
ég gæti ekki átt hvoru tveggja. Og bara
er þannig karakter. Og ég valdi þennan,
þennan starfsvettvang og, hérna, annað
sem að, sem sagt í lífi mínu er og hefði
Frelsi og völd
Hanna talar nokkuð um að mæður
hafi ákveðin völd yfir börnum sínum
en hugsanlega minni völd yfir eigin lífi
í staðinn. Af því má draga þá ályktun
að barnlaus kona, sem er frjáls undan
ýmsum skyldum gagnvart börnum, hafi
meiri völd yfir eigin lífi.
... [þaðj er ekki einhver hérna [semj
kemst ekki í gegnum daginn ef ég
gleymi að kaupa Cheerios ... eða
eitthvað þannig ... ég er frjálsari við, ég
get unnið fram eftir... og get stokkið til
útlanda ...
Tímarit hjúkrunarfræðinga - 4. tbl. 83. árg. 2007
49