Lögberg - 20.12.1893, Blaðsíða 1
LöGBEKG er gefið út hrern mifTÍkudag og .
laugardag af
THE LÖGBERC. PRINTING & PUBLISHING CO.
Skrifstofa: Afgreiðsl jstofa: i’rentsmiSja
143 Prinoess Str., Winnipeg Man.
Kostar $'2,oo um árið (á Islandi 6 kr.
borgist fyrirfram.—Einstök númer 5 cent.
Lögberg is pnhlished eTery VVednesriay and
Saturday by
ThE I.ÖGBF.RG PRINTING & PUBLISHINS CO
ai 148 Princess Str., Winnipeg Man.
S ubscription prtce: $2,00 a year payable
ln advance.
Single copies i c.
Winnipeg:, Manitoba, nii'ðvikudagiim 20. deseniber 1893.
FRJETTIR
tVMIU.
Eptir f>ví sem Winnipogblöðun-
um er telegraferað frá Ottatva var
aamþykkt á stjörnarráösfundi par á
föstudaginn, að opna c gin kjördæmi
fvrr en eptir næsta Jafnframt
var og afráðið, að Mr. Schultz. fylkis-
8tjrtri Manitoba, skyldi halda embætti
sínu fyrst um sinn, með því að talið
sje lijer um bil víst, að frjálslyndi
flokkurinn mundi vinnasigurí Lisgar,
ef Ross yrði gerður að fylkisstjóra, ojr
með pví að Ross hótar að leggja nið-
ur pingmennsku, svo framarlega sem
nokkur n)fr fylkisstjóri annar en hann
er settur. Svo hefttr honum verið lof*
að embættinu, að næsta pingi afstöðnu.
Versta veður, sem komið hefur I
Toronto á 10 árum, var par á föstu-
daginn var, og hlauzt alltnikið tjón af.
Fjelagið, sem á rafurmag'nsbrautirnar
& strætunum par,skaðaðist um ít25,000.
Börn f skóla einum 1 Vancouver
gerðu uppreisn hjer um daginn, svo
að leita va>-ð hjálpar hjá lögregluliði
bæjarins. Kennari, setn börnunum
pótti vænt um, bafði verið rekinn frá
kennslunni, og pegar annar kenn.iri
kom f hans stað, byrjuðu pau á ymis-
konar ópekkt, og gekk svo um tvær
vikur. Loksins hófu pau algerð«
uppreisn, brutu allar skólareglur «g
tóku jafnvoi að mölva allt, sem pau
náðu f. Svo var sent eptir lögreyrl-
unni til að skakka loikinn, strákunum
var stungið inn f fangelsi, pangað til
peir höfðu lofað bót og betrun og for-
eldrar peirra höfðu borgað skemmd-
irnar.
tfTLftNW.
Nylega sló rússneskt lögreglu-
lið hring utn hús eitt rjett fyrir ut»n
Mosc\va,og kom par óvörum að fjölda
níhilista. Níhilistarnir vörðust karl-
mannlega og særðu fnnmtán löo-
reglumenn. Fimm níhilistar rjeðu
sjer bana, til pess að falla ekki lifat di
1 hendur lögreglunnar, tuttugu og
tveir sluppu, en fimmtfu voru teki -
ir fastir.
ItAMlVIClKIM
Fulltrúadeild congressins hefur
sampykkt að veita Arizona ríkis-
rjettindi.
Yfir 2,000 manns hafa síðan í á-
gúst f sumar flutt frá Maine til Can-
ada, par af margir til Manitóba og
Terrítóríanna.
Frá Omaha er telegrafernð, að
mjög mikil bágindi eigi sjer stað með-
al bændaí norðvestur hluta Nebraska.
Mörg hundruð manna hafa ekkert fyr-
ir sig að leggja, og geta enga hj&lp
fengið f nágrenninu. Sumir bændur
sjá okki frnn á annað on dauða rí
kulda og hungri, svo framarlega sem
peim sje ekki hjálpað nú pegar. Prest-
ar í peim hluta ríkisins hafa komið
sjor saman um að skora á almenning
að hjálpa.
Járnbrautarbrú f Kentucky, sem
ekki hafði verið lokið við, fauk á
föstudaginn, og misstu par lítið eitt-
livað um 40 manns, sem par voru að
vinnu sinni.
Cleveland forseti lagði fyrir con-
gressinn á mánudaginn skyrslu um
aðgerðir sínar viðvíkjandi Hawaii-
eyjunum. í peirri skyrslu færir hann
StpíJjar sannanir fjrir J>ví, að Harri-
sons stjórnm hafi haft höud í bagga
með stjórnarbyltingunni á eyjunuin,
pegar drottningunni var velt úr völd-
um, og telur pað skyldu Bandaríkj-
anna að leiðrjetta pau rangindi, sein
pá hafi verið höfð f frammi. í pví
skyni kveðst liann bafa falið Willis,
núverandi sendiherra Bandaríkjantia
á eyjunum á hendi, að tilkynna
drottninguLiii og áhangendum henn-
ar, að hann vildi styðjti að pví, að hún
kæmist aptur til valda, ef pað gæti
orðið á pann hátt, að allir, sem pátt
hafa átt í stjórnarbyltingunni, yrðu
látnir sleppa óhegndir. t>ví skilyrði
er fylgi fersetans afdráttarlaust bund-
ið, en drottningin hefur enn ekki
gengið að pví, og pess vegnasitur alli
við hið sama og áður.
Tveggja millfóna virði af demönt
um var stolið á sunnudagskveldið f
járnbrautarlest í Texas. Ekki hefur
tekizt enn að finna pjófana.
Afarmikill vöxtur hljóp f Buffalo
Creek við liláku og rigningu, sen:
kom f New York ríkinu á föstudag
inn, svo að fólkið í grennd við ána
varð að fl/ja hússfn og leita sjer und
ankorau á bátum. Mikið tjón hefur
af hlotizt, en engir menn farizt, svo
menn vitf.
Þessa dagana stendur yfir mál
Prendergasts, pesss er myrti Harrison
borgarstjóra í Chicago rjett fyrir s/n-
ingarlokin. Reynt er að sanna, að
hann sje ekki ineð öllu viti, enda er
það sjálfsagt eina vöruin, som hugear.-
legt er að forða honum frá hegningu.
Sagt er, að Victoriu drotningu
sje nú óðum að fara aptur, og að hún
sje orðin mjög hrum ás/ndum.
Parfsarbúar geta þessa dagana
ekki á heilum sjer tekið af ótta við
aiarkista-spellvirki, og eykur pað
mjög 4 hræðsluna, að einhverjir g&r-
ungar hafa sjer pað til gamans, að
leggja við húsdrr höfðingjanna kúl-
ur, sem að ytra áliti eru alveg eins
og sprengikúlur, en eru alveg ósak-
næmar og hafa ekkert sprengiefni
t sjer.
SVAR
TIL sjbra Hafsteis Pjetukssoxak.
Chicago 4. des, 1803,
H&ttvirti hr. ritstjóri.
í Lögbergi, dags. 25. október,
sje jeg að herra Hafsteinn Pjetursson
hefur ráðizt á mig fyrir að jeg hafi
,,vanvirt“ land mitt með munum peim
er jeg hafi s/nt hór á „Worlds Fair.“
Jeg efast ekki urn, að pjer gerið
svo vel að birta f blaði yðar þetta svar
mitt, svo að löndum mfnum, bæði
hcima og hjer vestra, gefist kostur á
að dæma um, á hvaða rökum þessi á-
burður hr. H. P. er byggður.
l>ess er pá fyrst að geta, að vcr-
aldar-s/ningin hefur veitt íslandi f r-
ir pessa muni, scm jeg sýndi, 2 heið-
urs-peninga — „Awarded Iceland a
Medal for the Silver & Metahvork, in
the Anthropological Building“.
„Awarded Iceland a Medal for
the Wool-work, „The Home Indust-
ries“ in „Woman’s Building“._
Þetta eru hœstu og einustu vcrð-
liun sem veraldar-s/ningin hefur
veitt nokkuri þjóð, og vona jeg að
pað sýni, að jeg hafi ekki gert landi
mínu vanvirð't, með fvf er jeg hef
s/nt hjer á „Worlds Fair.“
Viðvíkjandi vaðmálinu og prjón-
lesinu, sem hr. H. P. segir, að varpi
ómaklec/ri vanmmcl yfir Islenzkan
húsiðnað, Asaint öðru, leyfi j**g mjer
að sk/ra frá, hverjar pað hafa unnið
O-í prjónað, og eru pær vel þekktar
fyrir snildar viunu sína.
12 pör mórauða prípætta karlm.-
hilfsokka og 0 pör þríþætta kvenn-
s ikka, frökenarnar Þórunn og Martlia
Scephensen, systur landshöfðingja.
0 pör fröken Málfríður Jóusdótti.* í
Hraungerði. 4 pör frú Maren Lárus-
dóttir (Thorareusen frá Enni). 4 pör
■n iddama Margrjet Sveinbjarnardólt-
ir, bróðurdóitir háyfirdómara, Th. sál.,
Sveinbjarnarsonar.
Vetlingana hafa pessar unnið:
f ökenarnar, Þ. og M. Stepheusen,
f-Öken Danielson á Hólmum, fröken
Margrjet Eygilsd. Jónsen, frökeu
Katrín Jóhannesdóttir, frú Ragnheið-
ur Blöndal. Allir pessir vetlingar
eru ágætlega unnir, og skara flestir
peirra fram úr öllum vetlingum, sem
nú eru uimir á íslandi, og sau:a hafa
allir landar hjer sagt,sem skoðað hafa,
og vit hafa 4.
Þá eru vaðmálin, 4 strangar. 2
frá Sophiu systir minni á Valpjófs-
st*ð. 1 frá Marfu systir minni f
Reykjavík. 1 frá Margrjeti Zoega í
Reykjavík. Ilina 2 siðarnefndu veit
jeg ekki betur, en að Jón Mathiesen
hifi nfið, og er hann alkunnur fyrir
snildar vefnað sinn.
Þá er hvft bandhespá, sem frú
Ástríður Melsted hefur spunnið. 1
söðul-ábreiða, sem jeg keypti af mad.
Marfu Kristjánsdóttur frá Hliði.
Hvort hún hefur unnið liana sjálf.
veit jeg ekki,en hún er ágætlega unn-
i.l og ofin.
Hr. H. P. segir að ábreiða pessi
hafi verið breidcl yfir mikið af inni-
haldi. kassans (kassa, sem hann segir
að hafi verið með fflerloki’, hliðarnar
voru einnig úr gleri). Gat ekki hr.
H. P. skilið, að ábreiðan var einniy til
sýnis? og til þess að geta s/nt upp-
diáttinn, varð jeg að s/ua hana sjálfa.
Fyrir utan pað prjóules, sem jeg
hef getið um, voru líka vetlingar, sem
rnóðir mín sál. hafði unnið og prjón-
að, og fengið siffur medalíu fyrir, á
s/ningunni í Reykjavfk 1883. Einn-
ig barnasokkar eptir hana; aðrir eptir
frú Guðrúnu sál. Stephcnsen, og
priðju eptir Margrjetu sál. Gísladóttur
Þessa sfðastnefndu vetlinga og
sokka hafði jeg á s/ningunni í Edin-
borg, en jeg get varla fmyndað mjer,
að lir. H. P. liafi lagt pá svo á hjartað
að hann hafi pekkt pá aptur frá Öðr-
um gráum og mórauðum sokkum.
Orðfæri hr. H. P. um muni pá er
jeg s/ndi f Edinborg, minnir mig á
brjefsnepif, sem launvtð liafði votið
inn f stúkuna, meðal hinna íslenzku
muna. Á haun vor skrifuð dónaleg
fúkyrði um s/ningarmuni mína, og
man jeg, meðal annars, að pað x ar
n-’fnt „rusl'1. Þetta taldi jeg vfst að
einliver ónionntaður strákur, ekki sem
b«zt innrættur, hefði skrifað, og
fleygði jeg miða þessum á gólfið, par
sem hann yrði fó.um troðinn.
Silfrið, sem hr. H. P. talar um,
í „’d.uðum glerkasui-‘ (áttu mínir
kassar að hafa staðið opnir, fremur en
aVir glerkassar á s/ningunni, sem
allir voru Inkaðir, og veitti ekki af)
Var hið bezta er jeg hafði ráð á. Því
s/ndi ekki H. P. „hina dýrmoetuforn-
gripi Islands1', or hann talar um, hafi
hann haft ráð yfir þeim? Jeg hafði
pað ekki.
Keðjurnar, er hann talar um, hef
jeg eignazt frá fólki hoima, sem er
o/ vel pekkt að ráðvendni til þess jeg
mundi efa sögusögn þeirra.
„ Llfstgkki'‘ segir hr. H. P. að jeg
hafi s/nt í kassa þessum, en pað var
upphlutur, með ljómandi falle^um
silfurmillum, og bald/ruðum borðum
Þá kemur sú krafa br. H. P., að
jeg skýri fslendingmn frá, hvað jeg
tafiovgeri í kvennaskólatnálinu, af
pvf sem jeg hafi augl/st, að s/ningar-
munir mfriir yrðu seldir „fortho bene-
fit of the first College for 1 Vomcn in
Icland“. Það er einmitt tilgangur
minn, að selja muni pessa til arðs
fyiir „Collegfíí-ment'in kvenna á ís-
landi, að svo niikln leyti, sem mjer er
uunt, og vona jeg að injer leyfist að
gera við mitt hvað jeg vil.
Hr. H. P. veit eins velog jeg, að
á íslandi er ekkert „College for Wo-
men", pví ómögulegt er að hann beri
kvennaskólana heima satnan við Col-
ege eduvation“ lijer, eða annars staðar.
Að eins eitt blað hjer bar mjt-r
pað, að jeg hefði átt að segja, að eng-
inn kvennaskóli væri á fslandi, nema
„pessi stofnun mfu“ (eins og H. P.
kemst að orði), sem var ranghermt.
Jeg sagði, eins og s/nir sig ft
prenti, að ft seinni árum hefði allmik-
ill gaumur verið gefinn að nauðsyn A
að bæta menntun kvenna, og hefðn
nokkrarprivat tilraunir verið gerðar
til að stofna kvcunaskóla á Suður- og
Norðurlandi. En hingað t’l væru til-
raunir pær komnar skammt á veg, f
samanburði við önrur lönd, og við
það sem nútírninn krefðist. Á íslandi
væri enginn „High School for Girls“,
nje „College for Womeu“. Þetta
vona jeg sje satt og rjett hermt, og
ekki nein vanvirða fyrir ísland, pvf
orsökin, sem jeg gaf, var fyist hin al-
menna fátækt í landinu, og þar næst
örðugleikar á samgönguin.
Hr. ff. P. veit eins vel og jeg, að
er'gin kona á íslandi, frá hinni hæstu
ti! Iiinnar lægstu, hefur haft „High
School educ»tion“, pvf síður „College
oducaiion“. Eða ftlítur hann að nokk-
ur stúika, sem eingöngu hefur lært
þið sem kennt er á kvennaskólunum
k-dniH, geti farið paðan á háskólann
otr byrjað að lesa undir emhættispróf,
eins og stúdentar gera úr latíuuskól-
anum ?
Kröken Ólafla Jóhannsdóttir er
sá eini kvenrnnaður á fjlandi, sem
tekið hefur próf í latínuskólanum, <>g
s/ndi hún með pvf einstakt prok, pvf
það var sjálfsagt mörgum vanda
bundið. Að hún framkvæmdi petia
er ckki einungis að pakka hennar
mikltt gáfum, heldur líka áh ifum
móðursystur honnar, frö’ken Þorbjarg-
ar Svendsen, sem ól hana upp. En
ekki getur maður ætlazt til, að marg-
ar feti í fótspor fröken Ó. J. meðan
menntunin (hærri) er sömu örðugleik-
um háð og hún er nú.
Einstakt dæmi getur maður held-
ur ekki noiað, eins og almenna sönn-
un fyrir menntun kvenna á íslandi.
Það er svo lanot frá, að jeg hafi
sagt að „þessi stofnun mín,“ sje sá
eini kvennaskóli á íslandi, nð jejr
sagði einmitt eins og var, að jeg hefði
byrjað skólann fyrir 2 ftrum síðan, en
ekki liaft efni á að halda hann nema
einn vetur, en að jeg voDaði að byrja
hann aptur að ári.
IIr. H. P. sk/rir frá, að jeg h«fi
litið „reisa hús eitt lítið f Rt-ykjavfk“
fyrir ,,samskotafje“, sem jeg hafi safn-
að á Englandi, ojr viðar, hvar? Þetla
er alveg ósatt, hásið er ekki byö'jrt af
samskotafje, söfnuðu á Englandi nje
annars staðar.
En pó svo hefði verið — var þ: ð
nokkru meiri vanvirða fyrir mig að
safna til kvennaskóla, heldur en fyrir
kvennaskólann í Reykjavfk,sem stofn-
aður var af samskotafje, og e'ns
Laugalandsskólinn? Hvorki hjer uje
f öðrum löndum er það álitin vanvirða
að safna fje til slíkra stofnana.
EnD pá er gott rúm fyrir kvenna-
skóla á íslandi, og vona jeg og óska,
i
að pað fyllist sem fyrst.
Þess er sannarleg pörf, að bærri
menntun kvenna aukist, ef kónur éiga
að ná jafnrjetti við karlmenn, eins og
þingið fór, sjer- til mesta sóma, fram á
f sumar er leið, pví annars standa pær
illa að vfgi, ef pær eiga ekki kost á
að ná sömu menntun og peir.
Sízt datt mjer f hug, er jeg sá
sjer Hafstein Pjetursson hjer í kirkj-
unni, með upplyptum augum til him-
ins, og fórnandi töndum, blessa yfir
mig (að jeg hjelt) eins og aðra í söfn-
uðiuum, að ekki fylgdi hjarta máli
meir en svo, að hann einmitt fyrir og
eptir blessun hefði verið að safna
saman óhrAðri um náungann, til pets
að senda heim á undan sjer til fæðis
fyrir sinii kristna söfnuð. Þetta get-
ur naumast verið köllun hans; að
tninnsta kosti hjelt jeg að hann befði
tekið að sjer að flytja Krists kenning
og boða „frið á jörð og velpóknan
yfir möanunuin“.
Að endingu leyfi jeg mjer að
s°gja frá vanvirðu og vansæmd pcirri,
er ísland hefur haft af pví, sem j'g
hef s/ut á pjóðs/ningum.
A „International Health Exhibi*
tion“ í London 1894 s/ndi jcg í
fyrsta sinhi íslenzkan húsiðnað, og
fjekk íslaud hin hæstu verð'aun, sem
s/ningin veitti, nfl: „Diploma of
Honor“. Það er hærra en gullmeda*
lia. Þar næst s/ndi jeg í Edinborg,
og fjekk hronz medallu, en páði hai a
ekki fyrir íslands hönd, því með vilja
og vitund dóiuaranna hefði verið rangt
dæml; ullarvinna á íslandi tæki svo
mikið fram vinnu, bæði á Skotlandi
og írlandi.
1887 var s/ningin haldin í Lor.
don, „Atiglo Danish Exhibition.11 Þar
s/ndi jeg einnig, og fjekk fyrir ís*
Lnd gull medalíu, og ..DipIoma“. Og
nú siðast hefur ísland fengið 2 meda-
líur á veraldars/ningunni hjer.
Hvar er nú ,,vanvirðan“ og „van-
sæmdin“, sem mjer er borið að ha'a
va’-pað yfir land mitt?
„Diploma of Honor“ vona jeg að
hangi í pinghúsinu heima, pví fyrir
milligöngu amlmanns Júliusar Haf-
stein, var pvf lofað húsnæði par. Erl
hvar pessar medalíur fá inni, veit jeg
ekki enn, þó líklegtsje að fsland taki
á móti þeim, þvf pessi verðlaun hafa
ekki litla p/ðingu fyrir íslatids ullar.
verzlun framvegis, ef landið vill nota
sjer pað.
Með virðingu
Sigríður Einarsdóttir.
Stíikan llekla
Heldur sfna sjöttu afmælis samkomu
á North West Hall, föstudagskveldið
29. p. m. Skemmíanir verða eins
oróðar og fjölbreyttar og unnt verður.
Eintiig verður par N/árs trje sem
vonandi er að verði vel klætt, par all-
ir hafa aðgang að senda á pað gjafir
til vina sinna og vandamanna. Þessir
bafa lofast til að veita gjöfunuin mðt-
'öku: Mr. Sölvi Þorláksson f búð
Finney kaupmanns, G. Johnson kaivp-
maður á S. W. horninu Ross og Isa-
b*dla Str. G Jóhannson kaupinaður
495 R >ss Str. og Mfs. S. Olson 522
Votre Dame Str. West. Aðgangur að
samkomunni 15c. fyrir fullorðna, lOc.
börn innan 12 ára.
ÍSLENZKUR LÆKNIR
Ox*. 3MC. Balldópsaioii.
Park jRivcr,--—A’. pak.