Litli Bergþór - 01.07.2017, Blaðsíða 24

24 Litli-Bergþór
Það sem hér fer á eftir ber ekki að líta á sem hávísindalega sagnfræði, miklu frekar tilraun til lýsingar
á aðdragandanum að byggingu Iðubrúarinnar, eins og hann birtist í dagblöðum og tímaritum á árunum
frá um 1890 til 1958.
Iðubrúin sextug
aðdragandi og bygging
-fyrri hluti-
Páll M. Skúlason:
Nokkurskonar inngangur
Hvítárbrú hjá Iðu eða Iðubrúin, eins og hún er kölluð alla jafna, skipti sköpum fyrir Laugarás og reyndar
flesta íbúa uppsveitanna, í ýmsu tilliti. Stærstu rökin sem notuð voru fyrir þessari brúarbyggingu fólust
í bættu aðgengi íbúanna að læknisþjónustu, en árið 1923 var aðsetur læknisins í Grímsneshéraði flutt
í Laugarás. Héraðið sem lækninum var ætlað að þjóna var afar stórt: allir þeir hreppar sem taldir eru
tilheyra uppsveitum Árnessýslu.
Á þessum tíma var nýkomin brú á Brúará hjá Spóastöðum (1922), en þar hafði verið straumferja frá því
skömmu eftir aldamótin. Önnur brú var á Brúará ofan Reykja. Það var hinsvegar snúnara að komast
yfir Hvítá. Á svæðinu milli Ölfusárbrúar og Brúarhlaða var engin brú, aðeins ferjur, þar af tvær hjá
Laugarási, Auðsholtsferja og Iðuferja. Brúin á Ölfusá var vígð 1891 og var stærsta brú landsins. Brúin
við Brúarhlöð var trébrú sem var byggð í tilefni konungskomunnar 1907. Varanlegri brú var sett þar
1930.
Þetta var nú staðan þegar læknissetrið kom í Laugarás 1923.
Þegar læknasetrið var flutt í Laugarás voru ekki í umræðunni, svo séð verði, hugmyndir um brú á Hvítá
hjá Iðu. Um aldir hafði verið lögferja á ánni milli Iðuhamars og Skálholtshamars (Laugarásmegin).
Einnig var lögferja á Hvítá við Auðsholtshamar. Þeir sem leita þurftu læknis af Skeiðum og Eystri-
Hrepp (Gnúpverjahreppi) þurftu að nýta ferjuna hjá Iðu og íbúar Ytri-Hrepps (Hrunamannahrepps)
Mynd Auguste Mayer frá 1835 af Iðuhamri. Greina má Launrétt ofarlega hægra megin.