Tíminn - 26.07.1930, Blaðsíða 2

156
TlMINN
Augnlækningaf erdalag1
á Austfjördum 1930.
Á Fáskrúðsflrði 20.—26. ágúst.
Á Egilsstöðum á Yöllum 27.—29. ágúst.
Á Eskiflrði 30. ágúst til 6. september.
Ef til vili dvöl á Hornafirði frá 8. september, en verður þá aug-
lýst síðar á símstöðvunum.
Guðm. Gudfinnsson.
kjör 93U‘;. Þótti sú ath.öin að
ymsu ieyti mei'kiieg, en ekki var
íætía Uiiijóts á marga fiska.
nun var iikaii þyí> að irún væri
iiaiclhi ai dönskum iýóháskóia-
kennara um 1880 heldur en af ís-
lenzkum höföingja 930.
bíöan var samsöngur- á paiiin-
um i aimannagjá. öiöar mn kvöid-
iö var sýnt bjargsig í Gjábakica
meiri.
Kíkisstjórnin hélt veizlu um
kvöidið. iiéldu þar r.æðui’ forsæt-
isráðherra og forseti Aiþingis.
Konungur taiaði nokkur orð, og
sænski krónprinzinn hélt snjalla
ræðu.
Þetta kvöld var margt tii
skemmtunar á Þingvöllum og
veðrih var hið fegursta. Um kl.
9 hófst Islandsglíman. Hefir
aldrei verið sýnd glíma hér á
landi fyrir jafnmörgum áhorfend-
um. Sigurður Thorarensen vann
sigur enn á ný, og felldi alla
keppinauta sína, og fiesta frem-
ur auðveldlega. Konungur, sem
vai’ meðal áhorfenda, færði Sig-
urði bikar að gjöf. Auk þess
hlaut hann frá undirbúnings-
nefnd Alþingisliátíðarinnar hom
mikið, útskorið. Á það að hverfa
að honum látnum til Þjóðmenja-
safnsins.
Er glímunni var lokið sýndi
flokkur kvenna leikfimi. Þótti
það takast ágætlega. Þá danzaði
og hópur barna vikivaka, og þótti
mönnum það góð skemmtun.
Nú var komið fram að mið-
nætti, en fáum mun hafa venð
svefn í hug, enda var lítt sofið á
Þingvöllum um nóttina. Fegurð
náttúrunnar, veðurblíðan og
hrifning hátíðarinnar hélt fólki
vakandi við söng og gleðskap
mestan hluta næturinnar.
Laugardagurinn rann upp
bjartur og brosandi. Heiður him-
inn- og heitt sólskin. Snemma
morguns gekk mannfjöldinn tii
Lögbergs, og þar fluttu fulltrúar
ýmsra erlendra félaga og stofn-
ana Isiandi kveðjur. Mun mönn-
um hafa fundist mest til koma
Patursons -kongsbónda frá Fær-
eyjum.
Síðan fóru. fram þinglausnir.
Fyrst var haldinn fundur í neðri;
deild * Alþingis. Mælti Benedikt
Sveinsson nokkur orð til þing-
heims og sleit síðan þingfundi.
Ásgeir Ásgeirsson hélt stutta
ræðu í sameinuðu þingi. Síðæn
las forsætisráðherra upp kon-
ungsbréf um að Alþingi 1930 væri
-slitið.
Eftir þinglausnir voru sýndar.
íþróttir á glímupallinum. Fyrst
var hópsýning 90 leikfimismanna'
og-síðan sýndu stúlkur frá Akur-.
■'eyri fimleika.' Þótti hvorttveggjai
hin bezta skemmtun. Síðan voru
sungin nokkur lög.
Klukkan 8 um kvöldið gengu.
menn enn til Lögbergs. Fluttþ
Tryggvi Þórhallsson forsætisráð-
herra ræðu þá, er birtist í næst-!
síðasta blaði Tímans. Sagði hanm
síðan hátíðinni slitið.
Þá söng karlakór úr ýmsum
félögum „Ó, guð vors lands“, en!
allur þingheimur hlýddi á ber-;
höfðaður. Gengu menn síðanj.
hljóðir og stilltir frá Lögbergi.
Aðalþættinum í Alþingishátíð?
Islendinga var lokið. Frh.
Ólafshátíð.
í næstu viku ætla Norðmenn aði
halda þjóðhátíð mikla til minn-;:
ingar um að liðin eru 900 ár frá|
falli Ólafs konungs hins helga á:
Stiklastöðum. Aðalhátíðin verður
f Niðarósi, og streymir mikill
mannfjöldi þangað þessa daga,
meðal annars komu um 5000:
Norðmenn, sem búsettir eru í
öðrum löndum.
Nökkrir Islendingar verða á há-
tíðinni. Mun Tíminn síðar flytja
fréttir þaðan.
..ÖJ.. xíxsiúí
Utan nr heimi.
Egiltaland.
Nu eru iiöin íimmtíu ár síðan
Engiendingar tóku viö yfirstjórn
Egntaiands, áður var iandið
inuu ai ninu mikia tyrkneska
riKi, en undirkonungarnir í Na-
aro hoföu þó reyndar stjórnað
því meö íuiikomnu einveldi. Og
stjórn þeirra vai- austræn Iiarö-
stjorn af verstu tegund, og land-
iö í mikiiil niðurníðslu.
Undir stjórn Englendinga hefir
Egrttaiand tekið afarmikuim
framfórum efnaiega. Járnbrautir
hafa verið lagóar' um landið,
vatnsveituskuiöir graínir og
stifiugaröar hiaðnir, svo hið
ræktaoa iand hefir aukist að
mikium mun og ræktun iandsins
er tryggö, þó íióð í Níi séu eitt
ár mmni en vanalega, en áður
iyigdi jainan hungursneyð vatns-
skortinum. Eínahagur Egifta
heíii’ batnað stórkostiega, og
bændurnir, sem í margar aldir
höíðu verið örsnauðir og kúgað-
ir, andiega og efnalega, aí ara-
biskum og tyrkneskum iands-
drottnmn, hafa nú ioksins rétt
sig við. Þeir eru margii’ orðnii-
auóugir menn, og með batnandi
efnahag glæddist einnig þjóðern-
istiifinningin og sjáifstæðisþráin.
Margir ungir Egiftar hafa
stundað nám við franska og
enska skóia, og orðið fyrir mikl-
um menningaráhrifum frá Norð-
urálfunni.
Þótt Englendingar hafi gert
margt og mikið til umbóta á
Egiftalandi, hafa þeir ekki feng-
iö þakklæti að launum, og við því
var heldur ekki að búast. Því auð-
ugri, sem þjóðin vei’ður, og því
meiri framförum, sem hún tekur,
því rikari verður löngun hennar
til þess að fá íullt sjálfstæði og
losna við forræði erlendra manna.
Skömmu eftir lok heimsstyrjald-
arinnar fengu Egiftar að nafninu
til fullkomið sjálfstæði, en Eng-
lendingar áskildu rétt til að hafa
eftirlit með utanríkismálum
landsins, og í rauninni hefir um-
boðsmaður ensku stjómarinnar í
Kaíró ráðið mestu í landinu. Nú
hefur brotist út áköf deila, sem
ekki er séð fyrir endan á.
Smá uppreisnir hófust í Kaíró
um miðjan þennan mánuð. Stóð
þjóðemisflokkurinn (El-Wafd)
fyrir þeim. Kröfur flokksins
ganga í þá átt, að Englendingar
hverfi að öllu burt úr landinu, að
Egiftai’ fái yfirráð yfii- Súdan,
sem er ensk nýlenda, og að þeir
fái umráð yfir Súesskurðinum.
Skurðurinn er eign hlutafélags.
Ríkissjóður Englands er stærsti
hluthafinn. Alþjóðadómstóll dæm-
ir þau mál, sem fyrir koma út af
notkun og stjórn og rekstri
skurðsins.
Stjórnin í Kaíró sendi þing-
ið heim, og lýsti yfir hern- ,
aðarástandi í Alexandríu. Eng-
lendingar sendu herskip til borg-
arinnar, og kröfðust þess að
stjórnin og foringjar stjórnarand-
stæðinga vemduðu líf og eignir
útlendinga í landinu.
Síðan hafa verið smábardagar
hér og þar í landinu, og allmargir
menn misst lífið, en stjómin virð-
ist hafa yfirhöndina.
Þessi hreyfing í Egiftalandi á
ekkert skylt við stéttabaráttu
verkamanna. f þjóðernisflokknum
eru einkum menn úr efnaðri stétt-
unum, og fylgi þeirra virðist enn-
þá vera lítið meðal alþýðunnar.
-----o----
Sextíu ára afmæli á merkiskonan
Guðbjörg A. porleifsdóttir í Múla-:
koti í Fljótshlíð, á morgun. Vegna
þrengsla í blaðinu verður grein urn
hana að hiða næsta blaðs.
Refarækt. Guðm. Jónsson í Ljár-
skógum setti á 3 pör af blárefum
síðasta haust og íékk undan þeim
13 yrðlinga. Má slíkt teljast óvana-
tega góður árangur.
-----o----
„Verður er verka-
maðurinn launanna"
Ivianngjöid voru mishá í forn-
öid, og þvi hærri sem meiri mað-
ur var aö veiii iagður. Þessi tíska
um mamigjöid mun ekki að öllu
niður faiiin, eí það er rétt, sem
haít ei’ eíth’ sumum af heitustu
andstæöingum Framsóknarmanna,
að þeh haíi heitið Helga Tómas-
syni 100 þús. kr. fyrh vottorð
þaö, er hann loíaði að gefa
ásamt 4 öðrum læknum um að
dómsmálaráðherrann væri svo
iiastariega veikur á sálinni, að Tr.
Þ. íörsætisráðherra yrði með 12
tíma fyrhvara að koma honum út
úr pólitíkinni.
Siik borgun hefði að vísu ver-
ið ailrausnarleg, og borið jafnt
vitni um hve mikils fjandmönnum
J. J. þótti um það vert að geta
kviksett hami í pólitískum skiln-
ingi, og hve mikil manngjöld átti
að greiða fyrir ráðherrann.
Það væri í alla staði mjóg
sómasamleg-t, ef þeh menn, sem
höfðu Helga Tómasson fyrir
verkfæri hefðu séð sóma sinn í
að borga honum heiðarlega. Nú
er það vel kunnugt að H. T. var
allra manna dýrseldastm.’ hér á
landi, þeirra, sem lækningar hafa
stundað. Þótti fátæklingum hvert
samtal nokkuð dýrt á 10 krónur.
Má þess vegna búast við að H.
T. hafi séð, að þegar fjandmenn
J. J. leituðu til hans í svo sárri
þörf og báðu um hans mikils-
verðu aðstoð, þá hafi hann virt
vinnu sína mikils. í stuttu máii
skal það sagt, að sagan ætti að
vera sönn, enda er hún mjög al-
menn, og henni trúað víða út urn
land.
Ef litið er með sanngimi á
málstað H. T. þá á hann mikið
skilið fyrir tiltæki sitt. Því að
eftir hið makalausa frumhlaup
hefir flest gengið illa fyrir Helga.
Undir eins eftir heimsókn hans í
Sambandshúsið sér hann að hann
er dæmdur í æfilanga útlegð, og
símar til Danmerkur og biður um
eitthvað að gera. „Praksis“ hans
virðist hafa orðið nauða lítill. I
útlöndum var Iielgi og samsekt-
armenn hans hæddir og spottað-
ir eins og veraldarundur í af-
glapaskap, en hvergi var tiltæki
þeirra harðar dæmt en í Noregi.
Eitt af stærstu blöðum Norð-
manna flutti ítarlegar greinar
um framferði Helga. Þóttist hann
verða hart úti og sendi því blaði
og öðru til 20 vélritaðar síður í
sjálfsvörn, en ekkert blað vildi
birta fleipur hans. Eftir að Helgi
var farinn frá Kleppi leigði hann
part af Skjaldbreið og ætlaði að
reka þar einkafyrirtæki. Mátti
búast við að Mbl.menn hefðu
fyllt þá klinik, en þeir munu hafa
trúað honum betur til að lækna
óvini sína heldur en samherja, og
varð aðsóknin lítil. Þá reyndu
nánustu félagar hans að láta í-
haldsmenn aura saman í lítinn
spítala handa honum. Mbl. játar
að þetta sé rétt, en segir að II.
T. hafi ekki þegið gjöfina; hann
hafi viljað vinna eingöngu að
„vísindum" ytra. En hví gat
hann ekki stundað „vísindi“ í
stofnun sem íhaldsmenn gáfu,
eins og á Kleppi, og sem lágt-
launuð undirtylla, með litlum
tíma til frjálsra afnota í dönsk-
um útkjálkaspítala. Mbl. játar,
að H. T. hljóti að fá lága stöðu
í Danmörku, ef hann fái nokkuð
og mun það rétt. En með þessu
sannar Mbl. að það segir ósatt
að H. T. hafi neitað gjöf íhalds-
manna um sérstakan spítaia
byggðan -handa honum. Fyrir
hann hefði það verið hinn mesti
sigur að fá fjandmenn Framsókn-
arfiokksins til að gefa í spítala
sem reistur væri og gefinn hon-
um til frjálsra afnota til minn-
ingar um það frægasta stiga-
mannsbragð, sem leikið hefir
verið á Islandi síðan á Sturlunga-
öld. Þegar sýnilegt var að H.
fékk engan spítala hjá vinum sín-
um létu þeir það boð út ganga að
hann færi utan á læknafund í
Þrándheimi og ætlaði þar að
sanna, að vottorðsgjafamál hans
frá í vetur væri óskeikull vís-
indalegur sannleiki. En nýkomin
símfrétt frá Noregi hermir að
hann hafi engan fyrirlestur
haldið. Frá öðrum heimildum vita
menn að hann fékk ekki að halda
neina ræðu í Þrándheimi um sitt
meistaralega framferði, alveg
eins og Jón Þorláksson var kefl-
aður á Þingvöllum, er hann ætl-
aði að saurga þinghelgina með
því að lýsa velþóknun flokks síns
á framferði Helga.
Af því sem að framan er skráð
sést að H. T. hefir fulla þörf og
á líka mikinn rétt á því, að þeir
sem sendu hann af stað borgi
honum rausnarlega. Og frá sjón-
armiði þeirra manna sem vita
ekki glöggt hvort þeir eiga að
undrast fremur heimsku manns-
ins eða giftuleysi hans, virðist
ekkert fráleitt að trúa þeirri frá-
sögn um laun hans, sem berst út
frá þeim mönnum, sem bar sið-
ferðisleg skylda til að leggja
fram þennan herkostnað.
F. M.
---o---
Rógurinn
um Lárus Jónsson læknir.
Ihaldsmenn hafa í fáu sýnt bet-
ur innræti sitt, en í framkomu
þeirra við Lárus Jónsson lækni á
JKleppi.
1. Um miðjan vetur segir Mbl.,
að L. J. sé eini geðveikralæknir-
inn á landinu fyiir utan þá Þ. Sv.
og H. T. Blaðið fullyrti, að Lárus
væri svo sannfærður um að 100
þús. kr. vottorðið væri réttmætt,
að hann hafi eitt sixm talað við J.
J. og undir eins séð í hvaða deild
í geðveikrahæli hann ætti heima.
Þegar Lái’us frétti um þessa
sögu austur í Homafjörð, þar
sem hann var læknir, símar hann
undir eins í Mbl. og segir að þessi
orð séu tóm ósannindi og heimtar
þetta birt í blaðinu. En Mbl. gerði
það ekki, og seinast komu mót-
mæli L. J. út í Alþýðublaðinu.
Sást af þessu hve svívirðileg
framkoma Mbl. var í þessu efni
sem öðru, að ijúga fyrst upp
rakalaust á fjarstaddan mann og
neita honum síðan um leiðrétt-
ingu.
2. Næsta frægðarverk Mbl.-
manna er það, að þeir gera ailt,
sem þeir geta til að hræða L. J.
frá að verða læknir á Kleppi.
Samtímis og blöð þeirra hörmuðu
læknisleysi á Kleppi eftir að Helgi
var farinn, reyndu íhaldslækn-
arnir að hræða alia lækna frá að
vinna þar. Ekki sást á því um-
hyggjan fyrir hinum sjúku, enda
var það skraf fals eitt og fláræði.
3. Eftir að L. J. hafði tekið
við stjóm á Kleppi og þar var
komin miklu meiri ró og friður
meðal sjúklinga heldur en verið
hafði í tíð H. T., þá fer Mbl. að
deila á Láras Jónsson fyrir, að
hann sé ekki sérfræðingur í
taugasjúkdómum. Mbl. gætti þess
ekki að úr því L. J. var góður
sérfræðingur er hann átti að gefa
ráðherranum geðveikisvottorð, þá
hlaut hann að duga við aðra
menn. L. J. hafði stundað geð-
veikrafræði alveg sérstaklega í 3
í ár erlendis og hafði vottorð frá
kennurum sínum um góða
frammistöðu í starfinu.
Ádeila Mbl. og íhaldslæknanna
er þess vegna líka í þessu efni
fullkomlega óafsakanleg, ekkert
annað en svívirðilegur vísvitandi
rógur. Frh.
---o---
Smávegis
írá Alþingishátíðlnni.
Díríska þjóðarinnar.. Margir útlend-
ingar höi'ðu orð á þvi, að djariir væri
ísiendingar að bjóða 30 þús. manna
að konia ú liátið uppi i óbyggðum
norður undir heimsskautsbaug. En
þeir sögóu sumir, að þær viðtökur,
sem þeir heiðu í'engið væru ágætar
i stói’borg, ,en dýrðlegar upp á ör-
æfum. Englendingar virtust bezt
kunna að meta móttöku vora, en
frændur vorir af Norðurlöndum —
einkum Danir — miður. þeir voru
hræddir við kuldann iyrsta kvöldið.
Allir voiu undrandi yfir þeirri regiu
semi, er átti sér stað á pingvöilum.
Margir útiendingar höiðu orð á þvi,
að svona þjóðarhátið gæti hvergi far-
ið svona vfíl fram, nema á íslamh.
Hvert sinn, sem eiuhver liátíðahöid
áttu að lara i'ram að Lögbergi, var
veðrið idð bezta. þótti sumum sem
liinir iornu landvættir iýstu með þvi
blessun sinni yfir „Alþingi við
Öxará“.
það var einróma dómur hátíðar-
gesta, að iuiltrúum vorum heiði far-
izt starfið vel úr hendi. Einkum
íannst mönnum Tryggvi þórhalisson
og Benedikt Sveinsson halda ágætar
ræður. Hafa þær v.erið birtar hér í
blaðinu.
Sumum þótti, sem ijóðrn væru
veikasti þátturinn i hátiðinni, og
merkur maður lét svo um mælt, að
ekkert af hátíðarljóðunum mundi lifa
á vörum almennings. Vonandi reynist
þetta ekki rétt. Annars er auðsæ
afturför frá 1874 þegar „Ó, guð vors
lands" var orkt.
Meðai liinna göfugustu gesta á há-
tiðinni, má nefna Sigurð Gunnarsson
fyrv. prófast og alþingismann. Hann
glimdi fyrir konung á þingvöllum á
þjóðhátíðinni 1874, og núna 56 árum
siðar, brá hann sér lika til þing-
valla. Ekki ríðandi eins og 1874 held-
ur fljúgandi, og var ca. 20 mínútur
frá Reykjavík til þingvalla. Hann er
fjörugur enn, 82 ára öldungurinn.
þcgar flugeldarnir voru sýndir,
þótti mörgum nóg um, enda var há-
vaðinn óguriegur, er sprengingarnar
bergmáluðu í Almannagjá. þá hróp-
aði ein kona hástöfum: „Nú er kom-
inn jarðskjálfti, sem von er til því
goðin eru reið yfir þessari hátíð“.
Heldur þótti hestaatið í Bolabás lé-
legt. Var það líkast því sem horreisa
gemlingar ætluðu að stangast. Vafa-
laust munu fáir íslendingar harma
þó svona tækist. þessi liður hátíðar-
innar var oss til einskis sóma.
Á fimmtudagskvöldið kom norðan-
hret, og snjóaði í fjöll. Urðu þá sum-
ir útlendingar, einkum Danir, laf-
hræddir, en við reyndum að hugga
þá eftir megni og töldum víst, að eft-
ir snjóinn myndi koma hreinviðri
eins og vant er. Enda kom það á
daginn. Á föstudagsnótt birti upp og
kom hið fegursta veður. Blæjalogn,
en mildir smáskúrir héldu veginum
sæmilegum, og lausum við moldryk,
sem oft er hin versta plága í þing-
vallalirauni. Blámóðan, sem hvíldi
yfirlandinu gerði fjöllin enn fegurri
en vanalega, og þá munu flestir hafa
getað skilið, hvers vegna þingvaila-
sveit var kölluð Bláskógar til forna.
Gaman þótti flestum, er stofnun Al-
þingis var leikin. Ekki svo mjftg
leikurinn sjálfur, heldur miklu frem-
ur að sjá fólkið. Allt frá Gjábakka
minni ofan að Öxará var brekkan
þakin fólki, og eins Öxarárhólmar og
þingvallatún. Litbrigðin í þessum
mannfjölda voru næsta margbreyti-