Dagblaðið - 14.11.1978, Blaðsíða 19

DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 1978. 19
\
Sjaldan hefur nokkurt ríki verið
voldugra og auðugra en Rómaveldi á
dögunum um og eftir fæðingu Krists.
Það náði yfir mestan hluta Vestur-
Evrópu og kringum allt
Miðjarðarhafið. Sigurinn yfir
Egyptalandi bætti geysilegum
auðæfum í fjárhirzlu ríkisins.
Myndaflokkurinn Ég, Kládíus, sem
sjónvarpið sýnir nú á sunnudags-
kvöldum, lýsir keisaraættinni og
valdabaráttunni innan hennar á
þessum tima. .Þegar hann hefst eru
liðin sjö ár frá því að Ágústus sigraði
Egyptaland og Kleópötru.
Þessi fagra drottning hafði varið
sjálfstæði lands síns með þvi að vinna
ástir rómversku hershöfðingjanna sem
hugðust leggja það undir sig.
Fyrst heillaði hún Júlíus Sesar,
síðan Antoníus. Það var ekki
meiningin að hún ætti að ná fundi
Júiiusar Sesars, en þá tók hún til sinna
ráða. Sendimaður hennar færði Sesari
dýrindis teppi og þegar hann rakti
strangann í sundur var kvenmaður
innan í, Kleópatra. Ekki hafði hann
fyrr litið hana augum en hann varð
ástfanginn upp fyrir haus. Dvaldi
hann síðan í lystisemdum í marga
mánuði með drottningunni unz hann
fór að herja í önnur lönd, löngu
afhuga því að berjast við Egypta.
Seinna kom Antoníus, og allt fór á
sömu leið. Nema til hans kom
Kleópatra siglandi á gylltu fari, undir
purpurasegli með silfurslegnum árum.
Þau elskuðust síðan heitt og lengi.
Antoníus gleymdi skyldum sínum við
Rómaveldi og vildi stofna nýtt heims-
veldi með höfuðborg í Egyptalandi.
En nú var öldungaráðinu í Róm
nóg boðið. Það sendi óvigan her af
stað undir stjórn Oktavíanusar, sem
seinna varð keisari undir nafninu
Ágústus. Hann hataði elskendurna
djúpt, þvi systir hans hafði verið gift
Antoniusi og var djúpt særð yfir þeirri
lítilsvirðingu sem hann hafði sýnt
henni með þvi að taka Kleópötru fram
yfir hana.
[ 1 frægri sjóorrustu biðu Antoníus
og Kleópatra ósigur fyrir rómverska
hernum. Eftir það frömdu þau bæðt
sjálfsmorð, hann lét fallast á sverð sitt,
en hún eiturslöngu bita sig til bana. En
Ágústus, sem stýrt háfði orrustunni,
[var gerður að fyrsta keisara i Róm
[skömmu áður en myndaflokkurinn
Ée. Kládíus hefst.
Eins og þar kemur glöggt fram,
voru margir sem heldur vildu halda
hinu gamla stjórnarformi, lýðveldi
undir stjóm öldungaráðs. En meðal
[þeirra sem ákafast studdu
keisaradæmið var náttúrlega Livía,
enda varð hún ættmóðir næstu
keisaraættar. Sú ætt ríkti frá 14—68
eftir Krist, en dó þá út, sem ekki var
'að furða, þvi þeir drápu hver annan af
miklum móð, frændurnir þeir.
Kládíus, sem látinn er segja söguna,
var einna minnst blóðþyrstur þeirra
frænda. Kannske hefur hann orðið
hinum brezka höfundi, Robert
Graves, hugstæðari en aðrir
rómverskir keisarar vegna þess að í
stjórnartið hans lögðu Rómverjar
Verdenhist., s. 373.
Kládius keisari. Hann sást sem bam f þættinum sfðasta sunnudagskvöld. Antönia, móðir hans hélt á honum við dánarbeð
föður hans, Drúsusar. Einnig sem gamaU maður að rifja upp sögu ömmu sinnar, Livfu.
undir sig Suður-England. Þeir
ágirntust hinar auðugu tinnámur þar í
landi. Og i annan stað vildu þeir
útrýma hinum fornu keltnesku trúar-
[brögðum, sem þeir töldu grafa undan
hollustu manna við Róm. En
keltneska menningin er Robert
Graves mjög hugstæð og hefur hann
ritað um hana aðrar bækur, m.a. „The
[White Goddess”, þar sem hann leiðir
líkur að því að kvennaveldi hafi verið
í löndum Kelta í fornöld.
En kannske er ástæðan fyrir því að
Graves gerir Kládíus aö sögumanni í
verki sínu um hina spilltu keisaraætt
allt önnur. Kládíus var nefnilega
kunnur að þvi að hafa mesta yndi af
sagnfræðigrúski og vitað er að hann
ritaði nokkrar bækur. Þær eru nú
giataðar og lítið vitað um þær. Því
skyidi ekki ein þeirra hafa getað fjallað
um Livíu ömmu hans og hennar
valdabrugg? Hann bar mikla virðingu
fyrir henni, það sýnir sú ráðstöfun
hans að fá öldungaráðiö til að taka
hana i guðatölu og lyfta henni þar
með til æðstu tignar.
Sagnaritarar hafa lýst Kládiusi sem
furðulegum náunga. Hann var skelf-
ing litið augnayndi, hálfvanskapaður,
[veslingurinn. Hann vafraði um á spóa-
leggjum með tinandi höfuð. Og ekki
þótti hann stiga í vitið. Mamma hans,
Antonía, var vön að segja, þegar hún
vildi skamma einhvern fyrir heimsku:
„Þú ert ennþá vitlausari en Kládius.”
Ög ekki bætti það úr að kennarinn
hans var hrottamenni og lamdi hann
jsvo mikið að hann minntist bernsku
sinnar ævinlega með skelfingu.
Það hefur varðveitzt bréf frá Ágúst-
usi stjúpafa hans til Lívíu ömmu, þar
sem fjallað er um Kládius. Ágústus
segist vera búinn að ráðfæra sig við
Tíberíus og þeim hafi komið saman
um að hann sé svo ómyndarlegur til
líkama og sálar að hann væri til vansa
fyrir ættina. Þeir vildu ekki veita,
honum nein æðri embætti í þjónustu
rikisins og helzt ekki leyfa honum að
Svo þegar nokkrir lífvarðarforingjar
tóku sig til og myrtu Kaligúla, öllum
borgarbúum til mikillar ánægju, þá
var enginn af ættinni til staðar sem
hægt væri að gera að keisara — nema
Kládíus. Hann þótti aldrei kjarkmikill
og hafði falið sig bak við fortjald
meðan á þessu gekk. En tærnar á
honum stóðu framundan tjaldinu og
skjálfandi af hræðslu var hann nú
dreginn fram úr fyigsninu. Hann hélt
að nú væri sín síðasta stund runnin
upp. En í staðinn var honum lyft til
æðstu valda.
Líkiega hefur hann ekki langað
teitt óskaplega í þessa tignarstöðu. En
hann reyndist nokkuð vel, og stjórnar-
ár hans voru farsæl í sögu Rómar.
Hann var hvorki grimmur né órétt-
látur, lækkaði skatta og reyndi að
bæta réttarfar. Hersveitir hans lögðu
undir sig Suður-England, eins og áður:
er sagt.
Yfirleitt er konum Kládíusar og
gæðingum þeirra kennt um það sem
miður fór i ríkinu, meöan hann sat við
völd. Hann var fjórgiftur og bjó ævin-
lega við mikið kvennariki. Tvær þær
seinustu koma hér mest við sögu.
önnur var hin fagra en lausláta
Messalíná, hin var Agrippina yngri,
móðir Nerós, hins illræmda. Ekki
vitum við hvað hæft er í því að þær
hafi leitt keisarann til ódæðisverka, en
það er áreiöanlegt að sem eiginkonur
'reyndust þær honum báðar skelfing
illa. En það kemur allt i ljós þegar
líður undir lok þáttanna.
Og hvað sem annars má segja um
Kládíus, þá er það áreiðanlegt aö hann
af morðæði því sem gerði
marga frændur hans svo hvumleiða.
- IHH
sjást með fjölskyldunni við opinberar
athafnir, eins og kappreiðar og leiki,
Þar höfðu keisaramir sérstaka stúku
fyrir sig og sína nánustu svo lýðurinn
gæti dáðst að þeim og hyllt þá. Og þar
kærðu þeir sig ekkert um að hafa
Kládíus með.
En það er talið að Kládíus hafi þótzt
vera vitlausari en hann var, og þar
jmeð bjargað lifi sínu, að minnsta kosti i
stjórnartíð Kaiigúla frænda síns, sem
jseinna kemur við sögu. Þá var hann
'frægur við hirðina fyrir kjánaskap.
Strax eftir máltíðir féll hann i fasta-
svefn og fór að hrjóta. Menn skemmtu
sér þá við að draga skó á hendur
[honum og fleygja svo i hann döðlu-
steinum, þangað til hann rumskaði og
fór að klóra sér í höfðinu með skónum.
Svo Kaligúla taldi hann eiginlega ekki
til manna, eða að minnsta kosti
gleymdi honum oftast, þegar hann var
að losa sig við frændur sína, ýmist
með því að drepa þá eða senda í út-
legð.
Verdenhistorien, 235.
Á undan Livíu var Kieópatra sú kona,
sem mest kom vid sögu i rómverskri
aldaharáttu.
Var hann kjáni eða þóttist hann
vera það til að bjarga lífi sínu?
V