Morgunblaðið - 17.02.1959, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 17. febr. 1959
MORGVNBLAÐIÐ
11
Páfi kallar saman kirkjuþing
til að sameina kristnar kirkjur
SÍÐAN hinn nýi páfi, Jóhannes
23. tók við því embætti
fyrir þremur mánuðum hefur
hann tekið upp ýmsar nýjungar
í Páfagarði. Þykir hinn nýi
kirkjuhöfðingi frjálslyndur og
ungur í anda, þótt hann hafi 78
ár að baki. Síðasti páfi, Píus 12.
breytti siðum við páfastólinn
mjög í nýtízku snið. Hann notaði
sér tækni nútímans, fékk sér rit-
vél og síma og jafnvel rafmagns-
rakvél. Hann veitti hverjum sem
hafa vildi áheyrn í Vatikaninu
líkast því sem hann væri nútíma
stjórnmálamaður, sem vill ávinna
sér hylli alþýðunnar.
Píus 12. hélt sér þó í öllu við-
móti og tali fyrir ofan fólkið.
Hann fann til mikilleiks síns, sem
hins heilaga föður og hann var
einráður við stjórn kirkjunnar.
Píus 12. var höfðingi af ítölsk-
um aðalsættum og birtist það í
daglegum háttum hans, m.a. í því
að hann taldi að embættis síns
vegna gæti hann ekki komið alla
leið niður til alþýðunnar.
HINN nýi páfi virðist hinsvegar
fús til að stíga það skref nið-
ur á jafnsléttuna. Sjálfur er hann
sonur fátæks bónda á Norður-
Ítalíu. Sem Roncalli kardínáli í
Feneyjum leit hann enn á sjálfan
sig sem alþýðumann og margt
bendir til þess að það sé óbreytt
þrátt fyrir hina æðstu tign.
Vakti það t.d. mikla athygli um
jólin, þegar hann fór í heimsókn-
ir til fangelsa Rómaborgar til
þess að ræða við fangana um
vandamál þeirra. Það hafði eng-
inn páfi gert áður, að stíga jafn-
vel niður til afbrotamannanna.
Enn frekara vitni um alþýðleik
Jóhannesar 23. ber það að
skömmu fyrir jól leyfði hann
trúðum að koma til páfagarðs og
sýna ýmsar listir sínar.
AÐ áliti kaþólsku kirkjunnar
er páfinn hinn heilagi faðir,
fulltrúi Guðsríkis á þessari jörð
og með samþykkt kirkjuþings
kaþólsku kirkjunnar árið 1870
var lýst yfir óskeikulleik páfans.
Þessar kenningar um óskeikul-
leik og alræði páfans eru í æ
meira ósamræmi við lýðræðis-
skoðanir þær, sem breiðast út um
löndin. Ýmis ummæli og aðgerð-
ir Jóhannesar páfa 23. benda hins
vegar til þess, að honum sé fjarri
skapi öll einræðisstjórn á málum
kirkjunnar. Hann leitar miklu
meira samráðs við starfsmenn
kirkjunnar en Píus 12. gerði og
stuðlar að kirkjufundum til á-
kvörðunar ýmissa mála.
Sérstaka athygli vakti það fyr-
ir nokkru, þegar Jóhannes 23.
boðaði til almenns kirkjuþings
innan fárra ára, sem á að hafa
það aðalhlutverk að reyna fyrir
sér um sameiningu allra kristinna
kirkna um heim allan. Yfirlýs-
ingu þessa gaf páfinn við messu
í San Paolo kapellunni í Róm og
þykir sem brotið sé í blað í kirkju
sögunni með henni.
Hin kristna kirkja um heim
allan er sundruð og skipt niður
í fjölda sértrúardeilda. Oft er
það aðeins lítilræði sem skilur
á milli, em trúfræðingar hinna
mismunandi deilda hafa einblínt
á ágreininginn, svo að í stað sam-
heldni um grundvallaratriði krist
innar trúar hafa stöðugar vær-
ingar og hatur verið milli kirkju-
félaganna.
A20. öldinni hafa öll kirkju-
félögin átt við sameiginlegan
andstæðing að glíma, trúleysi og
efnishyggju ag hefur þetta hvatt
þau til aukinnar samheldni. Mik-
ilvægur árangur náðist eftir að
síðustu heimsstyrjöld lauk, þeg-
ar hið svonefnda alkirkjuráð var
stofnað, og alkirkjuþing, sem það
efndi til í Amsterdam fyrir nokkr
um árum stuðlaði að því að kristn
ir menn, hvaða kirkjufélagi, sem
þeir tilheyra strikuðu yfir stóru
orðin en gerðu sitt ítrasta til að
sameinast í tilbeiðslunni um hinn
eina Guð.
f alkirkjuráðinu sameinuðust
allar deildir kristinnar kirkju.
Þar mætast þær allar jafnrétthá-
ar og þó tengslin séu enn laus
gera menn sér vonir um að með
góðum v'ilja megi styrkja þau í
framtíðinni.
Aðeins eitt kirkjufélag skarst
úr leik og taldi sig hafið upp
yfir hinar kirkjudeildirnar, og
það var hin rómversk-kaþólska
kirkja. Hún neitaði algerlega að
eiga nokkurn þátt í alkirkju-
hreyfingunni, á þeim gamla
grundvelli, að rómversk-kaþólska
kirkjan ein hafi umboð frá Guði
og allir þeir sem ekki tilheyri
henni séu villutrúarmenn. Er
óhætt að segja, að þessi úrelta
miðaldakenning kaþólsku kirkj-
unnar særði kristna menn um
víða veröld.
Síðan hafa aðeins liðið örfá ár
og þörfin fyrir sameiningu kall-
ar stöðugt að. Ákvörðun Jóhann-
esar 23. um að kalla saman kirkju
þing getur því þýtt gerbyltingu
í kristindómnum.
FYRSTI meiriháttar klofningur-
inn í kristinni kirkju hófst
árið 331 við það að Konstantin I
Rómarkeisari flutti höfuðborg
sína frá Rómaborg til Konstan-
inópel. Biskupinn af Konstantín-
‘ópel lýsti því þá yfir, að hann
væri æðri páfanum í Róm. Páf-
inn í Róm hafnaði því. Um þetta
var deilt í margar aldir og
lyktaði því með því að árið 1054
bannfærði páfinn í Róm patríark-
inn í Konstantínópel og patríark-
inn í Konstantínópel bannfærði
páfann í Róm. Nú tilheyra 130
milljónir manna grísk-kaþólsku
kirkjunni en um 500 milljónir til-
heyra rómversk-kaþólsku kirkj-
unni.
Annar stóri klofningurinn varð
á 16. öld upp úr endurvakning-
unni, þegar menn fóru með nýj-
um hugsunarhætti að efast um
það að páfinn hefði einkarétt og
einokun á guðstrúnni. Á siðabót-
artímunum mynduðust ótal mörg
frjáls kirkjufélög en mesti and-
stæðingur páfavaldsins varð Mar-
teinn Lúther.* Nú tilheyra um
210 milljónir manna kirkjufélög-
um mótmælendatrúarmanna. Þau
eru flest byggð á miklu lýðræðis-
legri og frjálslyndari grundvelli
en kaþólska kirkjan. Og telja
má, að þau geti sigrazt á ýms-
um fordómum, sejm hindra sam-
einingu.
ENN sem fyrr verður mesti
þröskuldurinn í vegi fyrir
sameiningu stærilæti rómversk-
kaþólsku kirkjunnar. önnur
kirkjufélög um víða veröld hafa
strax lýst áhuga sínum á hug-
mynd Jóhannesar páfa 23., en af
gamalli reynslu sýna forustu-
menn þeirra nokkra efagirni um
það, hvort kaþólsku kirkjunni
takist að losna við fordómana.
Þeir taka það sérstaklega fram,
að engin sameining né samstarf
sé hugsanlegt ef kaþólska kirkj-
an ætlar sér meiri hlut en hin-
um kirkjufélögunum. Ef nokkur
árangur eigi að nást verði allar
kirkjur heims að verða jafnrétt-
háar. Sameining er útilokuð ef
kaþólska kirkjan hugsar sér hana
aðeins með þeim hætti, að nú
megi villutrúarmennirnir koina
aftur í faðm kaþólsku kirkjunn-
ar, eins og glataðir synir. Og
sameining er líka óhugsandi ef
kaþólska kirkjan heldur fast við
þá kenningu, að páfinn sé óskeik-
ull.
Jóhannes páfi 23. hefur boðað
til kirkjuþings og verður það
haldið árið 1961. Enn hefur hann
ekki gert hreint fyrir sínum dyr-
um um það með hvaða hugarfari
kaþólska kirkjan vill sameiningu,
en eina athyglisverða yfirlýsingu
hefur hann þó gefið í þessu sam-
bandi. Hann sagði fyrir nokkru
ó fundi með prestum úr Róma-
borg, að kaþólska kirkjan yrði að
gera sér grein fyrir því, að hún
ætti einnig nokkra sök á sundr-
ungu kristindómsins. Þetta er
talin alveg einstæð yfirlýsing í
sögu kaþólsku kirkjunnar og hún
gefur nokkra von um samkomu-
lag.
Jóhannes 23. hefur tekið upp nýja siði í Páfagarði. Hér sést
hann heimsækja afbrotamenn í fangelsi í Rómaborg.
Gerpir kominn heim úr harð-
Engíu nefnd
KAUPMANNAHÖFN, 14. febrú-
ar. — Kvöldberlingur segir, að
vonlaust sé, að ástæður Hedtoft-
slyssins verði nokkurn tíma upp-
lýstar. Engin rannsóknarnefnd
verður sett á fót og engin „hvít
bók“ verður gefin út um slysið.
Nefnd sú, sem skipuð var vegna
slyssins, mun einungis fjalla um
framtíðarsamgöngur við Græn-
land — Páll.
sóttri veiðiför
Ofsarok með 10—12 gráða frosti og byl
og sjávarhiti VA gráðu undir frosfmarki
NESKAUPSTAÐ, 16. febr. —
Síðastliðinn föstudag, um kl. 18,
kom togarinn Gerpir heim til
Neskaupstaðar úr veiðiför á Ný-
fundnalandsmið. — Skipið fór
frá Reykjavík þann 28. janúar,
eftir vélaraðgerð, og var því alls
17 daga í veiðiförinni. — Frétta-
ritari Mbl. átti tal við Birgi Sig-
urðsson í Neskaupsstað, sem var
skipstjóri á Gerpi að þessu sinni,
en er annars 1. stýrimaður á skip
inu, og spurði hann frétta af
ferðinni, sem var allviðburðarík.
Brotsjór undan Hvarfi
Laugardaginn 31. janúar, kl.
tæplega 6 um morguninn, hafði
skipið siglt um 540 sjómílur frá
Reykjavík og var statt 280 sjó-
mílur frá Hvarfi á Grænlandi.
Myrkur var á og stormur 9—10
vindstig á móti, og var aðeins
sigld hálf ferð. — Kom þá brot-
sjór á skipið stjórnborðsmegin og
braut 5 glugga í stýrishúsinu, en
brúna hálffyllti af sjó.
Skipstjórinn var að koma út
úr íbúð sinni, þegar sjórinn foss-
aði inn í brúna, og stóð hann í
sjó upp í háls fyrr en varði. —
Skipstjórinn óð gegnum sjóinn að
vélsímanum og setti á „stanz“ —
síðan á fulla ferð áfram og sneri
jafnframt undan veðrinu.
Sjórinn braut ýmislegt í
brúnni, m. a. hurð í dyrum á
ganginum aftur í skipið. Ratsjáin
lyftist af sæti sínu og slitn-
aði úr tengingum, gíróáttavitinn
skemmdist, og einnig bilaði
dýptarmælirinn. — Áður en
birti og hægt var að rannsaka
tjónið til fulls, taldi skipstjórinn
sennilegast, að Gerpir yrði að
snúa við heimleiðis. — Skemmd-
irnar reyndust hins vegar ekki
eins miklar og búast mátti við.
Yfirbygging sjálf var óbrotin,
seguláttavitar heilir, og loft-
skeytamaðurinn taldi sig mundu
geta komið dýptarmælinum í
gangfært lag. — Ákvað skipstjór-
inn þá, í samráði við áhöfnina
alla, að halda áfram á miðin. —
Vann nú skipshöfnin að því að
þétta brúargluggana, og síðan
var haldið áfram.
Loftskeytamaðurinn, Björn Ól-
afsson, reyndist vanda sínum
vaxinn og kom öllum tækjum
skipsins í lag, þannig að þau
dugðu svo til alla leiðina heim.
— Telur skipstjórinn það mjög
vel að verið af loftskeytamann-
inum við þau skilyrði, sem eru
um borð.
VeSrið skall á —
eins og hendi væri veifað
Aðfaranótt miðvikudagsins 4.
þ. m. kom Gerpir á hin svo-
nefndu „syðstu karfamið", á
50,27 brgr. Hafði hann fengið 7—
10 vindstiga veður á móti alla
leið. — Á meðan verið var að
veiðum á miðunum var veður
mjög sæmilegt og gott nema
fyrsta daginn. Afli var mikill af
góðum karfa, og þurfti yfirleitt
ekki að toga nema fáeinar mín-
útur. Sprengdu þeir oft netið, ef
togað var örlítið of lengi. —
Tvisvar kom það fyrir, að allur
belgurinn rifnaði frá, en skipinu
var lagt að honum í bæði skiptin.
Fengust 5 pokar í annað skiptið,
en 3 í hitt.
Um kl. 18 á laugardaginn 7.
febrúar var síðasta trollið tekið
inn. Var þó í ráði að taka eitt
tog enn, því að lestarnar voru
ekki alveg fullar. En þá skall
skyndilega á þá óveðrið — eins
og hendi væri veifað. Var það
ofsarok af norðnorðvestri með
10—12 gráða frosti og byl — og
sjávarhitinn fór IV2 gráðu undir
frostmark. — Rokið stóð beint af
Nýfundnalandi, og fréttu skip-
verjar af margvíslegu tjóni þar
í landi af völdum þess.
Haldið heim —
og stefnt til Skotlands
Jafnskjótt og veðrið skall á,
var farið að „gera sjóklárt", og
kl. 23:15 var lagt af stað heim-
leiðis. Var fyrst siglt beint undan
veðrinu, sem nú hafði snúizt til
norðvesturs, en það svarar til, að
tekin hafi verið stefna frá mið-
unum á Pentlandsfjörð, sundið
milli Skotlands og Orkneyja. —
Var siglt í þessa stefnu á hægri
ferð — stundum með stöðvaða
vél — um 130 sjómílna leið, en
þá var tekin stefna á Vestmanna-
eyjar. Gerpir var þá fyrir löngu
kominn í hlýjan sjó og frostlaust
veður, en hins vegar hélzt veður-
ofsinn 10—15 vindstig í tvo sól-
arhringa. Þá fór veðrið einn sól-
arhring niður í 7 vindstig, en fór
svo vernsandi á nýjan leik, er
nálgaðist ísland.
Þrátt fyrir veðrið og hina
löngu leið, sem Gerpir fór, var
skipið aðeins 5 sólarhringa og 19
klst. frá miðunum til Neskaup-
staðar, en það er ekki miklu
meira en meðalsiglingatími þessa
leið.
Með allra verstu veðrum
Herbert Benjamínsson báts-
maður var viðstaddur, er frétta*
ritarinn talaði við skipstjórann.
Rómuðu þeir báðir afburðasjó-
hæfni Gerpis í þessu stórviðri,
ekki sízt á undanhaldi. — Þeir
töldu, að straumband frá Hvarfi
hafi valdið því, að skipið fékk á
sig hnútinn á vesturleið.
Elzti skipverjinn á Gerpi er
Sigurður Jónsson, en hann er á
75. aldursári og hefur stundað
sjó yfir hálfa öld, lengst af verið
skipstjóri, og oft fengið hörð
veður. Telur Sigurður þetta með
allra verstu veðrum, sem hann
hefur lent í á sinni sjómannstíð.
— Ekkert taldi hann sig samt
hafa á móti því að fara aftur á
sömu slóðir, ef skipið héldi þang-
að nú. Það verður þó ekki að
þessu sinni, því að Gerpir mun
fara á veiðar á heimamiðum,
þegar löndun og viðgerð er lokið.
Stúlkan var hvergi smeyk
Annar matsveinn á Gerpi er
tvítug stúlka, Jóhanna Jóhanns-
dóttir. Ekki kvaðst hún hafa ver-
ið vitund hrædd í þessari volk-
sömu sjóferð, en hún hefur áður
verið um tíma á skipinu og eina
vertíð kokkur á síldarbát. — „En
strákarnir sögðu bara, að ég
væri svo vitlaus, að ég vissi ekki,
hvað um væri að vera“, segir
Jóhanna. — Henni líkar starfið
vel — og skipverjum við frammi
stöðu hennar. Mun hún verða
áfram á skipinu — „og nú verð
ég að fara að hugsa um kostinn í
næsta túr“, segir hún og kveður
fréttaritarann.
★
Norðfirðingar fagna skipi og
skipverjum, heimkomnum úr
erfiðri för, og þykir skipstjóri og
áhöfn hafa unnið afrek, sem
krefst mikils þreks, og skipið
reynzt vel við slæm skilyrði.
— AxeL
Veiðarfæratjón
STYKKISHÓLMI, 14. febr. Hér
er vonzkuveður í dag, hvasst og
gengur á með snörpum hríðar-
éljum. Enginn bátur. hefur því
farið á sjó. — í gær fóru hins
vegar allmargir bátar út til þess
að vitja um lóðir, sem þeir höfðu
orðið að skilja eftir í óveðrinu
á fimmtudaginn. Nokkrir þeirra
náðu einhverju af lóðum sínum,
en aðrir sama og engu. Hafa því
margir bátanna beðið tilfinnan-
legt veiðarfæratjón.
Eins og fyrr segir ,er veður hér
slæmt, og má búast við, að vegir
hér í kring teppist mjög fljótlega,
ef veðrið batnar ekki. Grundar-
fjarðarleið mun þegar vera orðin
þungfær. Er pósturinn þaðan enn
ókominn hingað (um kl. 4), en
hann er vanur að köma um há-
degi. —Árni.