Ráðunautafundur - 15.02.1986, Qupperneq 69

-59-
Ástæða er til að vekja athygli á því að mælingatölur yfir
fullorðnar ær og gemlinga hafa víxlast í eldri yfirlitstöflu um
ullarmælingar (Stefán Aðalsteinsson, 1975a), en því hefur ekki verið
veitt athygli fyrr en nú.
Ranr;sóknir á litaerfðum.
Aðallitir.
Haustið 1957 var hafist handa um skipulegar rannsóknir á erfðum
sauðalita, en þá var settur á grágolsóttur (grámögóttur) lambhrútur,
Hösmagi 63 á tilraunabúinu á Hesti. Hann var notaður á hvitar ær sem
höfðu átt svart áóur og svartar ær veturinn 1957-'58. Um vorið fæddust
undan honum 11 mislit lömb. Af þeim voru 5 grá og 6 svartgolsótt. Þessi
niðurstaða sýndi aó erfðavísarnir að baki gráu og golsóttu hlutu að vera
í sama sæti eða samstæðir.
Tilraunum með litaerfðir var haldið áfram næstu árin, og fleiri
samstæðir erfðavísar fundust í sama sætinu. Þessu sæti var gefið nafnið
A-sætið. Tilgáta um erfðir á sauðalitunum var birt í Frey, 1960 (Stefán
Aðalsteinsson, 1960).
Miklum efnivið um litaerfðir í sauðfé var safnað á næstu árum og
unnin úr honum doktorsritgerð við Tölfræðideild Edinborgarháskóla á
árunum 1966-'68 (Stefán Aðalsteinsson, 1968). Ritgerð þessi var sióar
birt i heild með itarlegu íslensku yfirliti (Stefán Aðalsteinsson,
1970).
Helstu niðurstöður rannsóknanna voru þær að þrjú litaerfóavísasæti,
A, B og S væri að finna i islensku sauðfé. 1 A-sætinu voru 6 samstæðir
erfðavísar fyrir litamyndum (þ.e. fyrir hvítri, grárri, golsóttri,
botnóttri, grábotnóttri og engri litamynd). 1 B-sætinu voru tveir
erfðavisar, annar rikjandi fyrir svörtu litarefni, en hinn vikjandi
fyrir mórauðu. 1 S-sætinu voru tveir erfóavísar, rikjandi fyrir einlitu
og vikjandi fyrir tvilitu. Táknum fyrir einstaka erföavísa var breytt
siðar til nánara samræmis við erfðavísatákn i nagdýrum (Stefán
Aðalsteinsson, 1974).
Fjórar yfirlitsritgerðir um erfðir á sauðalitunum hafa birst
undanfarin ár (Stefán Aðalsteinsson, 1979b, 1982a, 1983b, 1984b). 1 þeim
er i sumum tilvikum fjallað um erfðir á litum i ýmsum erlendum
fjárkynjum.
Gulur litur.
Guli liturinn kemur aðallega fyrir i hvitu fé, en þó sést oft gult
i ljósgráu, golsóttu og jafnvel botnóttu fé.
Fyrsta tilraun til rannsókna á gula litnum var gerð á Hesti, en þar
gaf dr. Halldór Pálsson öllum hvitum lömbum einkunnir fyrir gulan lit
við fæóingu frá árinu 1954. Einkunnirnar voru á bilinu 1-5 og var 1
gefió fyrir alhvitt en 5 fyrir algult (Stefán Aðalsteinsson, 1962).
1 ljós kom að guli liturinn var meira áberandi i arfblendnum hvitum
lömbum heldur en lömbum sem voru arfhrein fyrir hvita erfðavísinum
(Stefán Aðalsteinsson, 1970).