Helgarpósturinn - 24.01.1985, Blaðsíða 12

OFBELDI MEÐAL
FER VAXANDI
..Víðtækt
vandamál,“
segir
Hope Knútsson
sem hefur kynnt sér
málið og fer í dag
á fund þingmanna
með tillögur
um lausn
eftir Ómar Friðriksson myndir Jim Smart
,,Madurinn minn og ég eigum 2
börn, 7 og 10 ára. ímars í fyrra lók-
um uid þau úr íslenska skólakerfinu
þar sem þau uoru beitt ofbeldi í og
í kringum skólann afhendi annarra
barna sem þau þekktu ekki. Þetta
uar allt aö þuí á daglegum grund-
uelli og skólayfiruöldin sögdu uid
okkur: „Takiö börnin ykkar úr skól-
anum. Þetta er ekki heilsusamlegt
umhuerfi fyrir börn."
16 mánuöi horföum uiö á börnin
okkar breytast úr hamingjusömum
einstaklingum í hrœddar mann-
uerur. Þau komu oftar en einu sinni
grátandi heim úr skólanum og þau
fóru að fá martraöir sem aö mestu
snerust um handahófskennt ofbeldi
sem þau uoru beitt á skólalóöinni,
skólagöngunum og stundum einnig
í kennslustofunni. Viö hringdum og
heimsóttum skólastjórann og yfir-
kennarann á nokkurra daga fresti,
eftir huert atuik."
Það er Hope Knútsson, formaður
Geðhjálpar, sem veitti ofangreinda
lýsingu á reynslu fjölskyldu sinnar
af ofbeldi í skólum. Hún er menntuð
í sálarfræði og iðjuþjálfun og hefur
starfað við geðiðjuþjálfun bæði hér
á landi og í Bandaríkjunum í 18 ár.
Hún hefur varið mikium tíma í að
kynna sér þetta vandamál, ofbeldi
sem börn verða fyrir af hendi skóla-
félaga sinna og 14. jan. sl. flutti hún
erindi á fundi Samtaka áhugafólks
um uppeldi og menntamál sem hún
nefndi Ofbeldi í skólum: Orsakir og
lausnir. Þar staðhæfir hún að þetta
vandamál sé orðið verulega útbreitt
í skólum hér á landi. „í sumum skól-
um er þetta ekkert stórt vandamál,
en það er því verra í öðrum," sagði
hún í erindi sínu.
Vaxandi ofbeldi
hér á landi
Hope Knútsson lýsti áfram þessari
sláandi reynslu í erindinu: „Ég fór
að standa utan við skólalóðina á
hverjum degi til að sjá hvað var að
gerast og til þess að fylgjast með
hversu víðtækt vandamálið væri.
Ég eyddi nokkrum vikum á bóka-
safni Kennaraháskólans til að upp-
fræða sjálfa mig um vandamálið.
Dag eftir dag fletti ég upp öllum
þeim heimildum er ég fann um of-
beldi í skólum. Ég skrifaði einnig til
menntamálaráðuneyta í öðrum
löndum og bað um upplýsingar um
þetta málefni þaðan, hversu víðtækt
það væri og hvaða leiðir hefðu verið
farnar til úrbóta."
Þá segir Hope að hún og eigin-
maður hennar hafi talað við fjölda
foreldra um það hvort börn þeirra
stæðu andspænis sama vanda. „Að
lokum stóðum við uppi með firnin
öll af dæmum og sögum eftir þessa
óformlegu rannsókn okkar," sagði
hún í erindinu.
„Mér var í reynd brugðið, og er þá
lítið sagt, því ein aðalástæðan fyrir
því að ég fluttist frá Bandaríkjunum
til íslands var að komast burtu frá
ofbeldi í þjóðfélaginu. Þið getið rétt
ímyndað ykkur hversu mikil von-
brigði það urðu mér að komast að
því að ofbeldi er einnig vaxandi
vandamál hérlendis," sagði hún við
þá foreldra sem fundinn sátu.
Það eru starfandi foreldrafélög í
flestum skólum hér á landi en eru
þau virk? Og hvert beina þau starf-
semi sinni? Hope telur að þau hafi
ekki beitt sér til að leita leiða til úr-
bóta á þessu vandamáli. Hún segir
að stjórn hennar foreldrafélags hafi
ekki haft áhuga á að fylgja þessu
máli eftir þrátt fyrir hvatningu
hennar og skólastjórans. Hún segir
að það veki hjá sér ugg að heyra að
foreldrafélög flestra skóla hér á
landi séu lítið annað en „auka-
skemmtifélög fyrir skólana sem
halda basara og kökukvöld". Síðast-
liðið vor skrifaði Hope Knútsson
grein í DV og viðbrögðin urðu á
einn veg. „Margir höfðu samband
við mig og án undantekninga var
mér þakkað fyrir þetta framtak
mitt. Sá fyrsti sem hafði samband
var Helgi Seljan alþingismaður. Fólk
sagðist kannast við vandann og
ekki einn einasti maður gaf í skyn
að hann kannaðist ekki við vanda-
málið, heldur fékk ég enn fleiri
dæmi um ofbeldi í skólum til að
bæta í safnið."
Árásir af handahófi
Það eru mörg hrikaleg dæmi í því
safni um ofbeldi barna. Lítum á
nokkur sem Hope lýsti í erindi sínu:
„Tveir 14 ára drengir, í nýtísku
„punk-klæðnaði, standa rétt utan
við skólalóðina er 6 ára drengur fer
hjá. Þeir snúast á hæli, samtímis,
hrifsa í ökkla hans, lyfta honum upp,
svo höfuðið snýr niður og slengja
honum í stéttina fjórum sinnum. Þá
fleygja þeir honum niður, henda sér
yfir hann og slá hann í andlitið. Þeir
yfirgefa staðinn hlæjandi, en eftir
stendur yfir sig hræddur 6 ára
drengur veinandi af kvölum. Tveim
mínútum seinna endurtaka stóru
strákarnir þetta allt og nú er fórnar-
lambið 7 ára stúlka."
Annað dæmi úr öðrum skóia:
„Þar skríða þrjú 6 ára börn í örvingl-
an í drullunni undir lausu kennara-
stofunum, skítköld og skjálfandi, til
að reyna að fiýja daglega árás 13 og
14 ára stráka í skólanum. 8 ára strák-
ur er í fullan klukkutíma að komast
heim úr skólanum sem venjulega er
5 mínútna gangur. Hann var eitur
og honum ógnað af hópi 13 ára
barna sem hann hafði aldrei séð
fyrr."
Og lengi má halda áfram við að
rekja einstök dæmi úr þessari til-
veru íslenskra skólabarna þar sem
ofbeldi er sagt fara mjög vaxandi.
Hversdagslífið einkennist í síaukn-
um mæli af hörku og óöryggi: „7 og
8 ára pjakkar vaða um með vasa-
hnífana sína og leita að einhverju til
að skera. Stundum skera þeir bara
hárið af litlu stelpunum sem þeir
hitta," segir Hope Knútsson.
„Chicago?" spyr hún. „New York?
Nei, Reykjavík, Kópavogur og
Garðabær eru sögusviðið. Þetta er
handahófskennt ofbeldi. Þessi börn
þekkja ekki einu sinni hvert annað.
Þau eru ekki bekkjarfélagar að
hrekkja jafnaldra sína. Áður fyrr
þótti skömm að því að ráðast á
minni máttar en á íslandi í dag er
það talið sport. Hvað er að gerast?"
Og hún bað viðstadda að setja sig
í spor 6 eða 7 ára barns „sem verður
á hverjum degi á leiðinni í skólann
að horfast í augu við óttann við að ef
til vill verði á það ráðist allt í einu,
án tilefnis og það meitt".
„Getur barn lært nokkurn skap-
aðan hlut ef það er dauðhrætt um
líkamlegt öryggi sitt allan skóladag-
inn?" spyr hún. „Hvað getum við
sagt við börnin okkar þegar þau
koma úr skólanum grátandi vegna
þess að ráðist hefur verið á þau
nokkrum sinnum í vikunni?" heldur
hún áfram. „Hvað getum við sagt er
þau segja okkur að kennarinn bölvi
þeim og brúki við þau ruddaorð-
bragð sem hræðir þau? Hvað á að
segja við 6 ára barn sem er að hefja
skólagöngu er það kvartar undan
því að kennarinn beiti ofbeldi, hristi
12 HELGARPÖSTURINN