Fram - 19.04.1919, Síða 2

62
FRAM
Nr. 16
ur að ofan á sama hátt og samkv.
tilhögun a. Sjógarður, festarhringir,
tjörusteypa á yfirborði, spor og
vatnsleiðsla eru eins og með til-
högun a.
5. Hafskipabryggjan,
Lengd hennar er 64 metrar, breidd
10 metrar, og hún er reiknuð fyrir
vöruþunga 2 tonn á fermetra, Er
hún nægilega löng fyrir skip eins
og þau, sem nú eru í millilandssigl-
ingum hér. Qerð bryggjunnar er hin
sama sem gerð bryggjunnar meðfram
öldubrjótnum samkvæmt tilhögun b,
að því frábrugnu, að nokkrir ská-
staurar eru í henni til að gera hana
alla stöðuga. Tjörusteypa er í yfir-
borðinu, festarhringir, þrefalt spor
og vatnsleiðsla.
Athugað hefur verið hvort tiltæki-
legt mundi að gera þessa bryggju
með heilum hliðum og fyllingu inn-
an í líkt og suðurhlið öldubrjótsins
samkv. tilhögun a. en niðurstaðan
orðið sú að þetta yrði svo miklu
dýrara eptir því sem verðlag á efni
er nú, að óþarft þótti að gera um
það sjerstaka áætlun.
6. -Fisklskipabryggjurnar.
Þær eru ráðgerðar 3 alls, úr trje,
og eru reiknaðar fyrir þunga 500
kg. á fermetra. Pær eru Iagðar á
ská til suðurs út frá austurjaðri upp-
fyllingarinnar, til þess að auðveldara
verði að leggja að þeim og frá þeim.
7. Framkvæmd verksins.
Verkið verður ekki framkvæmt á
skemri tíma en 2 árum, og sje þá
fyrra árið gerð uppfyllingin á landi,
uppfyllingin út á 1,4 metra dýpi,
og tungan út á 4,5 metra dýpi. Ef
til vill má gera trjebryggjurnar sama
árið, og æskilegt væri að geta steypt
eitthvað af staurunum í hafskipa-
bryggjuna. Aðalverkið þetta árið
verður flutningur á uppfyllingarefni
ofan úr fjallsrótunum. Næsta ár
verður svo gerður öldubrjóturinn
og hin önnur mannvirki.
Úr lýsingu hafnarvirkjanna hefur
ýmsu verið slept, sem bundið var
kunnugleika á þeim uppdráttum af
hafnarvirkjunum *em einnig eru
komin frá herra Jóni Þorlákssyni,
en orðalagi verkfræðingsins hefur
alstaðar verið fylgt. Ressi lýsing
sem hér kemur fyriralmenningssjónir
ætti að nægja til þess að menn geti
gert sér nokkurnvegin Ijósa hug-
mynd um mannvirkin.
F*ví skal aðeins bætt hér við að
samkvæmt uppdráttunum verður
lega öldubrjótsins c. 30 m. norðan
við enda ^jóvarnargarðsins, sem nú
er, og stefna hans út á fjörðinn lítið
utan við austur.
Vikan.
Tiðin: Sunnudag og mánudag sama
snjókoma og mikill stormur, altaí norð-
austan. Þriðjudag miðvikudag og fimtu-
dag mjög gott veður, sólbráð hvern dag
og hiti. í gær kólnaði nokkuð aftur með
snjókomu; áttin norðvestan; frost í gær-
kvöldi 3 gráður. I dag er rosaveður þver-
vestan, en bjart og frostlaust.
Snjóf/óO í Þorgeirsfirði um síðustu
helgi; hljóp á fjárhús, á bænum Kaðal-
stöðum, eign Björns Líndals á Svalbarði,
sópaði því burt og grandaði á 2 hnndrað
fjár, mestmegnis sauðum.
Sn/óflóð í Ólafssfirði fyrra föstu-
dag; brýtur fimm símastaura, muna menn
ekki eftir því að snjóflóð hafi fallið á þeim
stöðvum áður, vestan fjarðarins.
M.s. *Brödrene< eignH.Söbstad*
útgerðarmanns kom nú í vikunni frá Ak.
ureyri. Hefir skipið verið smíðað þarupp
í vetur, lengt, og ný vél sett í það, er það
nú óþekkjanlegt fyrir sama skip, og er nú
inikil prýði að »Brödrene« í þilskipaflota
Siglufjarðar.
Botnía kom í fyrradag til Reykjavík-
ur, meðal farþega voru O. Blomkuist con-
sulent og H. .H Andersen bókhaldari á
leið hingað til Siglufjarðar.
Sterling fer í dag frá Kaupm.höfn.
Óiafur Sveinsson vélfræðingur,
fór héðan í vikunni til Akureyrar, á leið
til Reykjavíkur.
Heyrst hefur að Anton Brobakke
einn af eigednum verksmiðjunnar sem
fórst í snjóflóðinu, hafi ætlað að leggja á
stað frá Álasundi í gær, beint hingað til
Sigiufjarðar.
Einar Hermannsson og fjöi-
skylda hans, voru orðin svo hress að þau
urðu flutt hingað út á eyrina í gær, flytja
þau í hús Bakkevigs, »Amsterdam.«
Staðarhólsfólkið og fólkið úr
Efri-Skútu flutti alt hingað yfir á eyri nú
í vikunni, af ótta við snjóflóð, hafa menn
búist við að ný flóð hlypu alla vikuna,
því snjór var aftur kominn mjög mikill í
Staðarhólsfjall, en ekki hefur það þó orð-
ið enn sem komið er.
Mótornámskeið
það er hér hefur staðið yfir nú
mánaðartíma, endaði á mánudaginn
var, 14. þ. m.
Flestir voru þeir 33 er námskeið-
ið sóttu, en af þeim gengu 12undir
próf. Koma hér nöfn þeirra er próf-
ið tóku, og einkun prentuð aftan
við nafn hvers eins: Stig
Baldvin Hallsson 9
Benedikt Jónsson 14
Einar Indriðason 9
Gunnl. Friðfinnsson Ólafsfirði 18
Jóhann Ásgrímsson —»«— 15
Jósúa Porsteinsson —»«— 15
Sig. Kr. Finnbogason 16
Sveinn Qíslason 15
Sig. KJ. Guðmundsson 15
Víglundur Jónsson 13
Rorlákur Ouðmundsson 13
Þorsteinn Sigurðsson Ólafsf. 15
Pormóður Torfason,
sagnaritari
1719—1919.
Pað eru á þessu ári liðin 200 ár
frá dauða Rormóðar sagnaritara, —
þessa merka vísindamanns, sem
reist hefir íslenskri sagnfræði svo
óbrotgjarnan tninnisvarða með verk-
um sínum. — Jeg hefi ekki sjeð að
þessa hafi verið neitt getið í íslensk-
um blöðum, en aftur hafa erlend
blöð getið Pormóðar í vetur með
maklegu lofi, enda mun Þormóður
og verk hans, knnnari utanlands en
hjer á landi, —
Það, að Porm. Torfason ekki er
kunnari alþjóð fslands en raun er
á, stafar sð sjálfsögðu af því, að
flestöll ritverk hans eru ritin á lat-
ínu, og svo af hinu, að hann ól
mestallan aldur sinn erlendis, en
síðast en ekki síst af því, að aðal
ritverk hans fjaila um sögu Danm.
og Noregs, þó heimildir að þeim
sjeu að sjálfsögðu að mestu ieiti
íslenskar.
Porm. Torfason er fæddur í Eng-
ey 27. maí 1636 — sonur Torfa
sýslumanns er þar bjó þá, og sem
síðar var dæmdur frá embætti og
æru. — 1654 kom F*orm. til Kaup-
mannahafnar og tók þar teologisk
»Attestato« tveimur árum síðar. —
F*á ætlaði hann heim til íslands en
vegna ófriðarins við Svíþjóð komst
hann ekki nema til Kristjánsands,
og var hann þar um veturinn.
1660 komst F’orm., fyrir milligöngu
Hinriks Bjælke höfuðsmanns, í þjón-
ustu Friðriks III. Danakonungs.
»Skyldi hann þýða íslenskar sögur
og heimildarrit að sögu Norður-
Ianda; — búa í konungshöllinni og
hafa auk 300 Rdl. árslauna, ljós og
hita, brauð og öl til morgunverðar;
— sem og frían pappír frá Kans-
ellíinu.«
Að þessu vann Porm. í tvö ár,
og geymast verk hans frá þeim tíma
á konunglega safninu í Kaupm.höfn
Segir sagan að konungur hafi oft
komið til herbergja hans og þótt
mikils um vert þekkingu hans og
lærdóm. 1662 fór F'orm. heim til
íslands í erindum konungs, til að
rannsaka gömul handrit og heim-
ildir, og 1664 lauk hann við ritverk
sitt: Um Danakonunga; — færir
hann þar rök hinna íslensku forn-
sagna fyrir því, að Skjöldur hafi
verið forfaðir Danakonunga. — Braut
það mjög bág við skoðun þeirra
tíma I því efni, og vakti athygli vís-
indamanna á höfundinum.
Framh.
Frumvarp
til laga um Alþjóðabandalag.
Framh.
13. grein.
Samningsaðilar eru allir sammála
um það að hvenær svo sem deilur
sem sjálfsagðar eru til úrslita í gerð,
rísi þá beri að leggja málin í gerð
þegar örgrant þykir að útkljá megi
málið á venjulega stjórnmáía vísu.
Samningsaðilar ráða skipun þess
gerðardóms, sem fjalla um deilu-
málin annað hvort þann veg að skipa
þann sérstaka dóm með sérstöku
kjöri, eða með því að hlíta samn-
ingsráðstöfunum sem áður kynnu
að hafa verið gerðar. Samningsaðil-
ar eru allir sammála um það, að
þeir munu í fuliu trausti hlíta, og
koma til framkvæmda þeirri gerð,
sem kveðin hefir verið upp. Verði
gerðinni ekki fullnægt, þá mun fram-
kvæmdaráðið gjöra gangskör að því
að fá deilumálin útkljáð með nýjum
leiðum til samkomulags.
14. grein.
Framkvæmdaráðið býr til frum-
varp ym skipun dómstóls í alþjóða-
legu réttarfari, F*essi dómstóil skal
vera einhlýtur að því að heyra á sak-
ir, og kveða upp dóm í hverju því
máli, sem samningsaðilar telja koma
þessum dómstóli við, samkvæmt
næst undangenginni grein (13.)
15. grein.
Samningsaðilar eru allir á einu
máli um, að leggja öll deilumál sem
kynnu að koma fram meðal þeirra
ríkja, sem í Sambandinu eru og eru
þannig löguð að þau geti valdið
friðrofi, en verði ekki sætt í venju-
legum gerðardómi, undir úrslit fram-
kvæmdaráðsins. Annaðhvor málsað-
ili skýrir þá höfuðeinkaritaranum frá
deilunni en hann gjörir alt sem
nauðsynlegt er til þess að láta fara
fram nákvæma rannsókn í málinu.
Málspartarnir leggjast á eitt í þessu
skyni, íil þess að flýta svo sem unt
er fyrir því að koma nákvæmri lýs-
ingu á öllu málinu til höfuðeinka-
ritarans, með öllum gögnum og skjöl-
um, sem þar að lúta, og má fram-
kvæmdaráðið þá strax láta birta alt
þetta.
Takistframkvæmdaráðinu að koma
sáttum á í deilunni þá skal jafn-
skjótt gefa út tilkynningu þar sem
skýrt er frá eðli deilunnar, og sátta-
skilyrðunum, svo og öðru því, er
nauósynlegt þætti ti! þess að lýsa
málið í heild sinni. Verði sáttum
ekki komið á, skal gefa út skýrslu,
þar sem auk allrar nauðsynlegrar
lýsingar og skýringer á málinu í
heild sinni, skal birta þær viðleitan-
ir sem ráðið hafði gjört til þess að
sætta málið, og álitið réttsýnar.Gangi
framkvæmdaráðið í heild sinni, að
undanteknum fulltrúum deildarríkj-
anna, að sáttaboðunum, þáeru samn-
ingsaðilar alir á einu máli um það,
að ekki megi hefja ófrið á hendur
neinni þjóð, sem sáttaumleitunum
vill hlíta, og neiti annaðhvor máls-
aðili að hlíta sáttaboðunum, þá skal
framkvæmdaráðið þegar leggja fram
frumvarp til allra nauðsynlegra ráð-
stafana til þess að fá sáttagerð fram-
kvæmdará$sins fullnægt. Verði fram-
kvæmdaráðið ekki sammála í sátta-
boðum sínum, þá skal meirihlutan-
um bera skylda, en minnihlutinn á
rétt á því, að birta greinargjörð, þar
sem skýrt er frá þvi hvað álítst vera
kjarni málsins, og komið er fram
með tillögur sem sanngjarnastar og
réttlátastar þykja til þess að sættin
takist.
Framkvæmdaráðið má í öllum
þeim tilfellum sem um getur í þess-
ari grein, leggja deilumálin fyrir full-
trúaþingið, ef annaðhvor málsaðili
beiðist þess, þó verður sú beiðni
að hafa komið fram innan 14 daga
frá því er framkvæmdaráðið fékk
deilumálin til meðferðar. F’egar þetta
er gjört skulu allar þær ákvarðanir
sem um getur í þessari grein, og II.
grein viðvíkjandi verkahring og vald-
sviði framkvæmdaráðsins nátil gjörða
og valdsviðs fulltrúaþingsins.
16. grein.
Brjótí einhver samningsaðili þær
kvaðir, er hann hefir undirgengist
samkvæmt XII. grein eða skelli skoll-
eyrum við þeim, verður það skoð-
að svo sem með því sé rist upp
herör og hafinn ófriður á hendur
öllum öðrum meðlimuin bandalags-
ins. En bandalagið skuldbindur sig
í heild sinni til þess að slíta öllum
verzlunar- og peninga-viðskiftum við
það ríki. F*au leggja bann við sér-
hverju sambandi við borgara þess,
og allra borgara Alþjóðabandalags-
ins, hvort sem hlutaðeigandi ríki hef-
ur áður verið meðlimur bandalags-
ins eða ekki. Komi slíkt fyrir þá
skal framkvæmdaráðtð skyldugt að
mæla fyrir um hvílíkan herafla skuli
lcg'gja fram á sjó og landi frá hverju
sérstöku ríki bandalagsins um sig,
til þess sð stofna her, sem hafður
sé til þess að verja allar þær þjóðir
sem sáttmálann hafa undirskrifað.
Jafnframt skuldbinda Samningsaðilar
sig til þess, að veita hver öðrum
hjálp og styrk með því að hlaupa
fjárhagslega undir bagga hver fyrir
annan, á þann hátt sem umsamið
verður samkvæmt þessari grein, til