Morgunblaðið - 12.10.1960, Blaðsíða 1

24 síður
47 árgangur
233. tbl. — Miðvikudagur 12. október 1960
Prentsmiðia Mo.-gunblaðsins
Fjárlagafrumvarp 1961 markar tímamót
1Ó nf 14 útgjaldaliðiim lækka
Vilhjálmur Finsen í skrifstofu sinni.
Verulegur sparnaður í ríkisrekstri en framlög
til verklegra framkvæmda óbreytt
FRUMVARP til fjárlaga
fyrir árið 1960 var lagt
fram á Alþingi í gær.
Markar þetta fjárlaga-
frumvarp tímamót í ís-
lenzkri fjármálasögu, því
nú er í f yrsta skipti spyrnt
fótum við þeim stöðugu
hækkunum, sem einkennt
hafa fjárlagafrumvörp
undanfarinna ára og ára-
tuga. Tíu af fjórtán út-
gjaldaliðum fjárlaga
lækka, sem nemur 22
milljónum króna sam-
tals. Eru þær lækkanir
VilhjáEmur Finsen látinn
f FRÉTTASKEYTI, sem Morg-
unblaðinu hefir borizt frá norsku
fréttastofunni NTB, segir aS Vil-
hjálmur Finsen hafi látizt í Osló
í gær. Vilhjálmur var tæpra 77
ára að aldri, fæddur 7. nóv. 1883
í Reykjavík. Hann var stofnandi
Morgunblaðsins ásamt Ólatfi
Björnssyni og fyrsti ritstjóri
þess.
Vilhjálmiur varð stúdent 1902
og lagði stund á málanám við
Kaupmannahafnarháskóla, en
tók jafnframt að rita fréttapistla
frá íslandi í dönsk blöð sama
vetur og hann kom til Hafnar.
Árið 1904 varð hann íslenzkur
fréttaritari við Politiken. Um
nokkurra ára skeið starfaði hann
hjá Marconi-félaginu og ferðað-
ist víða á vegum þess. Á þessum
árum stundaði hann jafnframt
blaðamennsku. Hinn 2. nóv. 1913
stofnaði hann Morgunblaðið á-
samt Ólafi Björnssyni ritstjóra,
eins og fyrr getur, en lét af rit-
Verður saksóttur
fyrir morð
COLOMBO, Ceylon, 11. okt. Reut-
er: — Maður sá, Stephen Bradley
sem handtekinn var hér i gær,
grunaður um morð 8 ára gamals
ástralsks drengs, Grame Thorne,
í júlí sl., var í dag úrskurðaður
í viku gæzluvarðhald, að kröfu
ástralskra yfirvalda. Ástralskir
lögreglumenn munu nú halda til
CÓlombo og flytja manninn til
haka til Ástralíu, þar sem hann
mun leiddur fyrir rétt, sakaður
um morð.
Með Bradley á skiplnu „Himal-
aya-‘, þar sem hann var handtek-
inn, voru kona hans og þrjú börn.
Þau héldu áfram með skipinu
áleiðis til Englands.
(Sjá aðra frétt á bls. 12.)
stjórn blaðsins í árslok 1921. Þá
fluttist hann til Noregs og starf-
aði m.a. við stórblaðið Tidens
Tegn.
Vilhjálmur varð sendiherra í
Svíþjóð og síðar í Þýzkalandi,
en síðustu árin helgaði hann sig
einkum blaðamennskunni og safn
aði greinum sínum í bók.
Vilhjálmur Finsen var fjölhæf-
ur og kunnur blaðamaður og í
höndum hans varð blaðamennsk-
an oft og tíðum að mikilli íþrótt.
Hann var sívakandi í starfi og
óþreytandi að kynna íslánd og
íslenzk málefni í erlend blöð. Á
vegi hans varð margt merkra
manna, og segir hann frá kynn-
uni sínurn við þá í ævisögu sinni
„Alltaf á heimleið“. Blaðaviðtö’
átti hann m. a. við Edison,
Amundsen og Caruso.
Vilhjálmur Finsen var kvænt-
ur norskri konu, Lauru Ucker-
mann, sem nýlega er látin. Þau
eignuðust tvö börn.
1 afmælisgrein, sem Valtýr
Stefánsson, ritstjóri, skrifaði um
Vilhjálm Finsen sextugan, komst
hann m. a. svo að orði um starf
þeirra Ólafs Björnssonar við
Morgunblaðið:
„Fyrstu árin áttu þeir við
mikla erfiðleika að stríða. Þá
var t. d. allt blaðið handsett, svo
vinnan gekk mjög seint. Og erf-
itt að ná mikilli útbreiðslu, bær-
inn lítill, samanborið við það,
sem nú er, en samgöngur svo lé-
legar, að blöð komust ekki dag-
Frh. á bls. 2.
vegna sparnaðar í ríkis-
rekstrinum, en framlög-
um til verklegra fram-
lcvæmda er haldið fylli-
lega í horfinu. Skattar
verða ekki auknir.
Niðurstöðutölur
Liðir, sem hækka
Niðurstöðutölur á sjóðs-
yfirliti fjárlagafrumvarpsins eru
1.552.868.00. Tekjur eru áætlaðar
51 millj. kr. hærri en í gildandi
fjárlögum, en gjöld 50,8 millj.
kr. hærri. Fjónir útgjaldaliðir
hækka, en það eru þessir. Hækk-
un til félagsmála, sem nemur 55,6
millj. króna, og stafar af því, að
hinar auknu f jölskyldubætur
gilda nú allt árið.
Gjöld til sjúkrahúsa hækka,
sem stafar af auknum sjúkra-
húskosti. Gjöld til kennslumála
hækka vegna aukins nemenda-
fjölda í skólum og að lokum
hækka greiðslur til eftirlauna.
Verulegair lækkanir
Eins og áður segir hefur með
þessu frumvarpi í fyrsta skipti
tekizt að lækka flesta útgjalda-
liði fjárlaga allverulega. Af
þeim liðum, sem lækka, má
nefna:
1) Annað sendiráðið i París er
lagt niður og nemur sparnað-
ur vegna þeirrar ráðstöfunar
á aðra milljón króna.
2) Gagnger breyting er fyrirhug
uð á framkvæmd skattamála,
sem sparar ríkinu rúmar
tvær milljónir.
3) Breytt fyrirkomuiag á skyldu
sparnaði sparar á aðra millj.
4) Rekstrarfyrirkomulagi Skipa-
útgerðar ríkisins ' verður
breytt, án þess að dregið
verði úr þjónustu og þannig
sparaðar fimm milljónir. Er
Frarah. á bls. 8
Sjö lokuðust inni
THURNSCOE, Englandi, 11. okt
(Reuter): — Cnemma í dag varð
mikið grjóthrun í kolanámu hér
— og lokuðust sjö námumenn inni
í göngum milli 600 og 700 m und-
ir yfirborðinu.
Björgunarsveitir náðu fljótt
sambandi við hi*ia innilokuðu
menn, sem gátu gcfið til kynna,
að þeir væru heilir á húfi, hefðu
Iokazt inni I litlum „helli“, sem
myndazt hafði, er göngin hrundu
saman.
Björgunarmenn keppast nú við
að grafa sér göng til mannanna
— og sagði opinber starfsmaður
hér í dag, að það væri aðeins
tímaspursmál, hvenær námamenn
irnir næðust út.
Afram utan 12 mílna
;
Akvörðun brezkra togaraeigenda
tveggja ★
London, 11. okt.
Einkaskeyti til Mbl.
BREZKIR togaraeigendur
samþykktu í dag að fram-
lengja enn „vopnahléð“ í
fiskveiðideilunni við ís-
land, á meðan beðið er
frekari viðræðna ríkis-
stjórna hinna
landa um málið.
„Vopnahléð“ átti að
renna út á morgun (þ. 12.),
en samkvæmt því skulu
brezk fiskiskip halda sig
utan 12 mílna fiskveiði-
markanna.
VEITUM STJÓRNINNI
STUÐNING
Laurie Oliver, formaður yf-
irmanna á togurum í Hulþ
sagði í dag, að hann mundi á
fundi n.k. fimmtudag biðja fé-
lagsme" ð veita ríkisstjórn
inni siuu g, þar til séð væri
Framh.'á bls. 2.
SÞ hindra handtöku Lumumba
Leopoldville, 11. okt. (Reuter)
HERMENN SÞ í Leopold-
ville komu í dag í veg fyrir
framkvæmd þeirra fyrirætl-
ana Mobutus ofursta að taka
Patrice Lumumba höndum.
— Justin Bomboko, forseti
stjórnarnefndar þeirrar, sem
Mobutu skipaði til þess að
stjórna Kongó, setti í gær þá
úrslitakosti fyrir hönd Mo-
butu, að beitt myndi valdi til
þess að handtaka Lumumba,
ef herstjórn SÞ hefði ekki
framselt hann fyrir vissan
tíma í dag (kl. 2 eftir ísl.
tíma). — Dayal, fulltrúi
Hammarskjölds í Kongó,
lýsti því yfir rétt áður en
fresturinn rann út, að Lum-
umha ætti kröfu til verndar,
þar sem hann nyti enn frið-
helgi sem þingmaður og ráð-
herra. — Frestur Mobutus
rann út — en hermenn hans
gerðu enga tilraun til að ráð-
ast inn í ráðherrabústaðinn,
sem lið SÞ gætir.
Fjöldi fréttamanna og annarra
óbreyttra borgara var nærstadd-
ur þegar að þessari „úrslita-
stundu" diró — og virtist loft
lævi blandið: Um þúsund her-
menn Mobutus höfðu slegið hring
um forsætisráðherrabústaðinn og
lið SÞ, sem var þarna fjölmennt
fyrir. Eins og fyrr segir, kom
ekki til átaka, — Hins vegar
handtóku hermenn Mobutus einn
af stuðningsmönnum Lumumba
íyrir utan ráðherrábústaðinn —
og skipti lið SÞ sér ekki af því.
Frarnh. á bls. 23.