Fram - 08.04.1922, Síða 3

Nr. 12
FRAM
41
Pakkarávarp.
Mitt hjartans jsakklæti voita eg öilnrn
þeim nær og fjær, sem auðsýndu mér
hluttekning,við fráiall mannsins míns sál.
Magnúsar Ólafssonar, með nærveru sinni,
peningagjöfum og rnargskonar annari hjálp.
Vil eg sérstaklega tilnefna velgjörð,avini
mína á Siglui.; þau hjónin Sigfús Ólafs-
son og Sólveigu Jóhannsd,óttur, Kristinn
F’orsteinsson og Marsibil Ólafsdóttur sem
tóku af mér tvö af mínum yngstu börn-
um og Ólínu Ólafsdóttur og Jón Ólafsson
sem veittu mér í ríkuglegum mæli sína
hjálp á margvíslegan hátt.
Sömuleiðis hjónin Ouðm. Oislason og
Jónínu Jónsdóttur Ólafsfirði, sein *óku af
njér eitt barn, og kvennfélagið »Æskan«
Ólafsfirði sem fékk mér 100.00 (hundrað
krónur) að gjöf og Þorstein Jónsson
Ólafsfirði 30 kr. — ásamt mörgum fleirum
seni oflangt yrði upp að telja.
Öllu þessu góða mannkærleikans fólki,
bið eg algóðan guð að launa sinn vel-
gjörning þegar því liggur mest á og hans
náð og miskun sér því best henta.
Hóli 21. mars ’22.
Jóna Stefánsdóttir.
2 ár sem liafa verið sjerstaklega ó-
liagstæð með sölu síldar, og að á
svipuðum tíma hafa nágranuaþjóð-
irnar styrkt síldveiðarnar með stór-
kostlegum fjárframlögum úr ríkis,-
sjóði eins og t. d. Norðmenn, þá
bendir það óneitanlcga í þá átt að
íslensku síldveiðarnar hafa fullan
tilverurjett, án þess þeim sje sjer-
staklega íjayngt með skatta álögum;
þar sem síldarútvegsmenn hafa
greitt svo hátt kaup, að dregið
hefir frá öðrum atvinnuvegum,
bendir það óneitanlega í þá átt, að
töluvert afl sje til í þessari yngstu
atvinnugiein vorri. Rví ekki er gjör-
andi ráð fyrir að sá hugsunarhátt-
ur sje að verða ríkjandi hjá þingi
og stjóm viðvíkjandi síldveiðunum,
sem gerði vart við sig hjá gömlu
handfærafiskimönnunum þegar lóð-
irnar komu fyrst til sögunnar hjer á
landi, að banna ætti þær með iög-
um vegna þess að minna væri um
fiskinn hjá þeim sem handfærin
stunduðu o. s. frv.
Nei, sú ástæða stjórnarinnar, að
síldveiðarnar dragi fólk frá öðrum
atvinnuvegum, er engin ástæða fyrir
þeim málstað, sem þar er baiist
fyrir, heldur hið gagnstæða.
Fimta ástæðan: að útlendingar
greiði svo og svo mikið af þessum
skatti af útfluíuingsgjaldinu, er frem-
ur veigalítil, sjerstaklega eftir reynslu
þá, sem fengin er írá árinu 1921,
þar sem útlendlngar fiskuðu megnið
af aíla sínum utan landhelgi eða
að minsta kosti greiddu ekki út-
flutningsgjald af síld þeirri er þeir
veiddu við ísland. Útflulningsgjald-
ið af síld, sem greitt var 1921, var
því svo að segja eingöngu frá ís-
lenskum síldveiðamönnum en ekki
úilendum.
Að kunnugra manna dómi liggur
2 miljónir kr. fast í síldarstöðvuni
víðsvegar á landinu, sem er eign
íslendinga. Ef síldaríollinum eða
útf'.utningsgjaldinu sem nú er í lög-
urn, verður haldíð óbreyttu, má gjöra
ráð fyrir að þetta kapítal verði að
miklu leyíi gert verðlaust, þar sem
þriggja króna útflutningsgjald af
hverri tunnu síldar er svo hár skatt-
ur þegar síldin kemst ofan í það
verð, sem á henni var fyrir stríðið
og sem alt útlit er fyrir að verði í
nánustu framtíð, að nemur V4 eða
meiru af verði vörunnar, þá er nokk-
urnveginn víst að íslendingar sem
útlendir síldarútvegsmenn verða
neyddir til þess að grundvalla síld-
arútgerðina á veiðum og verkun
síldar utan landlielgi og nota því
ekki hinar dýru síldarstöðvar, sem
til eru í landinu. Ef nú útflutnings-
gjaldinu á síldinni, 3 kr, verður hald-
ið óbreyttu og íslenskir síldveiði-
menn sem útlendir verða á þanti
hátt neyddir ti! að flytja sigútfyiir
landhelgina meó veiðiskapinn og
verkun síidarinnaf, er ve,-t að at-
huga það, að það er fleira en út-
flutningsgjaidið af síldinni, sem rík-
issjóður kemur til að tapa; tollur
af ýmsutn áðíluttum vörum, er not-
aðar eru ti! síldveiðanna minkar að
sjálfsögðu og skattagreiðslur ís-
lenskra síldarútvegsmanna minkar
að sama skapi, sem eignir þeirra
og atvinna verða verðminni og at-
vinnan ótryggari.
Að öllu þessu athuguðu, vona
jeg að hið háa Alþingi fallist á til-
lögur Fiskiþingsins í þessu máli og
afnemi útflutningsgjald það af síld,
sem nú er í lögum.
Oski hin háttvirta sjávaiútvegs■
nefitd einhverra upplýsinga þessu
máli viðvíkjandi, er mjei ljúft og
skylt að iáta þær í tje, að svo miklu
leyti, sem jeg hefi þekkingu til.
jón Bergsveinsson.
Dánarminning.
Hinn 18. janúar. síðastl. andaðist
að heimili sínu Hóli í Olafsf, bónd-
inn Magnús Olafsson, eítir 5 daga
legu í lungna bólgu,
Magnús heitinn var fæddur 4.
septbr. 1865 á Reykjum í Olafsf.
Var hann sonur merkjshjónanna
Ólafs Guðm.s. og Ólafar Eiríks-
dóttur, sem bjuggu þar mest af sin-
um búskap rausnar búi.
Magnús sál. var tví-giftur, fyrri
kona hans hét Sigríður Ólafsdóttir
og var hún Ijósmóðir um langt tíma
bil í Ólafsf. Giftist hann henni árið
1899 og mun þá strax hafa byrjað
búskap á Hóli. Ðvaldi hann þar alt
þangað til árið 1907 að hartii misli
þá konu síiia. -- Eftir það flulli
hann að Ósbrekku sem húsmaður
og giftist þar árið 1910 eflir lifandi
ekkju sinnijónu Stefánsdóttur. Byrj-
aði hann þá aftur búskap, t'yrst að
Grund um tveggja ára bil og svo
að Hóli, hvar hann dvaldi alla tíð
síðan.
Ekki varð Magnúsi barna auðið
með fyrri konu sinni, en með seinni
konunni átti hann 7 börn sem öll
eru enn í ómegð.
Um Magnús sál má segja (eins
og um marga fleiri) að hér hafi
maður failið frá fyr en vera skyldi,
bæði vegna hinna mörgu litiu barn-
anna hans og sveiíarfél. í heild
sinni, því Magnús var ágætis fé-
lagsmaður, sístarfandi, hugsunar
samur og skyidurækinn, svo oft var
var það talið að sá þóttist heppn-
astur, sem hafði Magnús á Hóii í
lið með sér.
Hvers-dagslega var Magnús sál.
liægur og stiltur, viðfeldinn í tali og
bar gotí skyn á máleíni manna, en
fáorður, dulur í skapi, svo oft
var erfitt að greina um, hvort hon-
mn þótti betur eða ver og þess
vegna flestum ókunnugt um hvar
skórinn þrengdi mest að, (þvi uin
það var hann ekki að fjasa) því í seinni
tíð mun hann hafa haft við fremur
þröng efni að búa, eftir að kraftar
og heilsa fóru að biia og ómegðin
mikil, þrátt fyrir það að Magnús
var íalinn á tímabili efnalega vel
stæður maður.
1 fám orðum sagt er lagstur í
gröfina einn af okkar nýtustu mönn-
um þessarar sveitarog minning Magn
úsar heitins muu lengi liia á meðal
102
um og titraði allur frá hvirfli til ilja. Hann var óvanur að elt-
ast við annað en menn.
Hinn Englendingurinn bar sig betur, enda hafði hann áður
horfst í augu bæði við hjört og gölt. Leit hann djarflega á vargana
þótt fölur væri hann í andliti og liélt byssunni við öxl sér, reiðu-
búinn að skjóta þegar færi gæfist. Eitt augnablik brá myndinni
af Maud fyrir hugskotsjónir hans og sú sjón gaf honum þrek
til að berjast við ógnir og dauða.
Tveir fremstu úlfarnir færðust nær og áttu brátt ekki nema
fáeinar álnir að sleðunum. Goítíreð miðaði nákvæmlega og skaut
tveimur skotum hverju af öðru; féllu báðir vargarnir, annar særð-
ur og ýlfrandi, en hinn steindauður. Stöðvaðist þá allur hópur-
inn til að rífa þá í sig, en sleðarnir þutu áfram. Alf í einu veif-
að Jói byssunni og hrópaði hátt og feginsamlega: »Við erum
slopnir!«
Reir sáu nú lýsa af degi ofan við trjátoppana.
»Við erum slopnir, félagar góðii!« endurtók gamli veiðimað-
inn. »Úlfarnir ráðast aldrei á menn að degi til og látið þið þá
nú hafa það, fjárans kvikindin! Skjótið þið nú bara!«
Nú var hleypt af öllum byssunum, en úlfarnir söímiðust ut-
an um fallna félaga sína í smáhópum og hættu eftirförinni, enda
var nú dagur kominn á loft.
Rað fór hrollur um ferðamennina þegar svo var orðið bjart,
að þeir gátu séð hver framan í annan, því að svo höfðu ógnir
næturinnar fengið á þá. Dane var nábleikur í framan, jafnvel
varirnar, andlitsdrættirnir óþekkjanlegir og djúpar hrukkur komn-
ar á ennið. Gottfreð hræddist útlit hans, en smátnsaman færðist
þó roði í kinnar honum og liann fór að ná sér aftur.
Reir kveyktu bál og snæddu morgunverð, en enginn þeirra
talaði oið frá muni. Fögnuðurinn yfir því að hafa umflúið bráð-
an bana var öllum tilfinningum yfirsterkari og sátu þeir eiris og
í leiðslu.
99
skektum kofa. Taldi hann líklegt, að einhver væri { kofanum enn,
sennilega sá, sem fyrst hefði í honum verið, en ekki vildi hann
þó fuiiy'-ða það. Peir félagat þóttust nú vita með vissu, að þeir
væiu á réttri leið og tóku þegar að búast til ferðar, en gamli
veiðimaðurinn, sem nefndist Jói og ekki annað, var fús til að
vísa þeim leið til Georgs-virkisins og þaðan var skamt til kof-
ans, að því er honum sagðist frá. Að hans ráðum skiftu þeir
sleða þeim, er þeir höfðu notað að þessu, fyrir annan sleða sterkari
og veigameiri og bjuggu sig út með skinnfeldi og aðrar nauð-
synjar. Einnig tóku þeir með sér gnægð matvæla, því að ekki
var mikið um villibráð nú um háveturinn. Ekki hefðu þeirsamt
haft hugsun á þessu ef þeir hefðu eklci notið ráðlegginga Jóa.
Síðan iögðu þeir upp með leiðsögn veiðimannsins og höfðu
með sér einn mann í við bót til að annast sieðann.
Jói var með sinn eigin sleða og beitti fyrir hann gömium
húðarjálki. Hann var jafnan í fararbroddi og varaði þá við hætt-
u m.
í fyrstunni lá leið þeirra um eyðistaði, sumstaðar þöktum
þéttum skógi, og alt var þetta undir gaddi, Allur gróður var út-
kulnaður og öll þessi fannbreiða næsta ömurleg og óupplífg-
andi.
Morguninn eftir komu þeir að breiðu skógarbelti, sem þeir
urðu að fara yfir cg varð leiðin nú afartorsótt og hættuleg. Víða
var enginn troðningur gegnum skóginn og urðu þeir þá,að taka
á sig langan krók til þess að komast aftur á rétta leið. Síærðar
skaflar lágu þvert yfir veginn og frostið varð æ bitrara. Eng-
lendingarnir voru helkaldir frá hvufjj til ilja, en ekki æðruðust
þeir að heldur.
Skammdegisbirtan var brátt á euda og þegar myrkrið datt á
og enn erfiðara varð að brjótast gegnum skógana, gekk ferðin
svo skiykkjótt, að þeir urðu að hvíla hvað eftir annaó. Petta var
sannarleg slarkferð og jafnvel Gottfreð leizt ekki alls kostar á