Morgunblaðið - 25.07.1965, Blaðsíða 8

Morgunblaðið - 25.07.1965, Blaðsíða 8
8 MORGUNBLADIÐ Sunnudagur 25. júlí 1965 Guðmundur Daníelsson skrifar ferðabréf: FRÁ KARMELFJAUI TIL SÍONSBORGAR Hufundurinn og kona lians á Síonfjalli í Jerúsalem. ORÐIÐ Karmel, hvað þýðir það? Það þýðir „víngarður guðs“. Fjallið var frá örófi alda fullsprottinn aldingarður, vaxinn af háu bergi inn í hlýj- an himininn. I mínum huga hefur Karmel alla tíð verið einkafjall Elía. Þarna stóð hann andspænis vantrúarlýðn- um, kónginum, Baal og Jahve, ofurmannlegur i ofstækis- fullri trú sinni og heift. Þang- að til eldingin klauf loftið og kveikti í fórninni og grimmd- in fékk útrás og fjöldamorðin hófust. En hvað það hlýtur að vera miklu auðveldara að fyll- ast guðmóði og heilögu æði og að gera kraftaverk á slíku fjalli sem þessu og í öðru eins loftslagi, heldur en til dæmis uppi á Hellisheiði hjá skíða- skálanum, þar sem alltaf er kalsarigning og rok. Við komum utan af hafinu 1 morgunsárinu, út úr nætur- rökkrinu, þungum, jöfnum skriði, austrið var eins og mál- verk eftir Jóhann Briem: him- inninn bráðinn kopar eða dimmleitt glóð, og Karmelfjall eins og fjólublár viðarköstur í glóðinni niðri, engar hvassar línur, allt dregið í boga og flosnað á jöðrum. Þegar nær dró, sáum við að það var borg á fjallinu og um- hverfis það, og að fjallið dó út í odda til norðurs og að þessi borg hringaði sig kring- i um oddann, eins og gullinn dreki, og vængir hans hafnir upp og luktir um hlíðar fjalls- i ins alveg upp á topp, þar sem gyllt börð og glóandi takkar 1 lýstu úr dökku flosinu, sem ég vissi að voru akasíur og kýpr- usviðir Karmelfjalls. Nú vendir skip Grikkja fyr- ir oddann og við auganu hlær. í allra fyrstu geislum morgun- sólar höfn Haifaborgar, þar sem mætast á einum stað fjall, dalur og haf. Ég hef leitað í bókum að | i merkingu þessa orðs og fundið I hana. Orðið Haifa kemur fyrst , fyrir í Talmútbókum Gyðinga á þriðju öld okkar tímatals, á valdatímum Rúmverja. Það er sett saman úr hebresku orð- unum Hof Yafe, sem þýðir „yndisleg strönd“. Á miðöld- !um afbökuðu kristnir píla- grímar nafnið og rituðu það Caifa eða Caifas og héldu að Kaífas, æðsti prestur Gyðinga á Krists dögum hefði grund- vallað borgina og þess vegna bæri hún hans nafn. Við höfum nú Landið helga undir fótum, ég er í fyrsta sinn gestur þess, og mæti Daníel Lerman á bryggjunni. Hver ert þú? Og hann svarar: „Ég er Daníel Lerman, leiðsögu- maðurinn þinn um Landið helga“. Seinna skrifaði hann í vasabókina mína heimilisfang sitt: Eilat stræti 14, Haifa. Fæddur og uppalinn í þessu landi, kynjaður í föðurætt frá gömlu Jerúsalem. Aldrei hef ég fyrir hitt annan eins land- kynni og hann. Saga ísraels- þjóðarinnar frá öndverðu til þessa dags lék honum á tungu, landafræði og stjórnmál voru honum opin bók, auk þess reyndist hann söngvari mikill og hljóðfærameistari, og lék á hörpur sínar fyrir okkur, eins og Davíð konungur fyrir SáL Dægurlög og rökkursöngva og ættjarðarljóð ísraelsþjóðar lét hann sætlega kliða í eyrum okkar, millum þess sem hann þuldi okkur fræði sín forn og ný. Símon hét félagi hans, sá sem stýrði vagninum, full- komnustu gerð langferðabif- reiða, svo að langt bar af vögn um Typaldos í Grikklandi, hvað þá þeim sém við áttum eftir að kynnast með Tyrkj- um. Leið okkar lá upp á hábrún- ir Karmelfjalls, til þess að sjá þaðan úr hárri hæð yfir borg- ina. ítalir segja: „Sjá dýrð Napolí og dey síðan!“ ísraels- menn segja aftur á móti: „Sjá Haifa og lifðu!“ Frjósamt slétt lendið í austri, þar sem nú eru risnar margar af verksmiðjum þungaiðnaðarins í hinu unga ríki, þar var forðum landnám Sebúlonsættkvíslar. Lengra í austri rísa hálsar og heiðar Galíleu, en í norðri á strönd hafsins glampar á húsaþök borgarinnar Akko eða Acra, enn lengra í burtt* ber fjöll Líbanons við loft. Þessu næst er ekið af fjalli Elía ofan um lágar sveitir i suðurátt. Búskaparhættirnir leyna sér ekki: Milljón appel- sínur glóa í laufinu, banana- skógar þekja víða velli með- fram veginum. Hér eru gömul þorp byggð Aröbum, einkum áður en sleppir undirhlíðum Karmel, ný þorp á sléttunni byggð ísraelsmönnum, fólk að vinna, börn að leikjum. Ef þú vilt vita hvar ættjarðarástar, iðjusemi og ósérplægni sé að leita í heiminum, þá er það hér. í þessu landi eru fornar dyggðir hafðar í heiðri ekki síður en nýjar. Allt sem okk- ur íslendinga skortir mest, það einkennir fólkið hérna. Hollt væri að gefa gaum að þvi. Og satt að segja held ég það eigi enn betur við um ísraelsþjóðina en þá íslenzku, þetta sem okkar Davíð segir í Ijóði: „Og hennar líf er eilíft kraftaverk". Eitt hið dýrmætasta í þessu landi þurrviðris og sólarhita er vatnið. Hér skrælnar allur gróður nema hann sé vökvað- ur áveituvatni. í djúpum dali handan við fjöllin I austri streymir áin Jórdán til Dauða hafs. Hér á upptök við rætur Hermonfjallsins snækrýnda, norður í óvinveittum löndum Araba, verður að miklu stöðu- vatni ofarlega í dalnum: Llen- esaret-vatni eða Kinneret. Þarna eru dælurnar, sem soga lífsvökvan og þrista honum um þyrstar æðar ísraels. Þeg- ar dægurlagasöngvarinn gríp- ur gítar sinn eða hörpu að kvöldi eftir liðinn dag, þá syngur hann ekki um viskí og konjak, hvað lifandi ósköp og skelfing sé gaman að vera híf- aður, heldur um vatnið — „hvernig við drögum það úr dimmu skauti jarðarinnar, breytum því í úðadögg, sem vökvar aldinrein og sáinn ak- urvöll“. Öfundsjúkir, en held- ur dáðlitlir nágrannar skaka vopn sín í norðri, austri og suðri og hóta að breyta far- vegi Jórdánar áður en hún fellur inn í ísrael, í því skyni að gera Landið helga að eyði- mörk á ný, eins og það hafði öldum saman verið í höndum fyrri eigenda. Allir vita að slíkt athæfi mundi kosta blóð- ugt stríð upp á líf og dauða. Það hattar alls staðar fyrir við landamærin, austan við gaddavírinn vex tæplega gras, vestan við hann sprettur hvað eina, sem nöfnum verður nefnt. Þó mundi vatn reynast nóg handa öllum, jafnt austán vírsins sem vestan, ef atorku Nýja Jerúsalem. og hugviti væri beitt 1 stað reiðilegra orða og vopnaglam- urs. Mest af frjómögnuðu vatni Jórdánar rennur ónotað í Dauða hafið og gufar þar upp í glóðheitt loftið engum til gagns. Leiðin frá Haifa til Jerú- salem er 161 kílómetri. Við og við blossar athyglin upp við að heyra nefndan á nafn og sjá með eigin augum einhvern stað frægan af frásögnum Biblíunnar: Hér er nú Saron- sléttan, sem hið ódauðlega skáld Ljóðaljóðanna minnist á svo felldum orðum: „Ég er narissa á Saron-völlum, lilja 1 dölunum.“ Eigi fannst mér þetta með ólíkindum mælt, því að alLir stóðu gagnviðir og skrautrósir þessara miklu grunda í fullum blóma, og andrúmsloftið eins og sætur drykkur af ilmi. Hér er ísraels ríki ekki nema um 20kílómetr ar að breidd. Samaríufjöll- in í austri eru í Jórdaníu. ísra el á ekki nema láglendið eitt. Gyðingar eiga ekki einu sinni Ajalonsdalinn, nema mynni hans. Hann skerst austur í Samaríufjöllin og er að nokkru „no mans land“, en sumpart í Jórdaníu. Þegar Jósúa Núnson barðist hér til landa, að leiðtoganum Móses látnum, þá var honum svo mjög í muna að ljúka hlut- verki sínu á því hinu sama dægri. að hann talaði til Drottins og mælti í áheyrn ísrael: „Sól, statt þú kyrr á Gíbeon, og þú, tungl, í Aja- lon-dal!“ Og sólin stóð kyrr og tunglið staðnaði, unz lýð- urinn hafði hefnt sin á óvin- um sínum. Svo er skrifað í bók hinna réttlátu. Þá stanz- aði sólin á miðjum himni og hraðaði sér eigi að ganga und ir nær því heilan dag. Og eng inn dagur hefur þessum degi líkur verið, hvorki fyrr né síðar, að Drottinn skyldi láta að orðum manns. því að Drott in barðist fyrir ísrael.“ í vissum skilningi hefur þetta kraftaverk nú verið end urtekið, svo mikið hefur ísra- elsmönnum á skömmum tíma áunnizt í hinu nýja landnámi, að því líkast er, að sól og máni hafi dokað við á ferð sini um himininn, að vinnu- dagur guðs útvöldu þjóðar yrði svo langur, að hann ent- ist henni til meira þrekvirkis en nokkrum öðrum. Ekið er um borgina Ramla, þar sem krossferðarriddarinn, Ríkharður ljónshjarta kon- ungur á Englandi, hafði her- búðir sínar í stríðinu um Landið helga, söguhetja Walt- ers gamla Scotts í Ivari Hlú- járn. Við komum einnig til Lod, bæjar sem kenndur er við bróðurson Abrahams í Mamreslundi, einnig nefndur Lidda. Þetta er flugumferðar- irn'ðstöð landsins, auk þess járnbrautarmiðstöð. Flestir íbúarnir eru nýlega fluttir til landsins, frá öllum hornum heims, Gyðingar. Benjamíns- ættkvíslin átti hér óðan sitt, samkvæmt Gamla testament- inu, en í Nýja testamenntinu er þess getið, að Pétur post- uli hafi heimsótt trúað fólk í þesari borg. Á einum stað á þessum slóð um er okkur bent á fangelsið þar sem Gyðingaböðullinn Adolf Eichman var geymdur í haldi og hengdur að loknum réttarhöldum og dauðadómi. Við fáum öll gæsarhúð og steinþegjum. Þá er farið fram hjá þorpinu Emmaus, þar sem Kristur birtist tveim lærisvein um eftir upprisuna. „Ver hjá oss, Drottinn degi hallar“, svo daprir báðu vinir tveir," seg- ir í íslenzka sálminum um þetta efni. Þesu næst leiða þeir Símon bílstjóri og Daníel Lerman okkur inn á „veg hreystinnar" en svo er hann oft nefndur síðan í frelsisstríði ísraels- manna við Araba á árunum 1947-1948. Þetta er alllangur spotti af einum aðalþjóðveg- inum til Jerúsalem. Han ligg- ur þarna um bugðóttan dal- skorning eða gil í fjalllendi Júdeu. Svo var ástatt um tíma meðan frelsisstríðið geis aði, að ísraelsmenn, sem vörð ust óvinum sínum í Jerúsal- em, innikróuðust gersamlega. Matur og drykkjarvatn þeirra var á þrotum. Þá brutuzt her- sveitir úr vestri austur í gegn um þetta gil ,við mikið mann- fall, og leystu aðþrengda verj endur hinnar helgu borgar úr herkvínni. Við „veg hreystinnar" liggja enn í dag ryðgaðir og brotnir hervagnar og hanga á sumum þeirra blómakrans- ar, flestir skrælnaðir og dökk- ir af aldri, lagðir hér ein- hverntíma af ástvinum til minningar um hina föllnu landvarnarmenn, hverra blóð er löngu orðið að ryði. En á Framhald á bls. 18

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.