Morgunblaðið - 22.08.1917, Blaðsíða 1

Mðv.dag
4. árgangr
22.
ágúst 1917
H0R6UNBLABIÐ
288.
tölublað
Ritstjórnarsimi nr. 500
Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
ísafoldarprentsmiðja
Afgreiðslusimi nr. 500
Bíaðapíöníur
Pálmar
og ýmsar aðrar blaðaplöntur, nýkomið
TTlarie fiansen,
Bankastræti 14.
Hestur,
ínjög duglegur, til selu.
Ritstj. vísar á.
Erl. símfregnir.
Frá fréttaritara ísafoldar eg Morgunbl.
Khöfn 20. ág.
Bretar vitina á hjá Lens.
Frá Vínarborg er símað
að Italir hafi hafið fót-
gönguliðsáhlaup á 60 kíló-
metra svæði.
Gömlu hafnarvirkin í
Saloniki eru brunnin.
Á sjómannafundi sem
haldinn var í London var
samþykt að enginn brezk-
ur sjómaður skyldi siglaá
sama skipi og Miðríkja
sjómenn eru ráðnir.
Frá Madrid er símað að
spftalaskip verði tramveg-
is undir eftirliti hlutlausra
þjóða.
Fjárlagafrumvarpið.
Úr áliti fjárveitinganefndar.
Til framhalds litdrætti þeim, er
blaðið flutti í gær, skulu hér taldar
ýmsar aðrar tillögur nefndarinnar.
Ymsir styrkir og jjárveitinoar.
Af viðbótum nefudarinuar og
breytingum á þeirri grein fjárlaga-
frv. er fjallar um veitingar til vís-
inda, bókmenta og lista má enn
fremur nefna:
Til húss yfir listasafn Einars [óns-
sonar 40 þús. kr. fyira árið.
Til Sigíúsar bókavarðar Blöndals,
til að fullgera islenzk-danska orða-
bók, 3500 kr. fyrra árið.
Styrkur til dr. Helga Jónssonar
hækki úr 1600 kr. hvort árið upp í
3 þiis. kr., enda er honum ætlað að
bæta á sig rannsóknum á þörung-
um til manneldis og skepnufóðurs.
Er tillaga þessi gerð fyrir tilmæli
bjargráðanefndar.
Styrkur til dr. Helga Péturss.
hækki tir 1800 kr. hvort áiið upp í
2500 kr.
Til Páls Þorkelssonar til að vinna
að fslenzku málsháttasafni 800 kr.
fyrra árið.
Til Finns Jónssonar á Kjörseyri
til fræðiiðkana 400 kr. fyrra árið.
Til Sigfiisar Sigfússonar, frá Ey-
vindará, til þess að endurbæta og
fullgera þjóðsagnasafn sitt, er verða
mun eign landsins, 400 kr. hvort
árið.
Til Guðjóns Samúelssonar til
náms i húsgerðarlist 800 kr. fyrra
árið.
Til Sigurðar Guðmundssonar (frá
Hofdölum) . sem einnig stundar
húsagerðarlist, 800 kr. siðara árið.
Styrk til Heiga Hermanns Eiiíks-
sonar til að stunda námaverkfræði
á Englandi hækki úr 800 kr. hvort
árið upp í 1200 kr.
Til Jóns háskólakennara Aðils
til þess að fara utan og rannsaka
bóka- og skjalasöfn og leita þeirra
hlnta, er sneua verzlunarsögu ís-
lands.
Til Páls Eggerts Ólasonar, til að
rannsaka bókmentasögu íslands eftir
siðaskiftin á 16. öld, 800 kr. hvort
árið.
Styrkinn til Iandmælinga vill
nefndin binda þvi skilyrði, að mæli-
kvarðinn á uppdrættinum verði ekki
minkaður, eD það hefir hún heyrt,
að landmælingamenuirnir dönsku
ætli sér að gera.
Til alþýðufræðslu stúdentafélags-
ins hækki styrkurinn úr 700 kr. á
ári upp í 1000 kr.
Hið íslenzka kennarafélag njóti
500 kr. styrks hvort árið til alþýðu-
fyrirlestra um uppeldismál.
»Að meðtöldum styrk til Guð-
mundar Hjaltasonar eru þá veittar
tvær þúsundir króna og 300 betur
til alþýðufræðslu með fyrirlestruro,
og mun ekkert kenslufé annað hafa
meiri árangurc.
Til Reykjavikurdeildar Norræna
stúdentasambandsis, styrkur til að
senda fulltrúa á stjórnarfundi er-
lendis, 600 kr. hvort árið.
»Þessi deild hér í Rvík hefir
reynt með ýmsu móti að halda
uppi heiðri íslands til jafus við hin
löndin, og m. a. krafist þess og
fengið þvi framgengt, að íslenzki
fánitxn sé þar jafnrétthár á stúdenta-
mótinu og fánar hinna þjóðanm*;
Arsstyrkur til íþróttasambands ís-
lands hækki úr 800 kr. upp í 1000 kr.
Stórstúkustyrkurinn.
Stjórnin hafði ætlað stórstúku
Goodtemplara 1 þús. kr. hvort árið,
eins og að undanförnu. Um þann
lið segir nefndin:
»Nefndin Ieggur til, að feldur sé
styrkurinn til stórstúkunnar, því að
henni er eigi ljóst, til hvers þeim
styrk skal verja, einkum nú, er að-
flutningsbann er komið á í landinu.*
Búnaðarfélag Islands.
Stjórnin hefir lagt til að hækka
styrkinn til Bún.fél. ísl. upp í 60
þús. kr. hvoit áiið úr 56 þús. kr.
Þetta felst nefndin á og telur þó
styrkinn enn helst til of lágan. Auk
höfuðfjárveitingarinuar leggur hún til
að félaginu verði veittar 2 þús. kr.
hvort árið til undirbúnings húsmæðra-
skóla og 4500 kr. fyrra áiið til
uppbóta á launum starfsmanna fé-
lagsins og búnaðarsambandanna 1917.
Styrkinn til búnaðarjélaga,
sem stjórnin hefir ekki viljað veita
nema fvrra árið (20 þús. kr.), vitl
nefndin veita líka síðara árið, og að
styrknum sé skift milli búnaðarfélag-
anna eftir dagsverkatölu, en búnað-
arsamböndin ákveði, hvernig styrkn-
um skuli vanð í hverju félagi. Þykir
nefndinni ótækt að þessum styrk sé
úthlutað af búnaðarfélögunum eftir
dagsverkatölu til rikra sem fátækra,
»og þá auðvitað lenti miklum mun
meira hjá þeim fyr töldu, sem ástæð-
ur höfðu til að koma meiru í verkc,
»Eigið gagn ætti nú orðið að vera
flestum nóg hvöt til þess að gera
almeDnar jarðabætur, svo sem þúfna-
sléttur og engjabætur. Þetta ætti
þvi ekki lengur að verðlauna alment
heldur að eins þar, sem gert er mik-
ið af veikum efnum og til sirstakrar
fyrirmyndar. Aftur á móti eru það
ýrrsar nytsamar nýjungar, sem nefnd-
in leggur áherzlu á, að hvatt sé til
með styrkjum eða verðlaunum, svo
sem nýstárleg jarðyrkjuáhöld og hey-
skapar, sem létta og fiýta vinnu til
stórhagnaðar alment, súrheysverkun
og áburðarhiO.ng, sem reynist til
verulegrar eftirhreytni, og enn fleira.
Loks vill nefndin benda á samtök
manna til framkvæmda, sem væru
ofvaxin einstaklingnnum, svo sem
til að nota góð hesíaverkfæri (plóg
og herfi) til túna- og engja-bóta,
sem búnaðarfélögin hafa sum stutt
að og eiga að styðja að, þar sem
svo hagar til. Ætlast nefndin til,
að svo verði með þetta fé farið
framvegis.
Skurðgraja.
25 þús, kr. vill nefndin veita til
að kaupa skurðgröfu, og er það að
tillögu vegamálastjóra.
»Við hinar miklu vatnsveitur er
óumflýjanlegt að hafa hana, þvi að
þar er þörf svo breiðra og djúpra
skurða, að handafl verður langsam-
lega ofdýrt sakir tímaeyðslu. Ætlast
nefndin sem og vegamálastjóri til,
að hún verði siðar leigð þeim, er
hennar þurfa, og mun hún þvi borga
sig með tímanum beinlinis, auk hins
mikla hagnaðar Ieigjandansc.
Afgreiðslusimi nr. 500
mjm Btó
Lotterfseðillinn
nr. 22162.
Leynilögreglusjónl. i 3 þáttum.
Aðalhlutv. leika:
Olaf Fönss,
Christel Holch, G. Sommerfeldt,
Myndin er afarspennandi.
— Tölusett sæti. —
Skeiðaáveitan.
Til hennar vill nefndin veita J/4
kostnaðar, alt að 26 þús. kr.
»Lauk nefndin lofsorði á dugnað
þeirra Skeiðamanna, en gerði þeim
þó að skilyrði, að halda við sand-
græðslugirðingum þeim, sem eru
áveitunni nauðsynlegarc.
Sandgrceðsla.
Styrk þeim, er stjórnin ætlar tii
sandgræðslu, 5 þús. kr. á ári, vill
nefndin ekki hagga, en Iætur svo
um mælt, að þeir gangi fyrir er
lagt hafa eða leggja fram helming
kostnaðar eða meira.
Skógrcekt. — Skógrœktarstjóri víttur.
Ekki haggar nefndin hcldur við
fjárveitingartillögu stjórnarinnar til
skógræktar, ’xj þús. kr. hvort árið.
En hún kveðst hafa kynt sér
málið, einkum reikniuga skógrækt-
arstjóra síðastliðin 3 ár. Birtir
hún útdrátt úr reikningunum til að
sýna, hvernig fénu hefir verið var-
ið, og segir siðan:
Yfirlitið ber það með sér, að
jafnvel þóít fjárveitingunum væri
vel varið eftir föngum, þá gengur
meira en helmingur þeirra til launa
og ferðakostnaðar lögákveðinna starfs-
manna. Má efast um, að sum ferða-
lögin séu nauðsynleg, eD þó er
sumum nefndarmönnum kunnugt,
að nauðsynlegt eftirlit og leiðbein-
ingar skógvarðanna hefir ekki komist á
vegna peningaskorts til eftirlitsferða.
— Til skóggræðslunnar sjálfrar eða
grisjunar, girðinga eða umbótageng-
ur minsti hluti fjárins, og fer mink-
andi. Virðist það mjög athuga-
vert að hafa 4 starfsmenn til svo
lítils. Að nokkru leyti stafar þetta
af naumum fjárveitingum; en þær
koma aftur af því að fjárlaganefnd-
unum hefir einlægt virst öll forstaða
skógræktarinnar óheppileg í fylsta
lagi. Meðal annars og séríjagi skal
bent á fjáreyðsluna við fleytingar á
skógvið, sem fullreynt er, að ekkert
vit er i, en sívaxandi fjireyðsla til
ónýtis, eins og skýrslur og reikn-
ingar bera með sér. Litur nefndin
svo á, að það verði að varða stöðu
skógræktarstjóra, ef hann heldur
áfram viðarfleytingu og öðru jafn-
fjarstæðu á kostnað landssjóðs. Þetta