Morgunblaðið - 28.05.1972, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 28.05.1972, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. MAÍ 1972 3 í leit að gullskipinu Barringer-„fug:Iinn“ og til vinstri segulmæjir. Teikning af hollenzku kaupfari frá 17. öld. Gkki er óliklegt að gullskipið hafi litið svona út. LEITIN að gullskipinu, sem fórst við Skeiðarársand fyrir 305 árum, hefur verið í fréttum í vor og margir hafa fylgzt af áhuga með því starfi, sem á sandinum hefur verið unnið, undir forsjá þeirra Kristins Guðbrandssonar og Bergs Lárussonar. Hlé hefur verið gert á leitinni í bili; selveiði tíminn er að ganga í garð og ekki verður hafizt handa að nýju fyrr en í júií. Þeir félagar töldu, að hin fullkomnu tæki, sem notuð voru til leitarinnar nú í vor, hefðu breytt allri aðstöðu við guHskipsleitina og ekki væri frá- leitt að álykta að ekki mundi liða á löngu unz unnt yrði með nokk- urri vissu að ákveða þann stað í sandinum, þar sem sikipið er grafið. Skip þetta, sem var hollenzkt lndíafar og hét „Het Wapen van Amsterdam", strandaði við sand- inn árið 1667. Ekki er vitað hversu margir voru með skipinu, en samkvæmt fomum heimildum hafa þeir varla verið undir 250— 300, þar af iíklega um eitt hundr- að farþegar. Langflestir fórust, en sumir komust upp á sandinn og létust þar síðan úr kuida og vosbúð. Þó munu allmargir hafa komizt lifs af og svo segir Ámi Óia í ítariegri og skemmtilegri grein, sem hann ritaði í Lesbók Mortnmbiaðsins 3. maí 1936: „Um björgun skipverja verð- ur ekki sagt, né heidur hvert þeir voru fluttir fyrst. En um það ber sögnurn saman, að nokkr ir þeirra hafi komizt utan þetta sama haust með dönsku skipi, sem sigidi frá Eyrarbakka, en hinir hafi vistazt um veturinn á Selfiamamesi og Kjalamesi. Er mælt. að næsta vetur hafi 60 eriendir eftiriegumenn verið S KiaJamesþingi. Var þá hart í ári hér og höfðu allir nóg með að siá siálfum sér farborða. Mun bændum hafa þótt þungt undir að búa að sjá veturgestum þess- um farborða." Miög fliótiega komust á kreik ýmsar sagnir um, að Indíafar þetta hefði flutt mjög dýrmætan farm innaniborðs. Skipið var for- ystuskin í skipalest, sem kom frá Vestur-Tndíum og var á leið til Hollands. Skipið kom við í Jó- hanne=arborg í Suður-Afrlku og var þar i þriá mánuði. Um þess- ar mundir geisaði strið milli Hol- lendinva og Breta og var því leið skmanna heim breytt og þau lát- in fara mun norðar en ella. Skip- ið mun hafa hrakið af leið í af- snymuveðri og þannig borizt að Ísiand'sströndum, þar sem það strandar siðan á sandinum. Ann- að skip úr þessari sömu lest fórst við Færeyjar um svipað leyti og dmkknuðu flestir sem á þvi vonu. Hins vegar tókst að bjarga einhverju af farmi skipsins og var þ.á m. talsvert af silfri. Hafa ýmsir ætlað að ekki hafi fiagg- skipið haft lítilsverðari farm inn- anborðs. Samkvæmt farmskrá skipsins, sem birt var í Amster- dam á þessum tíma, virðist það rétt að verðmæti mikil hafi ver- ið í skipinu. Svo segir Espoiin farm skips- ins hafa verið: „ . . . gull og perl- ur, silki, skarlat, pell og purp- uri, katún og léreft ærið og mörg dýrindi, einnig demantar og karbúnkúiar, desmerkettir og margt anmað“. Samkvæmt ýmsum heimildum var farmur skipsins metinn á 43 tunnur guiis, kjölfesta skipsins var klukkukopar, mjög verðmæt- ur og innaniborðs var einnig magn af saltpétri, sem notaður var í púður. 1 mörg ár eftir strandið varð vart við reka úr skipinu, rak mikið aí timbri, sem áreiðanlega hefur verið kærkomið bændum, sömuieiðis eru til sagnir um, að silki hafi rekið úr skipinu og hafa því bændur og búandlið getað gert sér föt úr indverskum skartefnum á þessum árum. I annálum greinir og að það hafi verið notað i gjarðir, undir reið- tygi, 5 höft og ístaðsólar. Eru heimildir um reka úr skipinu allt til ársins 1726 og eru þá liðin 59 ár frá strandinu sjálfu. Hins vegar er ekki vitað til að margt þeirra hluta, sem rak úr Indiafarinu, sé varðveitt enn. Þó segir Flosi Bjömsson á Kví- skerjum í grein í tímaritinu „Heima er bezt“ í april 1959: „Það, sem kunnugt er um, voru dósir úr látúni, sporöskjulagað- ar, likiega tóbaksdósir, er voru i Suðursveit, en munu þar ekki til lengur og SkráarskiJti stórt úr kopar eða látúnd, idklega af kistu. Akkeri af Indíafarinu voru flutt að SkaftafeUi. Voru þau þar á klöpp austan megin í Bæjargil- inu (Austurgili). Siðan hefur Skeiðará fyllt þar upp með möJ og mun nú djúpt á þeim. Elztu menn, sem voru i SkaftafeHi um síðustu aldamót, mundu eftir þeim í sínu ungdæmi. Sagt var, að akkerin hefðu að nokkru leyti verið notuð til þess að smíða úr þeim skeifur. Voru þau söguð i sundur. í Þjóðminjasafninu er og hurðarspjald eitt með upp- hleyptu, finiegu flúri, sem senni- legt er talið að sé af Indíafar- inu.“ Og Flosi heldur áfram: „Þannig eru nú á dögum furðu- litlar minjar þessa sérstæða at- burðar, sem gerðist á eyðisönd- um þessum fyrir næríellt þrem- ur öldum. En einhvers staðar langt frammi á Skeiðarársandi liggur Indíafarið, sandi hulið, skipið, sem einu sinni vsir glæsi- legasti farkosturinn á blómatím- um hollenzka verzlunarflotans." Margir hafa orðið til þess að láta sig dreyma um að finna gull- skipið. Vitað er, að danskir sótt- ust eftir því skömmu eftir strand ið að koma til leitar, en leyfi fékkst ekki. Við svo búið hefur setið um aldir. En fyrir u.þ.b. 10 árum hóf Bergur Lárusson að leita skips- ins. FróimEin af voru tæki til leit- arinnar af skomum skammti og það er reyndar ekki fyrr en nú í vor, að verulegur skriður hefur komizt á þessa umfangsmiklu rannsókn á söndunum austur þar. Mbl. ræddi við Kristin Guð- brandsson, annan forvigismann skipsleitarflokksins, og forvitn- aðist urn, hversu leitinni hefði miðað nú í vor. — Frá þvi 26. marz, sagði Kristinn, — og fram til 10. maí var unnið samfellt á sandinum. Fymt voru mælingamenn að störfum; sandurinn var mældur og kortlagður. Hafði ekki fyrr verið beitt svo vísindalegum og skipulögðum vinnubrögðum. Síð- an var hafizt handa um leitina sjálfa. Sandurinn var merktur í hólf, 1% km inn í land frá sjáv- arkambi, og var hvert hólf yfir- farið með 6 metra milliibili. Svo þétt var farið, að allt svæðið var i rauninni tvileitað. Við höfðum tæki frá kanaddsku fyrirtæki. Við, sem að þessu ævintýri stöndum, viljum koma á framfæri þakklæti til vam- arliðsins fyrir ómetanlega að- stoð, sem við höfum þegið frá þvi. Með okkur voru allan tímann fjórir bandariskir sér- fræðingar og tveir kanadiskir, svo og sjö Islendingar. Einnig var með okkur kvikmyndatöku- maður og tók hann kvikmynd af allri leitinni. — Og urðuð hvers vísari? — Við erum búnir að leita að heita má allan Skeiðarársand og gömlu Skaftafellsfjöruna að und- anskildum vestasta hlutanum, sem er um 800 metrar. Við höf- um að vísu ekkert áþreifanlegt I höndunum að svo stöddu. En verkinu er heldur ekki nándar nœrri lokið. Þessi tæki, sem not- uð voru við leitina, voru dregin eftir sandinum á sleðum. Og við söfnuðum gögnum og könnuðum þetta hátt og lágt. Nú á alveg eftir að vinna úr öllum þessum gögnum. Það er tölvuvinna og úrvinnslu verður ekki lokið fyrr en i júlá, um það sama bil og selveiðitiminn er úti og við get- um tekið upp þráðinn að nýju. En auðvitað leikur það ekki á tveimur tungum, að skipið er þama i sandinum. Og vist grim- ar okkur að við höfum fundið það, staðurinn sá er alténd af- skaplega líklegur að dómi okkar. Það komu fram mjög athyglis- verðar svaranir á ákveðnum stað, en við höguðum vinnunni á þann veg, að við héldum yfir- ferðinni áfram skipulega, enda þótt svaranir kæmu fram á tækjunum. Þvi var það ekki fyrr en síðustu sex dagana, að við gát- um snúið okkur að þessum svör- unum. Við hefðum auðvitað reynt að halda áfram, ef selveiði- táminn hefði ekki verið að hefj- ast. En eins og ég sagði er gagna- úrvinnslan það mikil, að henni verður ekki lokið fyrr en í þann mund, er við megum byrja aftur. — Og þegar gullskipið finnst? — Allt er það nú óákveðið, seg- ir Kristinn og brosir við. — Fyrst verðum við nú að finna það ör- ugglega. Kanna hversu djúpt það liggur, hvort likur eru á að skrokkurinn sé heiJIegur. Sög- umar um gullið í skipinu — ætli það séu ekki munnmæli, vegna þess að tekið er þannig til orða, að farmurinn hafi verið metinn á 43 tunnur gulls. En ekki þarí mjög mikið imyndunarafl til að láta sér detta í hug að mikil verðmæti hafi verið innanborðs, hvað sem öllu gulli líður. Sagt er til dæmis að það hafi haft 38 Framh. á bls. 5 Sérstakur bíll af Lævirkjagerð, sem notaður var til birgða- og tækjafliitninga um sandinn.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.