Fram - 20.03.1920, Blaðsíða 2

44
FRAM
Nr. 12
hver sem upphafið eða aðaldrjftina
hefir átt í því að safna undirskrift-
unum’ virðist mér það tiltæki væg-
ast sagi hið óskynsamlegasta, svo
að eg hefði ekki trúað að trú Guð-
rún væri ekki vaxin larigt yfir að
eiga þátt i slíku, Menn gátu haft
bæði »skömm og gaman« af því
að sjá smalana leggja undir sigall-
an bæinn með sama herópið: »Hefn-
um Guðrúnar,« inn í hvert hús,
eins og eitthvert stórmál væri uppi,
sem allan ^lmenning varðaði.
Eg er einn af þeim, sem lesið
hafa »Fram« frá byrjun og minnist
eg ekki að hafa séð í lionuin meið-
andi greinar, sem þó ekki er óal-
gengt í blöðum, að undansk. ádeil-
unni á séra Bjarna í ritstj.tíð þeirra
H. J. og F. N. í hnippingum Tóm-
asar og Halldórs stappar víða nærri
og sömul. í bolamálinu o. fl. Eg
geri ráð fyrir ef séra Bjarni, svo
vel látinn sem hann er, hefði ráð-
ist á blaðið með rógi og undirskrifta-
smöltin að hann hefði getað feng-
ið flesta hreppsbúa til að segja því
upp, en auðvitað var hann yfir það
vaxinn, enda hefði alstaðar mælst
fyrir sem hin mesta ómenska. Petta
uppsagnaruppþot nú, út af ómerki-
legasta prívatmáli, er eindæmisháð-
ung og auglýsir hina hörmulegustu
mynd af andlegum þroska og fé-
lagslífi bæjarins. Pað dylst engum
að það félagslif er óheilbrigt, sem
lætur ekki einstaklinginn sjálfráðan
og í friði um það, hvort hann kaupir
eitt vikublað eða ekkl, og þvælir
honum og heimili hans inn í ýms
slúður- og óvildarmál, sem hann
gæti verið laus við. Séu menn óá-
nægðir með blaðið sem þeir kaupa,
ættu þeir hver og einn að geta sagt
því upp hjálpariaust og án þess að
sérstakir menn gengjust fyrir því,
jafnvel þó það væri skylda, sem
ekki er, að láta uppsögninni fylgja
skammabréf til ritstjórans.
Sem einn af kaupendum og les-
endum »Frams« get sagt fyrir mitt
leyti, að þó eg sjái það eins og
aðrir, að fjórar krónurnar eða fimm
sem hann kostar nú, séu ekki fyrir
neðanmálssögunni og pappírnum,
miðað við pappírs og bókaverð, er
eg þó nógu heimtuírekur til þess
að geta kosið hann betri. Ekki að
mér þyki hann svo orðhvass eða
ófyrirleitinn, því í því efni kemst
hanti ekki í nei-nn samjöfnuð við
önnur blöð, sem lesin eru hér, held-
ur þykir mér hann ræða oflítið al-
menn mál, sérstaklega þó hin op-
inberu mál kaupstaðarins og ötinur
framfaramál þessarar sveitar. Eigi
»Fram«aðverðabænum til uppbygg-
ingar, sem hlýtur að hafa verið
hinn upphafl. tiigangur hans, verð-
ur hann að taka í sig meiri einurð
og festu en mér virðist hann hafa
og auðvitað jafnfraint því að vera
frjálslyndur og réttsýnn. Eg minn-
ist þess t. d. að fyrir nokkru gerði
hann þá fyrirspurn til eins bæjar-
fulltrúans, því hann hefði í bæjar-
stjórninni greitt atkvæði með sínu
eigin tilboði í vinnu bæjarins, þó
það væri bæjarsjóði næstum tvö
þúsund krónum dýiara en tilboð
annars manns í sömu vinnu. Pegar
þessi fyrirspurn kom fram, þótti hún
af sumum óþarfa árás og afskifta-
semi og þannig hefir fulltrúinn
sjálfur víst litið á hana, því þrátt
fyrir skýiausa siðferðilega skyldu
sína gagnvart gjaldendum bæjarins
— sem fæstír geta setið á bæjar-‘
stjórnarfundum — að gera grein
fyrir þessari einkennilegu afstöðu
sinni, hefir hann engu svarað. 1
þessu máli sem fleirum, þykir mér
»Fram« hafa skort einurð og atfylgi
að taka það ekki til rækilegrar athug-
unar og skýringar, því óneitanlega
er framkoma fulltrúans í því svo
dularfull og tortryggileg, að öll á-
stæða er fyrir bæjarbúa að vilja vita,
hvaða heilbrigðar varnir hann hefir
að færa fyrir henni eða hvort hann
hefir ætlað að nota stöðu sína til
þess að auðgast á bæjarsjóðnum.
Að gefa út blað í bænum, en að
almenningur hafi þó litla eða enga
hugmynd um hvað geríst á bæjar-
stjórnarfundum, né hvernig fulltrú-
arnir starfa, eða hvaða mál eru efst
á dagskrá, er mjög óviðfeldið og
öðruvísi en það á að vera. Mér
finnst það því koina ómaklega nið-
ur, þegar þess er gætt hvað »Fram«
er aitof hæglátur og fáskiftinn um
flesta hluti, að bregða honum um
ósvífnar árásir á menn og málefni.
Mér fyrir mitt leyti finst blaðið bera
þess merki, að ritstjórinn sé alt of
mjúkhentur til að hafa þann starfa
á hendi enda mun hann megakall-
ast sérstakur friðsemdarmaður og
góðmenni í hvívetna. Yfirlýsing sú
að það sé stefna ritstjórans að
hvepsa í og níða saklausa menn,
er blaðuppsögninrii fylgdi undirrit-
uð af uppsegjendum, þar á meðal
mönnum, sem að eins munu hafa
reynt hann að góðu einu, mun því
alment mælast fyrir sem óþörf send-
ing og ódrengileg.
í sambandi við það, sem »Fram«
kann að vera ábótavant, finst mér
verða að gæta þess: í fyrsta lagi
hvað hann hefir miklu verri aðstöðu
til frétta og annars fróðleiks en t.
d, Reykjavíkur og Akureyrarblöðin,
í öðru lagi að hann er langódýr-
asta vikublað landsins og hefur því
úr litlu fé að spila til fréttakaupa
útlendra blaða og fróðlegra ritgerða
auk margs annars, í þriðja lagi að
sumir, sem að blaðinu hafa staðið
hafa haldið fram þeirri einstrengis-
legu sérvisku, að það ætti að vera
skoðana og stefnulaust í öllum op-
inberum málum, en með þvf hlýtur
hvert blað að vera áhrifalaust og
leiðinlegt, og í fjórða lagi, og ekki
síst, er ritstjórn »Frarns« svo illa
borguð að hún verður að veraein-
göngu hjáverk. Laun fýrir ritstjórn
og alla afgreiðslu munu vera eitt-
hvað yfir tvö þúsund, en byrjunar
ritstjóralaun, t. d. við blað Seiðfirð-
inga, sem vakið var upp nú um ára
mótin og er á stærð við »Fram«
eru á fimta þúsurtd, og hafa þó
ritstjórar aðalblaðanna til muna
hærri laun. Eins og hér stendur á,
að efni blaðsins verður að mestu
leyti að koma frá ritstjóranum, ríður
enn meira á því að hann geti gef-
ið sig við því óskiftur. Að halda
blaðinu og prentsmiðjunni við, álit
og vera bæði sóma og nauðsyn
fyrir bæinn, og að bæjarbaúr sem
og aðrir hreppsbúar er nokkur efni
hafa og áhrif ættu fremur að beita
þeim þessum fyrirtækjum til stuðn-
ings en eyðileggingar. Siglfirðingar
geta ekki fremur en Seyðfirðingar
talið sér vansalaust eða skaðlaust
að leggja niður blað sitt, heldur
ætti það að vcra þeim metnaðar-
mál að styðja það svo að það
þyrfti ekki að vera lakar úr garði
gert en »Austur!and« eða Akureyr-
arblöðin.
Látum horfa til framfara og frið-
samlegrar sambúðar, en ekki út í
eld og eyðileggingu.
Einn af kaupendum »Frams.«
ATH.
Heiðruðum greinarhöfundi þykir Frani
vera uni of fáskiftinn hvað viðkemur op-
inberum málum, og þá helst héraðsmál-
um, og má það til sanns vegar færa, hefur
og tæplega verið leyfilegt að þessu, en
hitt, að almenningi hér sé ekki gefinn
kostur á, gegnum blaðið, að fylgjast með
stórmálum þeim sem t. d. bæjarstjórnin
hefur með hönduni, finst oss ekki alskost-
ar réttmæt athugun, því ekki minnumst
vér þess að nokkurt það mál, sem hún
hefur um fjallað, og sem stórmál eða
reglulegt framfaramál þessa bæjar getur
kallast, hafi farið alveg þegjandi framhjá
oss, þótt slælega höfum vér lagt til mál-
anna. En alt stendur til bóta, og þá von-
andi eins ritstjórn þessa blaðs. Enn sem
komið er, má heita að fyrirtæki þetta sé
á byrjunarstígi, ritstjórnin aðeins hjáverk,
eins og greinarhöf. réttilega tekur fram, en
á framtið blaðsins og gagnsemi trúa
margir góðir menn, og hafa þegar tekið
höndum saman um að »Fram« skuli ekki
velta út af á næstunni heldur verði að hon-
um hlúð á alla lund, eftir föngum, og þá
auðvitað ritstjórnin bætt eins og annað,
og að því er og verður stefnt, að góður
maður verði fenginn, sem eingöngu og
óskiftur geti gefið sig að blaðinu, þótt
vér hins vegar teljum víst að aldrei verði
sá fenginn sem öllum gerir til geðs.
Ritstj.
Jón biskup Vídalín.
—00 —
Pessi andríki ræðiiskörrmgur, þessi
höfuðprestur íslenzkra kennimarrna
fyr og siðar, hefur átt miklum vin-
sældum að fagna meðal landsbúa
í meira en tvær aldir, og á enn í
dag ítök í hugurh margra einkum
eldra fólksins. Vjer íslendingar
stöndum í mikilli þakkarskuld við
þessa tvo höfuðkennimenn vora á
iiðnum öldum, Hallgrím Pjetursson
og Jón Vídalín. Og öllum þeim,
sein unna minningu Jóns biskups
Vídaiíris eða finna til þessarar þakk-
lætisskuldar vor allra, gefst nú kost-
ur á að sýna þetta r' verkinu; því
biskup landsins hefur skrifað öll-
um próföstum, en þeir aftur öllum
prestum þess efnis, að öll klerka-
stjett landsins gangist fyrir því, að
hafin verði fjársöfnun nú þegar með-
al allra landsmanna í þeim tilgangi
að reisa Jóni biskupi Vídalín minn-
isvarða á komandi sumri, þar sem
í srunar eru liðin rjett 200 ár síðan
hann andaðist. Eru því allir í þessu
prestakalli, æðri sem lægri, konur
bæði og karlar, vinsamlega beðnir
þess, að sinna þessu málefni sem
fyrst og láta eitthvað af hendi rakna
til þess að heiðra minningu þessa
ágæta manns. Er hjer sem optar
Nýkomið:
* Hollenskir Vindlar
mikið úrval.
Klukkur
• 3 teg.
Flónel
3 teg.
og fjölmargt annað sem vert er að
athuga.
Friðb. Níelsson.
meira komið undir því, að samskot-
in verði almenn en að hver leggi
mikið fram. Margar hendur vinna
Ijett verk. Tek jeg undirritaður
þakklátlega á móti gjöfuni fólksins
í þessu skyni og afgreiði þær á
sínum tíma ásamt gefendalista til
prófasts, en hann sendir gjafirnar
úr öllu prófastsdæminu til biskups.
Vona jeg að samskotin hjeðan verði
okkur frekar til sóma en hitt; og
fel jeg svo málefni þetta öllu góðu
fólki í prestkalli mínu til athugun-
ar og aðgerða, og tel frekari með-
mæli óþörf.
B. Þorsteinsson.
Erl. símfregnir.
—oo —
13. mars. Bylting á Pýskálandi
og er Ebert flúinn en Kapp frá
Königsberg orðinn forsætisráðherra.
Frá Chicagó fréttist að fulltrúar
Austurlanda ætli sér að mynda
Bandaríki Austurlanda í líkingu við
Pjóðabandalagið og á markmiðið
að vera óvopnað bróðerni meðal
þjóðanna.
Brezkir kolanámumenn hefja ekki
verkfall, en ætla að koma fram kröf-
um sínum á annan hátt,
16. mars. Pýskir jafnaðarmenn
hefja verkfall af þeirri ástæðu að
Kapp neiti að leggja niður völd.
Engin blöð koma út á Þýskal. og
óeirðir eru í Kiel.
Kapp hefir boðið óháðum jafn,-
mönnum að taka þátt í stjórnarmynd-
un. Frakkar vilja skerast í leikinn en
LIoyd-George vill bíða átekta.
Atkvæðagreiðsla á Suður-Jótlandi
í syðra beltinu fór svo, að Danir
fengu 13,025 atkv. en Þjóðverjar
48,148. Dönsk blöð kveða þjóðina
hafa orðið fyrir miklum vonbrigð-
um, íhaldsblöðin krefjast þess að
Danir fái Flensborg en »Social-
Demokraten« telur það ganga glæpi
næst, að hún sameinist Danmörku.
Innl. símfregnir.
Reykjavík 19. mars. Stjórnin hefur
skipað viðskiftanefnd og sitja í henni
Oddur Hermannsson, Zímsen kon-
súll, Kaaber, Hannes Thosteinsson
og Hallgr. Kristinsson.
Egill Skallagrímsson er fyrsti ísl.
botnvörpungurinn, sem hefir fengið
loftskeytatæki.
Sóttkvíun á einstökum húsum
er upphafin.
Pýskur botnvörp. strandaði undan
Höfðabrekku.
Inflúenzan breiðist hægt út oger
væg.