Tíminn - 26.07.1930, Blaðsíða 3

TlMINN
167
Augnlækningaferdalag1.
Til Búðardals 12. ágúst.
Til StykkÍBhólms 16. ágúst.
Prá Stykkishólmi 20. ágúst með „Selfossu.
Til Patreksfjarðar 21. ágúst.
Prá Patreksfirði 25. ágúst með „Súðinni“.
Til Þingeyrar 26. ágúst.
Til ísafjarðar 28. ágúst.
Prá ísafirði til Reykjavíkur 7. september með „Islandi11.
Kjartan Olafsson,
augnlæknir.
leg. Mést bar á bláa litnum. Bláar
liúfur söngmannanna, blá sjöl og
bláar kúpur báru aðra liti ofurliði.
en auk þess bar mikið á rauðum,
grænum og gráum litum.
Allt þetta minnti menn á litklæði
fornaldarinnar. það var eins og vór
værum komnir þúsund ár aftur í
fornöldina. Leiðinlegt var að sjá
svarta frakka og háa silkihatta. þeir
eiga ekki vel heima á þingvöllum.
Á föstudagskvöld var veðrið eins
fagurt og hægt er á íslandi, og er
menn gengu til gengu til tjalda frá
glimunum mun fáum hafa verið
sveín í hug, enda þótt þeir hofðu
sofið litt undanfarnar nætur. Enda
var ekki svefnsamt á laugardagsnótt-
ina. Um gjár og liraun var alia
nóttina allt fullt af glaðværu, syngj-
andi fólki, og eins i tjöldunum, sern
reyndar voru lieldur mannfá, því góð-
viðrið lokkaði menn út. því eins og
skáldið segir:
Nóttin opnum örmum tveim
öllum kann að taka,
og segir fagrar sögur þeim,
sem að nenna að vaka.
Enginn dagur er svo i'agur, að hann
jaínist á við íallega nótt, síst vor-
nótt á íslandi. þarna voru saman-
konmir Islendingar, Danir, Sviar,
Norómenn, Finnar, Englendingar,
þjóðverjai' og fleiri þjóðir. Ailir
sungu sína þjóðsöngva, klifruðu i
gjánum og dönsuðu i ilötunum. það
var eins og ailir væru góðir vinir,
þó þeir aidrei hefðu séðst áður. Sól-
skinið var heitt og bjart, og eins voru
hugir manna heitir og bjartir. Um
kl. 7 á laugardagsmorgun doinaði
yíir gleðinni, ekki ai þvi að menn
iæru að sofa, heidur af því, að menn
gengu tii tjalda til þess að þvo sér
og búa sig til Lögbergsgöngu. Má
með sanni minna á gamalt íslenzkt
máltæki. Ailt er gott þá endirinn
allra beztur verður. Alþingishátiðin
hófst i köldu norðanveðri, en hún
endaði i hinu bliðasta sólskini, sem
ísiand á til. það mun vera víst, að
allir þeir, sem voru á þingvöllum
liátiðina út, munu bera þaðan sói-
skinsendui'ininningar. Slíka hátið fá-
um vér, sem nú lifum, aldrei aítur.
Stúdent.
-----O-----
Presti vikið úr embætti.
25. júlí í fyrra réðist prestur-
inn í Hornafirði, sr. ólafur 6tep-
hensen með 6 manna flokk inn
á tún eins af sóknarbændum sín-
um og byrjaði að ræna lífsbjörg
hans, töðunni. Þegar beztu menn
héraðsins, svo sem Sigurður á
Stafafelli, Jón í Volaseli og marg-
ir fleiri fréttu þetta, sendu þeir
presti skeyti og hótuðu honum að
hrópa hann af, ef hann skilaði
ekki ránsfegnum, en prestur lét
sig ekkifyr en stjómin sendi dóm-
ara austur, sem rannsakaði málið
og skakkaði leikinn. Kom þá upp,
að sr. Ólafur hafði á margan hátt
verið í mesta máta óprestlegur,
m. a. sagt um Jón biskup Helga-
son, að „hann væri falskari en
fjandinn“. I vetur gekk hæsti-
réttardómur um nokkum hluta af
máli þessu og sannaðist þá sekt
prests, að hann hafði hrifsað
undir sig með ofbeldi lífsbjörg
eins sóknarbóndans. Síðar í vetur
sendi um helmingur sóknarmanna
harðorða ádeilu á prest út af
ókristilegu athæfi hans. Varð svo
þetta til þess, að kirkjustjórnin
vék honum úr embætti sem
presti þjóðkirkjunnar 25. júlí
1930, á afmælisdegi ránsferðar
þeirrar er Stephensen hafði farið
á hendur sóknarbarni sínu fyrir
einu ári síðar. Kr.
-----o-----
Landskjörið 1930
Sigur Frámsóknarflokksins við síð-
ustu landskjörskosningar er svo
glæsilegur, að manni v.erður orðfall,
þegar litið er um öxl sér aftur í
liðna tímann og horft á tölurnar, sem
fengust við landskjörið 1926, vaknar
hefir rýrnað um 6—7 af hverjum eitt
hundrað kjósendum. það liggur í
hlutarins eðli, að svona gífurleg
aukning og fylgi við Framsóknar-
flokkinn er ekki nein tilviljun, held-
ur aðeins ávöxtur af þeim verkum í
þágu þjóðfélagsins, sem núverandi
landsstjórn liefir unnið, og sem
nú er fyrst að koma í ljós eftir langt
og ei'fitt starf. Við, sem höfum setið
hjá og lítinn þátt tekið i starfi þjóö-
iélagsmálanna getum ekki annað en
litið niður á okkur, á meðan við sjá-
um okkar hæfustu og framsýnustu
forystumenn bi'jóta fylkingararma
andstæðinganna á bak aftur, ekki
með vopnum í orðsins fylsta skiln-
ingi heldur með þvi að haga sólcn-
inni þannig- í stjórnmálabaráttunm,
að vinna fyrir land og lýð svo sem
flestir megi hafa gagn af.
Við erum á réttri leið að bjargsíris
fasta tind og erum komnir svo langt,
að örskammt er þangað, þar sem því
takmarki er náð að Framsóknar-
flokkurinn mun standa af sér öil
áhlaup andstæðinganna, enda er
ílótti þeirra nú auðsær og mun veröa
ennþá skelíilegri eftir kosningarnar
1931. þjóðarskútunni verður ekki
siglt iengur með tómum kyrstöðu-
og afturhaldsmönnúm. þjóðin þarfn-
ast framsýnna og viturra forystu-
manna, enda er enginn skortur á
þeim hjá Framsóknarflokknum, þar
sem forsætis- og dómsmálaráðherrar
eiga hlut að máli, þvi þeir hafa
sýnt þegar öllum landsmönnum, aö
þeir eru betur fallnir til íorystu en
tlestir aði'ir sem hafa setið að völd-
um á þessu landi. Framfarir í skóla-
og landbúnaðarmálum hafa aldrei
verið eins stórstígar og nú, en land-
búnaðurinn er sá liður atvinnuvega
Islendinga, sem verður að hlynna að
eftir fremsta megni. A.
----0---
Frá útiöndum.
— Lögreglan heí'ir liandtekið Volde-
rnaras fyrrverandi einræðisherra í
Litauen. Hann er sakaður um undir-
róðui' gegn ríkinu og hefir verið
sendur í varðhald i Krottingen. —
Woldemaras mun verða gerður út-
iægur eða hafður í varðhaldi eitt ár.
Voldemaras réði sem einvaldur yfir
Lithauen í þrjú ár.
— þýzkur flugmaður, Hirth að
nafni, er væntanlegur til íslands i
næstu viku. Hann ætlar að fljúga
liéðan til Ameríku.
— Lávarðadeild enska þingsins hef-
ir samþyklct flotamálasamninginn
að aflokinni fyrstu umræðu.
— þingkosningar eiga bráðlega að
fara fram í þýzlcalandi, því meiri
liluti þingsins vildi ekki fallast á
stefnu stjórnarinnar i skattamálum.
— í Rúmeníu er að komast friður
á, og Karl konungur er tekinn við
stjórninni.
— Belgiska stjórnin hefir svarað
málaleitan Briands viðvíkjandi
stofnun Bandaríkja Evrópu. Kveðst
stjórnin hlynt hugmyndinni, en held-
ur því fast fram, að allri samvinnu-
starfsemi Evrópuríkja verði haldið
innan takmarka þjóðabandalagsins.
— Ógurlegir jarðskjálftar hafa
geysað á Suður-Ítalíu. Ýmsar smá-
borgir hafa hrunið til grunna og
margai’ þúsundir manna hafa farist.
— Flotasamningarnir hafa verið
staðfestir af stjórn og þingi Banda-
ríkjanna.
— Mikil hitabylgja hefir gengið yf-
ir Bandaríkin. Yfir 200 menn hafa
dáið af afleiðingum hitans.
— Nú er setulið Bandamanna
horfið burt úr Rínarlöndunum, eftir
að hafa setið þar í nærri 12 ár. Var
þá þjóðarfögnuður í þýzkalandi. En
gleðin varð beiskju blönduð, því aö
við liátíð eina, sem haldin var við
Ilín, þusti svo mikill mannfjöidi út
á fljótsbrú eina, að brúin brotnaöi
og urn 70 manns druklcnaði í ánni.
— í Finnlandi eru sífelldar óeirð-
ir, manndráp og smábárdagar.
----O----
Landshorna mitli
Svo er ráð fyrir g’jört, að land-
búnaðarnámskeið séu haldin 4.
hvert ár í hverjum landsfjórð-
ungi. Var nú í vetur farið um
og námskeið haldin
í 16 stöðum á svæðinu, alt vest-
an frá Öræfum og norður á Mel-
í rakkasléttu. Var ferðinni þó
I skipt í tvent, þannig að námskeið
i var haldið á Djúpavogi og 5 stöð-
um í Austur-Skaftafellssýslu fyr-
ir jólin en hinn hlutinn tekinn í
febr. og marz. Voru það við Helgi
Iíannesson búfr. frá Sumar-
liðabæ sem fórum þessar ferðir
fyrir B. I. Fóru rúml. 2 >/2 mán-
uðn í þessi ferðalög hjá mér, en
íullir þrír hjá Helga, því hann
fór lengra en ég.
Við félagar fengum að fljóta
með Öðni, er hann fór austur um
í eftirlitsferð og svo var ráð fyrir
gjört að byrja fyrirlestrana á
Breiðdalsvík og að við yrðum
settir á land þai’. Þegai’ austui’
kom, var óveður mesta, svo að
snúið vai’ frá Breiðdalsvík og
okkur ,skotið‘ á land á Djúpavogi.
Vöktum við þai* upp_ Þórhall Sig-
tryggsson kaupfélagsstjóra og
báðum húsaskjóls og var það
auðfengið. Þótti okkur land-
kröbbunum gott að finna kletta
undir fótum eftir sjóvolkið. Dag-
inn eftir hélst sama óveðrið, svo
að ekki þótti fært til Breiðdals-
víkur. Tókum við því það ráð til
þess að seinka ekki áætlun okk-
ar og hætta við Breiðdalsvík í
þetta sinn, en byrja aftur þai’
eftir jóhn.
Byrjaði síðan búnaðarnámskeið
á Djúpavogi á tilsettum tíma 22.
nóv. Var það heldur fásótt,
venjulega frá 50—80 manns, en
illviðri drógu allmjög úr og ill-
fært var yfir Berufjörð. Haldnir
voru 12 fyrirlestrar dagana, sem
við vorum þar og hélt Árni lækn-
ir á Búlandsnesi 2 þeirra um sótt-
varnir og mataræði.
Mjög er einkennilegt land
kringum Djúpavog og skilyrði
munu vera þar góð til ræktunar
á mýrunum fyrir sunnan þoi-pið;
mýrasund á milli kletta, og halli
mátulegur. Fjallasýn er með af-
brigðum fögur frá Djúpavogi og
klettarnir í nágrenninu stórein-
kennilegir.
24. nóv. héldum við áleiðis í
Lónið, því þangað áttum við er-
indi. Sökum illviðris urðum við
að fara landleiðina í stað þess
að fara á bát í Álftafjörðinn. Er
allmikill krókur inn fyrir Ham-
arsfjörð. Á leið þeirri er ein hin
stærsta dys er ég hefi nokkru
sinni séð. Heitir hún Djáknadys
og segja munnmæli, að þar hafi
nábúar tveir, djákni annar, prest-
ur hinn, flogist á og sálast báðir,
og verið dysjaðir þar. Dys þessi
er bæði stór og mikil um sig og
margar eru þær völur, smáar og
steinar stórir, sem ferðamenn
hafa borið í dysina allt fram á
þennan dag'. Er það undarlegt að
vita til þess, að enn skuli þessi
siður haldast við í sæmilega
menntuðu landi, að grýta leifar
þessara vesalings lánleysingja,
sem hýrast undir steinhrúgunum.
En dysin er merkilegur minnis-
varði hjátrúar miðaldanna. I
Álftafirðinum komum við að
Þangbrandsbryggju, þar sem
klerkurinn á að hafa bundið skip
sitt er hann kom til landsins.
Lónsheiði er allhá en var greið
yfirferðar. Er næsta fögur útsýn
af heiðinni vestur yfir Lónið og á
sjó út, að Vigrinu góða. I Lóni,
skamt fyrir neðan heiði, beið
okkar trúnaðarmaður Búnaðarfé-
lagsins þar, Jón bóndi Eiríksson í
Volaseli. Tók hann að sér alla
stjórn á okkur félögum þar í
sveit og’ tókst það prýðilega, og
ekki sízt fyrsta daginn, þegar við
vorum veðurteptir hjá Stefáni
bónda í Hlíð. Var þá slíkt ofsa-
veður, að engum datt í hug að
koma út fyrir dyr. —
Búnaðarfyrirlestrarnir voru
fluttir í fundarhúsi sveitarinnar,
í Byggðarholti. Voru fundimir
prýðilega sóttir báða dagana, og
hefi ég í fáar sveitir komið, þar
sem mér virðist fólkið jafn sam-
i hent og í Lóni. — Sveit þessi
þykir mér harla fögur og ein-
kennileg, enda þótt hún sé eyði-
leg, þar sem vegurinn liggur.
Leit mun vera að fegurra bæjar-
stæði en Stafafelli. Gistum við
þar eina nótt hjá Sigurði bónda.
Lónsbúar hafa um aldarfjórðungs
skeið haldið uppi félagsskap, þar
sem rætt hefir verið um ýms
menningarmál á fundum. Virtust
mér þeir vera vel tölugir og
óseinir að kveðja sér hljóðs á um-
ræðufundunum og voru því um-
ræður þar fjörugri en víðast
annarsstaðar, þar sem ég hefi
verið á málfundum. Enda þoldi
Jón í Volaseli enga deyfð og tók
málin af dagskrá, ef enginn hafði
kvatt sér hljóðs innan hálfrar
mínútu frá því er síðasti ræðu-
maður þagnaði. En sumstaðar
annarsstaðar var dauft yfir fund-
um og menn drepandi seinir að
biðja um orðið. —
Innansveitarmemi héldu 4 fyr-
irlestra þessa 2 daga sem við
vorum í Lóni. En seinni daginn
var stiginn dans frá miðnætti og
þar til dagur rann. — En Jón
í Volaseli var ekki alveg á því
að lofa okkur félögum að
skemmta okkur alla nóttina —
því daginn eftir áttu fundir að
byrja í Hornafirði. Dró hann okk-
ur um tvöleytið úr hlýjum faðmi
ungu stúlknanna og fór með okk-
ur þaðan og kældi okkur í Jök-
ulsá og hélt síðan heim til sín
með okkur og hvíldum við þar í
nokkrar stundir. — Daginn eftir
héldum við vestur yfir Almanna-
skarð og fengur þar bezta skygni
vestur yfir að Öræfajökli. Segja
það víðförlir menn, að óvíða
muni útsýn tígulegri en af AI-
mannaskarði í góðu veðri. Neðan
við skarðið beið okkar bill frá
Höfn, sem flutti okkur að Hólum
til Þorl. alþm., en hjá þeim hjón-
um héldum við til þá daga tvo,
sem ráðgjört var að dvelja í
Hornafirði. Fundir okkar voru
haldnir í kjallara undir kirkjunni
í Nesjum, en það er fundarsalur
sveitarinnar. Komu þar um 150
manns. Seinni daginn. 30. nóv.,
flutti Þorl. alþingism. þar eftir-
tektarverðan og fróðlegan fyrir-
lestur um búnaðarhagi Austur-
Skaftfellinga. En Austur-Skafta-
fellssýsla er fyrir margra hluta
sakir ein sérkennilegasta sýsla á
landinu. Að fyrirlestrum aflokn-
um var dansað fram eftir nóttu.
Fyrirlestrar um áburð og kar-
töflur eru venjulega æði þurrir
og því þykir vel við eigandi að
lofa fólki að skemmta sér til upp-
bótar, eftir að hafa hlustað á
8—12 fyrirlestra um slík efni.
Og ekki sízt það, að fólk skemmti
sér saman verður til þess að fleiri
kynnast og betur en annars og
því lít ég á gleðskapinn, sem nauð-
synlegan í sambandi við slíka
fundi, 'sem hér er um að ræða.
Og ekki hefir það úr hófi farið
og hvað er að fást um, þó ein-
staka yngismær bjóði pilti „volg-
an kjammma“ — en svo nefna
Skaftfellingar dans þann, sem á
nútímareykvíksku er nefndur
„vangadans“.
I Hornafirði heimsótti ég Há-
kon bónda Finnsson á Borgum.
Mun hann vera, þó einyrki sé, í
röð fremstu og merkustu bænda
á landi hér. Margt hefir Hákon
hugsað og skrifað eftirtektarvert
og gjört allskonar athuganir við-
víkjandi veðurfari og búskap. —
Athafnamaður hefir haun verið
um túnrækt og garðrækt og
snyrtimennskan auðsæ í öllu hjá
honum. Ekki sízt í garðyrkju
hefir kveðið að Hákoni. Síðast-
liðið sumar framleiddi Viarm 100
tunnur af gai’ðávexti, rófum og
kartöíium og seldi mest af því
til Austfjarða. — Nú, er ég heim-
sótti Hákon, bjó hann og fjöl-
skylda lians í fjárhúsunum; því
Hákon var þá að byggja íbúðar-
hún og var að koma því undir
þak. Vann hann að því einn eins
og flestu öðru. Nú eru börn hans
0 að komast á legg og eru farin
að hj álpa foreldrum sínum, sem
aldrei hafa kunnað sér hóf við
vinnu sína. Hákon Finnsson er
fyrir fáum árum fluttur að Borg-
um — hann bjó áður í SkriSdal
— þykir honum ærið hægra að
fást við ræktun jarðarinnar í
llornaíirði, en eystra.
Við brugðmn okkur að Höfn í
Hornaí. til að sjá hinar stórfeldu
framkvæmdir, sem þar hefir ver-
ið ráðist í á sviði jarðræktar.
llafa Hornfirðingar keypt sér
dráttarvél og nú þegar bylt miklu
landi. Hyggja þeir á stórfelda
grasrækt og kartaflna og skil-
yröi virðast þar í alla staði prýðu
leg. Pálmi ráðunautur Einarsson
hefir mælt íyrir framkvæmdum.
Þarna virðist vera um svæði og
kringumstæður að ræða þar sem
dráttarvélavinnan á við og er
vonandi að giftusamlega takist
með ræktunina.
— Margar sveitir hefi jeg séð
fagrar á Islandi — en óðs manns
æði væri að telja eina fegursta,
en sá sem sér Homafjörðinn í
góðu veðri mun lengi minnast
hans.
Við héldum áleiðis frá Höfn að
Bjarnanesi og áttum þar vísa
fylgd og hesta yfir Homafjarðai’-
fljótið — sem líkist þó frekar
firði en vatnsfalli. En um dag-
inn gjörði illviðri mesta og
kom vöxtur í vötnin, svo ófært
þótti til ferðar. Því við þáðum
gott boð prófastshjónanna í
Bjarnarnesi og gistum þar þessa
nótt. Margar sögui’ og skemtileg-
ar sagði prófastur okkur um
kvöldið, manna fróðastur er hann
um þjóðleg fræði og einn af þeim
mönnum sem lagið er að segja
frá, svo að yndi sje á að heyra.
— Um nóttina skall á sannkall-
að gjörningaveður af austri, eitt
hið versta í mörg ár. Vindurinn
færði óhemju vatn vestur eftir
Hornafirði, svo að vatnið flóði
langt á land á Mýrunum. Urðu
fjárskaðar miklir þar þessa nótt
hjá Mýrabændum, enda þótt fje
hefði verið rekið úr fjöru um
kvöldið og heim undir túngarða
— þar lágu ærnar dauðar um
morguninn svo tugum skifti.
Við fjelagar vorum orðnir á
eftir áætlun og báðum því Mýra-
menn að leysa okkur frá fundar-
haldi þar, því við hjeldum einnig
að þeir mundu naumast sækja
fund — eftir að þetta mikla ó-
happ kom fyrir. En við þáð var
ekki komandi. Mýramenn vildu
ekki missa bæði æmar og fyrir-
lestrana. Okkur þótti þettað all-
ólíkt því, sem við sumstaðar höf-
um átt að venjast, því komið hef-
ir það fyrir að menn hafa bein-
línis beðist undan komu okkar í
sveitina — og jafnvel skammað
okkur niðm’ fyrir allar hellur fyr-
ir komuna. Þótti okkur því gott
að verða við bón Mýrabænda um
að fara ekki fram hjá þeim.
Ragnar Ásgeirsson.
Frh.
----o-----
I
sú spurning. Hver er orsökin?
Fylgið hefir aukizt um 118% — ' Austurland,
eitt tmndrað og átján prósent — á
sama tíma þegar íhaldsflokkurinn