Vísir - 09.05.1949, Blaðsíða 5

Múnudaginn 9. maí 1949
visir
Dr. Jón Dúason:
Afli víð Grænland.
iL't af hinni ágætu gi-ein
Óskars Jónsson í Hafnar-
firði vildi eg enn biðja Vísi
íyrir nokkur orð.
Þcir^ sem gera vilja út frá
Græníándi, ættu að sjá fyrir
|)vi í tæka tið, að liver bátur
hefði sjókort af veiðisvæð-
inu, helzt allri vesturströnd
Grænlands. Eftir þeim verða
bútarnir að stckja sj(')iim og
finna rétt mið.
Ef margir bátar yrðu sani-
an uin veiði, gæti lcomið lil
múla að hafa einn bátinn sér
á parti til að léita góðra fiski-
miða. Þetta gerðu Helder-
ieiðangrarnir, og gafst vel.
Oft hefir það iicnt, að skip
hafa komið til Grænlands
áður en fiskur væri genginn
á grunnin, og hafa þau þá
legið aðgerðalaus, og evtt fé
og tíma til einskis. Eg lel
þetta sprottiS af vanafeslu
og misskilningi. L'ndir kalda
sævarlaginu við Grænland,
en það er 100 faðma djúpt,
er heitur botnsjór, pg í liann
mun aldrei vanta fisk. Biðina
eftir fiskinum hefði verið
bægt að spara sér með því,
að leggja linurnar strax ú,
ségjum 120—200 faðma
<lý])i. — Slikir djúpálar eru
í grend við Færeyingaliöfn, t.
<1. állinn sunnaii við og aust-
an við Fyllugrunn, állinn út
úr Sýsufirði og Rangafirði
(Godthaábsfirði). í Godt-
haahsfirði, sem er 100 200
faðma djúpwr, er mikill
þorskur allan vcturinn i
lieita hotnsjónum. Svo ætti og
að vera í álnum út úr lion-
um, Jiegar komið er niður
fvrir 100 faðma dýpi. En í
kalda sjónum ú grunnunum
þýðir ekki að reyna fvrir
Jjorsk fyrr en sjávarhitinn við
hotn er orðinn eitlhvað (óvísl
live mikið) vfir +2°, og
gagnslaust að reyna fvrir
lúðu, nema sjúvarhitinn sé
orðinn +3° við hotninn. Mæl-
ið botnliita og vfirborðshita
sjávarins áður en þið ómak-
ið vkkur að renna út veiðar-
færi, því við minni sjávarhita
en þetla við holn, er vonlaust
um að fá þessat fiskilegundir
á grunnunmn.
llliðar Fyllugrunns virðasl
vera brattir- hanu-aveggir, ó-
hentugir fyrir veiðarfæri.
Uppi á þvi virðist vera góð-
ur botn, en J>að er ekki búisl
við þorsld þar nema í júlí og
ágúsl. Ilvort fiskur er þar i
júní og september veltur ú
þvi, hvort hiti sjávarins við
botn er eins liár og ofan
greinir. Á Fyllu-grunni er
mcst. þorskur.Á landgrunninu
aiLstur af því, auslan við úl-
inn, num engu niinni fiski-
von. En beztu veiðigrunnin
eru fvrir norðan Godlliaab.
Og þar er stórum meira af
lúðu (flyðru).
Mér er ekki kunnugt um,
að neinn hafi enn revnt að
veiða á djúpmiðum Græn-
lands, en segja mætti mér, að
þar væri þröng á þingi sjáv-
arbúa áður en þorskur og
lúða ganga upp á grunnin, en
það gera þessir fiskar strax
og hiti sjávarins við hotn á
grunnunum er orðinn nægi-
lega hár.
Hér við ísland stjórnast
fiskigöngur af ætinu í sjón-
um, en við Grænland stjórn-
ast þær af hita sjávarins,
botnfiskanna af hita sjávar-
ins við sjávarbotn.
Ifvaða skepnur eru það,
sem híta á krókinn við Græn-
land?
Á gnmnmiðunum að sumr-
inu eru það svo að segja ein-
göngu þorskur og lúða. Það
má húast við mjög miklu af
liiðu á miðum norðan við
Rangafjörð (Gqdthaabs-
f jörð).
En á djúþniiðunum eru
fleiri fiskar. Þar er t. d., auk
þorsks og lúðu, mikið af stór-
um karfa og svartspröku
(grálúðu), oft mjög væn.
Það eru engin undur við
Grænland, þótt fiskur standi
á hverju járni á línu. Á
grunnunum að sumrinu
mundi þetta aðeins vera
þorskur og lúða. En á djúp-
miðunum má húast við, að
karfi og svartspralca nái í
marga öngla áðureh þorskúr
og lúða keinst að þvi að taka
])á. Á Iínum þeim, sem Adolf
Jelisen lagði i fúðina í Eyslri-
hvggð (sem eru með heiliun
hotnsjó) 1909, var svart-
jspraka ú 7. hverjum öngli.
iOg svona hlutfaili mega
! menn vera viðbúnir annars
jStaðar á djúpmiðunum. Af
karfánum er fráleitt minna
en svartspökunni.
Ef memi hefja bátaútgerð
við Græland, skvldu menn
, vel að því hvggja, livernig
I hagnýta megi lúðu og svart-
sprölui. Báðar þessar fiski-
legundir eru miklu verð-
meiri en þorskur. Það kyað
vera þekkt, að salta lúðu í
tunnur og selja hana þannig,
en mcr er lítt kunnugt um
það. Grænladseinpkun kaup-
ir mikið af grúlúðu af Græn-
lendingum, flakar þær, ristir
rafabeltin af og sallar þau
sér i lunnur og flökin sér. í
tunnur með flökum var lút-
. iim einn fjórði hluti af salli
á móti þreniur fjórða hliitum
af flökum, og tunimrnar svo
])æklaðar með álíka pælcli og
sallsild. Rafahellin þurftu
meira salt. Markaður íyrir
þessa \öru var, þegar eg
þckkli til, i Belgíu og Kaup-
mannahöfn. Söltuð grúlúða
var þá í álika verði og is-
lenzkt dilkakjöt (saltað) ]>á.
Grúlúðau var afvölnuð nokk-
uð og reykt og höfð i Kliöfn
til álags á hrauð, og stendur
hún, að minum dómi. sízt
laxi að baki lil þeirra hluta,
en var margfalt ódýrari. Það
var byrjað á að selja hana
svona undir nalninu „íshafs-
lax“, og gerðu það danskir
kaupraenn.
Það væri hart, ef islenzk
skip við Grænland gætu ekki
liirt flyðru og svartspröku; en
svartsprakan þarf að hafa
náð ákveðinni stærð til þess
að vera vcrzlunarvara, eða
þurfti J>að, er eg Jæktki til.
En livernig mundu islenzk-
ir línuhátar, gerðir út frá4
slöðvarskipi, geta liagnýtt
karfann? Yrðu þeir að láta
sér nægja að hlóðga liann og
taka úr honum lifrina, cn
henda fiskinum fyrir borð
jafnóðum og linan er dregin?
Karfinn er einn af ágætustu
sjávarfiskum, cn líklega ekki
markaðsvara nerna til iðnað-
ar. Yæri nokkur leið til þess,
að nota liann sem söltuð flök
til slíkra liluta t. d. reykt?
Eiim er sá maður hér á
landi, sem öllum öðrum er
lærari til að leysa úr þessum
málum, en ]>að er Óskar
Ilalldórsson. Ilefir hann unn-
ið þjóö vorri ómetanlegt gagn
ineð brautryðjendastarfi sínu
á ýmsum sviðum, og þekkir
öllum mönnum helur mark-
aði og markaðsmöguleika.
Ættu þeir, er hefja vildu
veiðar við Grænland, að leita
i tíma ráða lijá Óskari, og
liafa, ef þess væri kostur,
samstarf við hann. Murt ]>að
vel gefasl.
Þólt svo megi segja, að
þjóð vor hafi enn ekki hafið
útgerð við Grænland, hafa
ýmsir landar vorir fengið
haldgóða þekking og reynslu
á því, sem þar að lýtur. Slik
þeklíing og reynsla er þjóð
vorri gulli dýrmætari. Ilag-
nýtum hana út i yztu æsar,
og forðumst umfram allt
gönguflan og glappaskot. Ó-
menska af því tæi er aldrei
til gagns, en þó sízt til sóma.
' Rvik, 29. apríl 1919.
.Jón Dúason.
Hreinsað til
indverskum
kommafBokki.
Kalkútta. — Stjórnmála-
menn hér telja, að hreinsun
standi fyrir dyrum í komm-
|únistaflokki Hindústans.
Er gert rúð fyrir ]>ví, að
Jn’ír af iielzlu haráttumönn-
mu flokksins muni íá að
;finna fyrir vendinum, m. a.
■einn. sem setið hefir 1G ár i
■fangelsi 1‘yrir tilræði við
brezkan blaðamann. Annar
er ritari flokksins, sem til-
jvera flolcksins liefir raun-
J verulega byggzt á undanfar-
iö. (Sabinevvs).
Argentina liefir lýst sig
andvíga lillögum Breta í ný-
! lendumúlinu og er æliað, að
fulllrúi Argenlinu Iijá SÞ.,
s tali fyrir munn flestra Suð-
ur-Amerikurikja i málinu.
Fulltrúi Fraklca liefir og
1 gagnrýnt tillögur Brela. - -
Horfir óvænlega um sam-
komulag.

Forstöðukona
Forstöðukona og annað starfsfólk óskast á bai-na-
heimili Vorboðans í Rauðhólum í sumar.
Umsóknir scndist förmanni nefndarinna, Jóhönnu
Egilsdóttur, Eiríksgötu 33, sími 2046, fyrir 15. maí
n. k.
Saumastofur - Iðnrekendur
Utvegum heint frá beztu verksmiðum í Englandi,
Hollandi, Frakklandi, Belgíu og Tékkóslóvaldu, alls
konar
kjólaefni, kápuefni og dragtaefni.
\ ið getum útvegað iðnrekendum allskonar hráefni,
beint frá veiksmiðjumim og yfirleitt til afgreiðslu
strax. Atliugið sýnishornasafn okkar'og vérðtilboð áður
en þér festið kau]) annars staðar.
Ennfremur höfum við glæsilegl: kjólaskraut o. fl.
fyrirlig-gjandi.
^J-Jrnason, PáLon & Co. Lf. .
Lækjagötu 10 B. II. lueð, simi (>558.
Orösending
ÍB'ú Ti'olle á ii&ihi* /iJ. tii
ridsk ijíigiBsiaassia sssss
skajísltiii'MjfjsýÍBtejisBB• hiii'riöís
Eins og flestum viðskiptamömuim okkar nnm
kunmigt er samningur milli okkar og Almennra trygg-
inga h.f., genginn úr gildi 1. maí. 1949.
Þar sem nokkur misskilningur virðist vcra um það,
hvortTROLLE & ROTHE h.f., sé rétthafi að trygg-
ingunum eftir að samningurinn gekk úr gildi, leyfum
við okkur að henda heiðruðum viðskiptamönnum
okkar ú það, að samkvænit 8. gr. samningsins er
TROLLE ROTHE h.L, framvegis réllhafi trygging-
anna, en EKKI Almeunar trvggingar h.f., enda hljóðar
niðnrlag nefndrar greinar ú ])essa leið:
„Við slit samnings ])essa skuhi viðskipti gerð upp
milli lélaganna, skal J’rolle &. Rothe h.L, þú teljasl
rétthali ú vútryggingum ]>eim, er nefiit félag hefir
haft milligöngu um vútryggingu ú hjú Almennum
tryggingum h.f.“.
Ber mönnum því að snúa sér til okkar um endur-
nýjun á þeim trvggingum, sem við höfum annast frani
til 1. maí 1949 fvrir hönd Alniennra trygginga li.f.
Tiolir á iloiho hJ\
Eimskipafélagshúsinu.
Siúlka
óskast á veitingastofu. Uppl. á Berþórugötu 37, l'rú kl.
4 8.