Fram - 22.03.1919, Side 2

46
FRAM
Mr. 12
Ó kystu mig, Gleði, já, góða nótt,
í guðs friði elskaða víf!
Hann er ekki að kenna öðrum
það þó að hamingjan væri honum
óstöðug, en honum finnst þó af og
til að hann sakna samúðar hjá
bræðrum sínum.
Nú ligg eg grafinn
í lífsins fönnum.
Eg guðaði’ á Ijóra
hjá góðum mönnum.
Rað gagnaði ekki
að guða þar.
Því samúðin kristna —
hún sofnuð var.
(Nú líður óðum)
Ekki er nú heiftin í þessum á-
sökunum og einhver hefði víst
kveðið þar betur að.
Það er líka óvíst hver óhamingj-
an er mest og ekki er alt ólán, sem
alment er talið. Þetta finnur höf.
»Mér opnaðist leiðin til ljóssins
og litlu finst mér það varða,
þótt óstöðugt lánið mér yrði
á algengan mælikvarða.
Því lánið á margar laundyr
og lán hefir mörgum fargað.
Það er sorgin og sökkvandi gengi,
er sál minni hefir bjargað.«
(17. maí.)
Kem eg þá að hinu einkennilega
fallega kvæði: -»Aðfangadagskvöld
jóla 1912.
Kvæðið er einkenniiegt að því
leyti, að í því eru engir höfuðstafir,
en höf. heldur aftur á móti stuðlum.*
Fer vel á því í þessu kvæði, og
er það meira en hægt er að segja
um söm, þau afbrigði frá venjuleg-
um bragreglum, er nokkrir hinna
yngri höfunda tíðka.
Við heyrum »þessi klukknakölU
í hverri hendingu og finnum jóla-
helgina umvefja okkur.
Gleð þig, særða sál
lífsins þr'autum þyngd.
Flutt er muna-mál.
Inn er helgi hringd.
Minstu komu Krists,
hér er skuggaskil.
Fagna komu Krists,
fiýt þér tíða til.
Kirkjan ómar öll,
bíður hjálp og hlíf.
Þessi klukknaköll
boða ljós og líf.
Heyrið málmsins mál.
Lofið guð sem gaf.
Og mín sjúka sál
verður hljóma haf.
Flutt er orðsins orð,
þagna hamars högg.
Yfir stormsins storð
fellur drottins dögg.
Lægir vonsku vind,
slekkur beiskju bál.
Teygar lífsins lind
mannsins særða sál.
Kveikt er Ijós við ljós,
burt er sortans svið.
Angar rós við rós,
opnast himins hlið.
Niður stjörnum stráð,
*) í háttalykli Snorra eru 2 fyrri
ljóðstafirnir nefndir stuðlar, en hinn
þriðji höfuðstafur.
engill fram hjá fer
Drottins nægð og náð
boðin alþjóð er.
Guð er eilíf ást
engu hjarta er hætt.
Ríkir eilíf ást,
sérhvert böl skal bætt.
Lofið guð, sem gaf,
þakkið hjálp og hlíf.
Tæmt er húmsins haf,
alt er ljós og líf.
%
Ekkert kyrt né kalt,
öllum frelsi fætt.
Kristur élskar alt,
sem er hrjáð og hrætt.
.. . Eg er smærri en smár
leita þjaður þin.
Lífsins herra hár,
græddu meinin mín.
Eg er ungur enn,
eg er þreyttur þó.
Kveikt er bál, eg brenn,
gef mér frið og fró.
Vann mér tískan tjón,
rauf hinn æðsta eið.
Glapti sálar sjón,
bar mig langt af leið.
Hvílík fingraför.
Alt með spotti spilt.
Tungan eitur ör.
Eg fór vega vilt.
Innra brennur bál,
lífsins dagur dvín.
Eg er syndug sál.
Herra minstu mín.
Er þetta ekki sama innilega bæna-
kvakið og trúarauðmýktin sem við
dáum mest hjá Hallgrími heit. Pét-
urssyni og ekki minnist eg að nokk-
urt jólakvæði hafi hrifið mig líkt
óg þetta.
»Fölskvaðir eldar« er heldur lag-
legt kvæði; gríp þar úr þessi erindi.
»Eg hugði aðeins á kynni við konu,
en kyntist guði sjálfum.
Pað hrundu um mig sólir og lýs-
andl leyftur
frá ljóssins björtu álfum.
Og stundirnar liðu eins og dýrleg-
ur draumur
hver dagur yndisglaður.
Eg kveð þig, sem gafst méf lífið
og ijósið
sem langt um betri maður.«
Pá má og nefna »Seytjándi maí«
gullfallegt kvæði bæði að orðum og
efni, líklega ort í Noregi.
»Pann seytjánda maí var sólskin
og suðræn angan í blænum.
Kveldið í gullnuui klæðum
og klukknahringing í bænum.
Frá götunni heyrði eg glauminn
og glamur frá járnuðum hófum
og bernskunnar heiðríkju-hlátra
og holdyn frá klappandi lófum.
Já heimurinn hló þar úti
og hló þar í fyrsta sinni,
en fegurst var lífið og ljósið
í litlu stofunni minni.
Hún glóði þá öll í geislum
—i í gullvoðum borð og stólar.
Par léku sér ómar og angan
og eldskin lækkandi sólar.«
Nú verð eg víst að láta hér stað-
ar numið. Annars eru það mörg
kvæði sem eins hefði mátt minnast
á, en hér er ekki tækifæri til að gera
það frekar. Eg hefi gripið þessi er-
indi nokkuð af handa hófi, enda
töluverður vandi að gera upp á m.illi
sumra þeirra.
Sumum kann nú að sýnast, sem
hér sé of mikið tilfært úr bókinni,
og þá líklega helst þeim, sem náð
hafa því að eignast hana, Eg hefi
gert það með vilja, bæði vegna þess,
að kvæðin mæla best rneð sér sjálf
og þó einkum hins, aðsvo fáirgeta
eignast hana. Tel eg því rétt, að
tilfæra nokkura kafla úr sem fiest-
urn kvæðum svo að almenningur
fái þar dálítið sýnishorn af því sem
bókin hefir að bjóða.
Mætti þá svo fara, ef að bókin
yrði síðar gefin út handa alþýðu,
að einhver yrði fyrri ti! að átta sig
á því hvort ráðlegt sýndist, að offra
nokkrum krónum til að eignast hana.
Ekki geng eg þesa dulinn, að
nokkuð mætti að henni finna í. d.
meðferð á einstöku kvæði o. s. frv.
en slíkt má líka um allar Ijóðabæk-
ur segja og ber oss ekki að fyrir-
dæma þær fyrir það. Hitt er meira
umvert að margt virðist benda á
að höfundur eigi skamt ófarið til
að skipa bekk meðal okkar betri
skálda. Býð eg með óþreyju eftir
að honum auðnist að láta aftur til
sín heyra.
Frumleikar höfundar og efnismeð-
ferð, þar sem honum tekst best,
gefur ástæðu til að vona að það
yrði íslenskum bókmentum gróði.
Bergur Sigurðsson.
Erl. símfregnir
Rvík í gær.
Zahlesstjórnin tekur við
aftur dáSítið breytt.
Munch og Neergaard
verða fuílírúar Dana við
alþjóðabandal. í London.
Pýskaíand hefir afvopn-
að herinn 100 þús. manns.
Hergagnaframileiðsla verð-
urtakmörkuð og séð um að
• ekki verði koniið upp stór-
um her á landi. Kafbátar
verða engir, en 6 orustu-
skip, 6 létt beitiskip, 12
tundurspillar og!2tundur-
báíar. Ekkert nýtt skip má
byggja stærra en 10 þús.
stnál.Sjóliðið fari ekki fram
úr 15 þús.
Smá upphlaup í Egipta-
landi.
Ebert er orðinn forseti
Pýskalands.
Fréttir.
Jakob J. Smáti í Rvík hefir verið
skipaður til þess að vinna að ísl.
orðabókinni í stað dr. B. Bjarnarson-
ar.
60 símastaurar brotnuðu í Vest-
mannaeyjum í laugardagsrokinu, og
rafleiðslan þar skemdist nokkuð.
Aukaútsvörin í Rvík verða 980
þús. kr. að þessu sinni; tæp milj.
»Lagarfoss« á að fara í dag frá
Rvík norður uin land. Kemur ekki
hingað.
Bílfélag hefir nýlega verið stofn-
að á Akureyri, og eru í stjórn þess:
R. Snorrason, R. Ólafsson og Hailgr.
Davíðsson.
»Sterling« á að fara til Khafnar
með gærur, og fellur því niður fyrsta
strandferð skipsins (frá Rvík 1. apríl).
Ætlast er*til að skipið verði komið
til Seyðisfjarðar aftur 29. apríl, og
komist þar inn í 2. áætlunarferð,
norður og vestur um land.
Bæjarstjórastaðan á Akureyri hef-
ir verið auglýst laus frá 1. júlí n.k.
Umsóknarfrestur til aprílloka.
Slæm kvefpest gengur í Rvík.
»Botnía« fór frá Rvík í gær. Far-
þegar voru 89.
Sýslufundur Eyjafjarðarsýslu byrj-
ar að þessu sinni 3. apríl n. k.
Hinry Ford.
Niðurl.
Verksmiðjan sem býr til bænda
bíiana er rekin aðeins að vetrinum
og á henni vinna eingöngu frum-
býlingar sem hafa nýnumið land.
Pessar smájarðir geta auðvitað
ekki í byrjuninni, meðan verið er að
rækta þær, veitt bændunum nægilegt
til framfæris og þeir verða því að
leita sér atvinnu í bæjum að vetrin-
um. — Hjá hr. Ford vinna þeir sér
ekki einungis inn peninga, heldur
fá þeir líka ágæta kenslu I öllu, sem
að búskap þeirra lítur, þeim sjálf-
um að kostnaðarlausu. Ford kost-
ar kensluna.
Á hinum verksmiðjunum eru líka
kveldskólar og verkamönnum kend
t. d. enska því margir þeirra eru inn-
flytjendur, — þeim er líka kent
hvernig þeir eigi að nota fé sitt og
að borða með hníf og gafli.
Ford kostar einnig skóla fyrir föð-
urlausa drengi. Par eru kendar all-
ar alniennar námsgreinar, en auk
þess er þar kend hegurð 1 klst.
daglega, og í þeim tíma búa dreng-
irnir til ýmsa hluti sem Ford notar
svo aftur á verksmiðju sinni og kaup-
ir af þeim með því verði, að þeir
geta á þennan hátt lifað af vinnu
sinni.
Drengirnir búa á sérstökum heim-
ilum og mega velja sjálfir. meðal
margra, hvar helst þeir vilja búa.
Hið sérkennilega við þetta er, að
drengjununi er ótvírætt kent að skilja
það, að þeir ekki lifi á góðgjörðar
semi miljónamæringsins, heldur að
þeir vinni fyrir sér sjálfir án
þess að standa í þakkarskuld við
nokkurn.
Pað er lífsstarf mitt, segir hr. Ford,
að ala upp menn. Eg byggi ekki
verkamannaskáia handa fólkinu mínu,
en eg sé um að það fái svo mikið
fyrir vinnu sína, að það geti bygt
sjálft — hvar sem það vill og hvern-
ig sem það vill. — Sjálft verður
það að tryggja sig gegn sjúkdóm-
um, slysum og ellinni, það getur
það, — og það gerir það líka.
Einn af »ráðgjöfum« Fords hefir
það störf á hendi, að kenna verka-
mönnum hversu nauðsynlegt sé að
tryggja sig og leiðbeina þeim í þeim
efnum.
Ford vill sem minst tala um frið-