Morgunblaðið - 23.03.1980, Blaðsíða 4

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 23. MARZ 1980
Þar sem lífsbaráttan hefst
Viðtal: Fríða Froppé
Ljósm.: Kristján Éinarsson
Læknar og deildarstjóri Vökudeildarinnar (t.v.: RaKnheiöur Sigurðardóttir, Atli Dagbjartsson, Hörður
Bergsteinsson og Gunnar Biering.
veik, nýfædd börn, fyrirbura og þau
börn önnur, sem þurfa sérmeðferöar
við. í öðru lagi höfum við daglegt
eftirlit með öllum börnum, sem
fæðast á Kvennadeildinni og Fæð-
ingarheimili Reykjavíkur. Þessi
börn skoðum við á fyrsta sólarhring
eftir fæðingu og síðan aftur daginn
fyrir heimför, ræðum við mæður,
veitum ráðleggingar o.s.frv. I þriðja
lagi önnumst við göngudeildareftir-
lit með þeim börnum, sem hafa
dvalið hjá okkur og þurft á ein-
hverri sérmeðferð að halda. Þetta
göngudeildareftirlit hefur aukist
stöðugt frá upphafi. Þá er rétt að
geta hins nána samstarfs, sem við
eigum við fæðingarlæknana. í sam-
vinnu við þá fylgjumst við með
konum með sjúkdóma á meðgöngu-
tíma og við erum viðstaddir allar
erfiðar fæðingar, þ.e. fæðingar þar
sem vænta má vandkvæða hjá
börnunum."
Fyrirburar
algengastir
— Hvaða sjúkdómar eru algeng-
astir hjá þeim börnum, sem lögð eru
inn á Vökudeild?
„Algengast er, að við önnumst
börn, sem fæðast fyrir tímann þ.e.
fyrirbura, þar næst börn, sem eru of
„Um leið og fleiri börn
lifa, tekst einnig að bjarga
fleirum frá örkumlum“
• íslenzkir nýburar yfirleitt stórir,
hressir og vel nærðir
• Dánartíðni með því lægsta sem gerist
• Mæður vel upplýstar og mæðravernd
batnar með ári hverju
NÝBURI er nýlegt orð í íslensku máli og notað um
nýfætt barn. Nýburar flokkast því næst niður í
fyrirbura, fullbura og síðbura, þ.e. börn fædd fyrir
tímann, i fyllingu tímans og þau sem fæðast eftir að
fullri meðgöngu er lokið.
Miklar framfarir hafa átt sér stað í meðferð
nýbura hérlendis síðustu árin og eigum við nú sérhæft
fólk til að annast þennan aldurshóp, bæði hvað hjúkrun,
lækningar og aðra meðferð snertir. Þá hefur einnig átt
sér stað mjög jákvæð þróun og framfarir í mæðra-
vernd og eftirliti með fóstrum á meðgöngutima.
Samfara því hefur burðarmálsdauði. þ.e. tíðni andvana
fæddra barna og þeirra, sem látast á fyrstu viku eftir
fæðingu, lækkað mjög ört hérlendis sl. hálfan annan
áratug og þó mest síðustu f jögur árin.
Þegar fæðingardeild Landspítalans tók til starfa
1949, var meðferð nýbura algerlega í höndum Ijós-
mæðra og fæðingarlækna. Það var ekki fyrr en við opnun
Barnaspítala Hringsins 1957, að barnalæknar fóru að
hafa afskipti af nýburum, en þó lítil fyrst í stað.
Árið 1961 er barnalæknir ráðinn til starfa við
Fæðingardeildina og allt frá 1962 hafa nýburar, bæði á
Fæðingardeild Landspítalans og Fæðingarheimili Reykja-
víkur, verið í umsjá barnalækna. Sérstök deild til að
annast veika nýbura fékk þó fyrst sitt eigið húsnæði,
þegar hin nýja kvennadeild Landspítalans tók til starfa
fyrir rúmum fjórum árum. Varð þá jafnframt sú breyting
á starfsskipulagi, að í stað þess að barnalæknir
Fæðingardeildar annaðist þessi börn, þá tók nú
Barnaspítali Hringsins að sér alla nýburameðferð á
höfuðborgarsvæðinu. Einnig hefur samstarf Barnaspítal-
ans um þessa meðferð stöðugt verið að aukast við aðrar
fæðingarstofnanir á landinu.
Morgunblaðiö heimsótti nýverið arstjóra. Ég spurði þau í upphafi,
nýburadeild Barnaspítalans, svo- hvert væri aðalstarfssvið nýbura-
kallaða Vökudeild, og ræddi við þjónustunnar.
læknana Gunnar Biering, Hörð „Það má segja, að verkefni okkar
Bergsteinsson og Atla Dagbjartsson sé þríþætt," sagði Gunnar. „I fyrsta
og Ragnheiði Sigurðardóttur deild- lagi önnumst við á Vökudeildinni
iítil miðað við meðgöngutíma, börn
með öndunarörðugleika og sýkingar
og vansköpuð börn, svo eitthvað sé
nefnt.“
— Það fyrsta sem vekur athygli,
er komið er inn á Vökudeildina, er
aragrúi tækja, sem virðist mjög
flókinn við fyrstu sýn með óteljandi
slöngum og leiðslum, tengdum við
þessa litlu sjúklinga. En hvað höfðu
þeir, sem vinna innan um og með
tækjabúnaðinn, að segja um hann.
Gunnar varð fyrir svörum: „Deild
sem þessi krefst ætíð mikils tækja-
búnaðar, svo sem hitakassa, tækja
til að fylgjast með öndun og hjart-
slætti, svokallaða monitora, vökva-
dælur og öndunarvélar svo eitthvað
sé nefnt.
Hins vegar er það staðreynd, að
framfarir í meðferð nýbura eru
mjög örar og stöðugt eru að koma
fram ný og betri tæki. Því verður
endurnýjun sífellt að eiga sér stað á
deildinni, ef takast á að veita
börnum hér þá beztu meðferð, sem
völ er á hverju sinni.
Deildin var vel búin tækjum af
hálfu Ríkisspítalanna i upphafi.
Ennfremur hafa félög hér í borginni
reynst okkur einstaklega hliðholl.
Lionsklúbburinn Baldur færði okk-
ur við opnun Vökudeildar að gjöf
seríu af mikilvægum og ómissandi
gjörgæzlutækjum (monitorum).
Kvenfélagið Hringurinn hefur alla
tíð stutt Barnaspítalann með ráðum
og dáð og reynst Vökudeildinni stoð
og stytta allt frá því deildin opnaði.
Hringurinn hefur t.d. gefið deildinni
tvær öndunarvélar (respiratora),
tvo súrefnisblandara, þrjár vökva-
dælur, blóðþrýstingsmæli, þvageðl-
isþyngdarmæli og nú er í pöntun
ferðahitakassi, sem okkur hefur
vantað tilfinnanlega, einnig gjöf frá
Hringnum. Verðmæti þessara tækja
nemur töluvert á annan tug millj-
óna kr.“
Eigum mjög
færa skurðlækna
— Þurfið þið í mörgum tilfellum
að senda sjúk börn utan til aðgerða?
„Nei, við eigum hér á að skipa
mjög færu skurðstofuliði með Guð-
mund Bjarnason barnaskurðlækni í
broddi fylkingar. Nánast einu til-
fellin, sem send eru utan, eru börn,
sem þurfa á sérstökum skurðað-
gerðum að halda vegna meðfæddra
hjartagalla, en aðstaða til slíkra
skurðaðgerða er ekki fyrir hendi
hér.“
— Húsnæðisaðstaðan, hver er
hún?
Atli varð fyrir svörum og sagði:
„Það þarf ekki alltaf fína veggi né
stórar stofur. Það er hægt að gera
ýmislegt og gera vel, þrátt fyrir
þrengsli, en húsnæðið mætti óneit-
anlega vera stærra.“ Hörður bætti
því við, að þótt aðstaða þeirra væri
e.t.v. ekki sem verst þá væri baga-
legast aðstöðuleysi foreldranna.
„Það getur oft verið mjög erfitt að
skýra út fyrir foreldrum veikindi
nýfæddra barna þeirra í erli dagsins
á miðjum spítalagangi. Þá vantar
einnig afdrep fyrir mæður til að
gefa börnum sínum brjóst í ró og
næði.“
— Nú hefur mikil breyting orðið
á afstöðu foreldra til sjálfrar fæð-
ingarinnar, og þykir t.d. sjálfsagt,
að feður séu viðstaddir fæðingu.
Áður voru þeir vinsamlegast beðnir
að halda sig í hæfilegri fjarlægð.
Hvað veldur þessari breytingu og er
hún til bóta?
„Hún er tvímælalaust til bóta, en
það er kannski fyrst og fremst að
þakka bættri aðstöðu, að þetta er nú
hægt,“ sagði Gunnar. „Hér áður fyrr
voru þrengsli á fæðingarstofnunum
geysimikil og reyndar var afstaða
foreldranna sjálfra til þessara mála
þá önnur.
Aðstaða fyrir mæður til að annast
börn sín á meðan þær dvelja á
Kvennadeildinni hefur einnig gjör-
breytzt. Á nýju sængurkvennadeild-
unum geta þær nú sjálfar hugsað
um börnin að vild og fá þá jafn-
framt kennslu í meðferð þeirra,
eftir því sem þörf krefur."
Fyrsta vikan
mikilvæg, en ...
Atli sagði, að sér fyndist stund-