Fram - 17.05.1919, Blaðsíða 1

Verslun
Síg'. Sigurðssonar
Siglufirði.
Molasykur
kom með »Sterling«
Friðh. Níelsson
m.ár.
Siglufirði 17. maí 1919.
Hvert stefnaskal.
Vér höfum í tveim greinum, sem
áður hafa birst í þessu blaði, vakið
máls á nokkru af því, sem fyrst á
að gjöra hér í Siglufirði.
Nú skal það tekið fram hvert
stefna skal.
Þar til skal stefna að Siglufjörður,
sem liggur miðja vegu milli Horns
og Langaness, skuli verða miðstöð
allrar útgerðar, og allra siglinga á
norðurströnd fslands!
Vér viljum nú í ágripum geta,
ýmsra þeirra nauðsynja, sem koma
verður í framkvænid, til þess að
Siglufjörður nái þeim sessi, sem
honum ber, en seinna meir munum
vér að vísu halda áfram að bera fram
allar frekari kröfur þessum stað til
framfara, og ræða nánar það, sem
drepið hefir verið á fyr og nú.
Fyrst og fremst verðum vér að
leggja alla vora krafta fram til þess,
að hér verði gjörðar þær iiafnarbæt-
ur, sem nægiiegar séu til þess að
höfn Siglufjarðar verði trygg í öll-
um veðrum, verði sú höfn sem
boðið geti öllum þeim stóra fiski-
flota, sem veiðar stunda undan Norð-
urlandi og öðrum skipum, sem þar
sigla, örugt skjól, ef nauðsyn ber
að höndum.
F*etta hafnarmál vor Siglfirðinga
er að vísu ennþá komið á stuítan
rekspöl, og hefur þar ýmislegt vald-
ið um, svo sem stríðið með sínu
samgönguleysi og dýrtíð. þegarum
það leiti, sem ófriðurinn hófst höfðu
mælingar til undirbúnings hafnar-
byggingar verið gjörðar, og verkfræð-
ingur var fenginn til þess að vinna
úr þeim, og gjöra teikningar af hafn-
arvirkjum. Það kom þá brátt í Ijós,
að þær hugmyndir, sem sá verkfræð-
ingur hafði gjört sér um fyrirkomu-
lag hafnar hér í Siglufirði, voru ekki
svo, sem margir skírir og kunnugir
menn álitu að ætti að vera. Lýsing
á mannvirkinu var heldur ekki svo
glögg, að hafa mætli hana, eins og
hún lá fyrir, til grundvallar við útboð
verksins, og í þriðja lagi var kostn-
aðaráætlun sú, er frá verkfræðingn-
um kom, nokkuð ónákvæm og all-
óábyggjieg, eins og líka hlaut að
vera á þeim tíma, er hún var gjörð
1915. Verkalaun og alt efni á hraðri
ferð upp. Það var því horfið frá
þessu ráði, en þar með var málið
ekki dautt, og eins og menn vita
^r nú búið að gjöra nýar tillögur í
málinu og hefur lýsing Jóns Por-
lákssonar verkfræðings á hafnarvirk-
junum eins og kunnugt er, verið
birt nýlega hér í blaðinu. Sú tiihög-
un, sem nú er efst í huga manna
er að miklu frábrugðin hinni fyrri
byggingarhugmynd, ogallmikið um-
fangsefni. Eftir því sem vér höfum
getað myndað oss skoðun á þessu
máli, viljum vér eindregið mæla með
fyrirkomulagi herra Jóns þorláksson-
ar í öllum aðaldráttum, þó að vér
í ýmsum einstökum atriðum mund-
um hafa kosið annað fyrirkomulag.
Að þessu mun »Fram* víkja síðar
þegar farið verður fyrir alvöru að
ræða einstök atriði í málinu á þeim
tíma, er útlit verður betra og vissara
um framgang þess.
Þeir erfiðleikar, er vér nú verðum
mest að berjast við er fjáreklan; oss
vantar afl þeirra hluta er gjöra skal.
Vér megum með engu móti láta
hugfallast, og verðum að hafa ailar
klær úti ti! þess að afla fjárins, og
það sem fyrst. Hér liggur stórt verk-
efni fyrir hinni nýju bæjarstjórn, og
vér vonum að hún beri gæfu til
þess að ljúka því oss til gagns, og
sér til sóma. Það er sagt að nú sé
farið mjög að þrengjast um á pen-
ingamarkaðinum og má því búast
við, að allerfitt geti orðið að ná í
nauðsynlegt fjármagn með viðun-
anlegum kjörum, og það er sagt að
fjárrenta muni hækka gífurlega; en
eins og vér áður tókum fram, meg-
um vér þó ekki láta hugfallast, held-
ur gjöra alí, sem vér getum til þess
að grunda málið og hugsa fyrir
nýjum og tryggum tekjupóstum. Vér
trúum því ekki, að sé á annað borð
nokkurstaðar tiltök að leggja út í
byggingu hafnarvirkja á íslandi nú,
þá geti þar ti! verið nokkur staður
líklegri en einmitt Siglufjörður. Oeti
það þótt arðvænlegur kaupskapur, að
kaupa trébryggju suður í Hafnar-
firði fyrir 550 þúsund krónur, þá fá-
um vér ekki séð, að það megi kall-
ast koma nærri fjárglæfrum að byggja
hér hafnarvirki fyrir eitíhvað svip-
aða upphæð.
Pó að þau hafnarvirki sem nú er
talað um að gjöra hér, svo fljótt
sem unt er, kynnu að verða oss ó-
nóg, er til lengdar lætur, eru þau
þó stórt spor í framfaraátt, og það
verður altaf hægra að bæta við, en
af að taka. Seinna meir má auka
þessi sömu haínarvirkji ef oss vex
svo fiskur um hrygg.
Mení er máttur.
Niðurl.
A síðustu tímum hafa orðið veru-
legar breytingar í þjóðlífi voru, bæði
hið ytra og hið innra.
íslenska þjóðin, sem fyrir fáum
áratugum var bændaþjóð og ekkert
annað, er nú farin að leggjast á
fleiri sveifar. Sjávarútvegurinn er
þegar orðinn sjálfstæður atvinnu-
vegur, er elur 215 hluta þjóðarinnar.
Iðnaður og siglingar eru að hefjast.
Fyrir rúmum mantisaldri síðan áttu
uppvaxandi unglingar í raun og veru
um ekkert að velja. Aðeins einn
troðinn vegur blasti við augum þeira,
vegur bóndans. Þá leið hafði hver
kynslóðin farið eftir aðra, án þess
að sagt verði að ein stæði annari
framar, en þær geymdu svo vel al-
þýðumentun vora, að það verður
seint fuil þakkað. Fn með henni
geymdist og hið andiega afl þjóð-
arinnar eins og falinn eidur, sem
vantar lífsloft ognæringu, en er reiðu-
búinn að rísa úr ösku þegar hvor-
tveggja er kostur.
Þegar atvinnusviðin fjöíguðu kom
leysitig í þjóðlífið. Fólkinu fleygði
fram og aftur milli verstöðva, bæja
og sveita, Bæir og þorp við sjávar-
síðuna þutuupp; þar kont öll fólks-
fjölgunin niður. F*annig sköpuðust á
skömmum tíma fjöldantörg ný heimili
að vísu svipuð sveitarheitnilunum
gömlu á ntarga lund, en með miklu
verri skilyrðum fyrir uppeldi og
menningu ísienskra alþýðu. Störfin
urðu þar rneiri og einkum marg-
háttarði en áður, tómstundirnar færri.
Og það varð engum vandkvæðum
bundið að fylla upp í þær á ýmsa
vegu aðra en þá að grípa til bók-
anna.
Þar við bættust nú á síðustu ára
tugum mjögveruleg útlend áhrif, sent
segja má ineð sanni að hafi svo að
segja skollið á ýinsar verstöðvar
vorar og sjávarþorp. Ahrif sem
raunar hafa orðið að verulegu
gagni í verklegu tilliti, en að
saiua skapi til tjóns með tililit tií
alþýðumentunar vorrar og and
legrar mennirigar. — F’etta eru engin
ný sannindi, sem hér er verið að
benda á. Mýmörgum er þetta full-
komið og alvarlegtáhyggjuefni. Sum-
ir liafa vænst þess að með fjölgun
skólanna mundi ráðiu bót á þessu.
Barnaskólar í hverju þorpi og sveit
og unglingaskólar í hverri sýslu
20. blað.
mundu halda við meníun ogíestrar
fýsn íslensku alþýðunnar. — F^að sit-
ur sennilega ekki á mér að gera
lítið úr barna- og unglinga-
skólunutn, en það máekki dyija þann
sannleik, þó sorgtegur sé, að þetta
gera skólarnir ekki nándarnærrleins
vel og sveitarheimilin áður, ogmeð
því fyrirkomulagi sem nú er á tel
eg fullvíst að þeir geri það aldrei,
og [síst í bæjurn og sjóþorpum.
Námsgreinafjöldinn og yfirheyrsl-
urnar eru síður en svo fallin til
að glæða lestrarlöngunina með því
líka að kennarnir eru fíestir iíttfæri r
um að blása lífsanda í námsbækur
barnanna, og gera þeim þær ijúfar
og hugþekkar, og írá heimilunum er
lítillar, oft eingrar hjálpar að vænta.
F’ar gengur dagsstritið fyrir öllu,
og svo er sú háskalega villa að
festa rætur, að með skóíunum
sé allri abyrgð í þessmu efnum
iélt af þeim. Pað ci ekki ; erfitt aö
sjá hvar vér lendum ef slíku fer fram
um langa stund enn. Andlegamenn-
ingin okkar, alþýðumeníunin, vopn-
ið okkar á umiiónum öldum, og að-
aismerki þjóðar vorrar sem heildar,
rnáist, föinar og hverfur og vér eign-
umst innan skamms mentunariau.s-
an bæjalýð, sem í fáu eða engu ber
af erlendum skríl, og er ekki ís-
lenskur nema að nafninu.
En hvað eigum vér þá að gera:
Haida utan að heimafræðslunni
eins og mögulegt er, og svo lengi
sem kosíur er á, en jafnframt full-
konma skólana með því að fækka
föstum námsgreinum, lesa meira en
kenna minna, svo lestrarfýsnin taki
ekki banasóttina þegar á barnsárun-
um. Og vér þurfum að eiga, að
miristakosti, einn ágætlega meníað-
an kennara við hvern barnaskóla.
Athugamikinn og andlega vakandi
kennara, sern hafi átt þess kost
að kynnast persónulega hinu besta
í alþýðufræðslu fyrirkomulagi hinna
helstu ménningarþjóða, og geti val-
ið þar úr alt seni er við hæfi íslenskr-
ar alþýðu ogorðið getur þjóðlegt og
sannmentandi. Og oss er það lífs-
nauðsynlegt að eignast sæmilegt bóka'
safn í hverju einasta þorpi og lest-
rarsal fyrir alþýðu manna, er sé svo
vistlegur að liann geíi orðið ung-
um sem gömluin fýsilegur dvalar
staður, að að loknu dagsverki, bað-
staður þar sem fólk gæti tekið sér
andlegar laugar.
Eg er sanníærður um, að aiþýð-
umentun vorri yrði vel borgið með