Morgunblaðið - 06.11.1979, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. NÓVEMBER 1979
39
Einar Ásgrúnsson
Sighifirði -Minning
Fæddur 6. nóvember 1896.
Dáinn 5. október 1979.
Langri lífsgöngu er lokið,
hljóðnað er fótatak aldraðs
manns, manns af þeirri kynslóð
sem nú er óðum að hverfa af
sjónarsviðinu. Hann hét Einar
Asgrímsson og var fæddur 6.
nóvember 1896 að Nefstöðum í
Fljótum, einn af 7 börnum for-
eldra sinna Margrétar Sigurðar-
dóttur og Asgríms Guðmundar
Ásgrímssonar er þar bjuggu. Öll
eru systkinin nú látin nema yngsti
bróðirinn, Helgi sem býr á Siglu-
firði. Á Nefstöðum var heimili
Einars til ársins 1916 er hann
fluttist til Siglufjarðar, þar sem
hann bjó óslitið til dauðadags. Þar
kynntist hann eftirlifandi konu
sinni Dórótheu Jónsdóttur og
gengu þau í hjónaband árið 1925.
Þau eignuðust 7 börn sem öll eru á
lífi, talin í aldursröð. Jón, búsettur
í Garðabæ, kvæntur Guðrúnu H.
Valberg; Ásta gift Páli Gunnólfs-
syni í Reykjavík, Ásgrímur sem
alltaf hefur búið á Siglufirði með
foreldrum sínum, Guðlaug í Sand-
gerði, ekkja Sigurjóns Jóhannes-
sonar er lést 1970, Sólveig, gift
Helga Einarssyni í Hafnarfirði,
Brynjar.kvæntur Guðrúnu Ólafs-
dóttur í Vestmannaeyjum, og
Stella, gift Páli Gunnlaugssyni, en
þau búa á Siglufirði. Barnabörnin
eru 26 talsins og fjöldi barna-
barnabarnanna er kominnátt á
annan tug. Áður en Einar giftist
hafði hann eignast soninn Eystein
Óskar sem er búsettur í Hafnar-
firði.
Auk barnanna stigu sum barna-
börnin sín fyrstu spor á heimili
afa og ömmu og öll áttu þau visst
athvarf þar, hvenær sem var. Geta
má því nærri að þar hafi oft verið
mannmargt og hjónin þurft að
taka til hendinni.
Fyrstu ár sín á Siglufirði vann
Einar alla algenga vinnu í landi
auk þess sem hann stundaði
sjóinn. En þegar síldarævintýrið
hófst á staðnum vann hann við
síldarverkunina í landi, ýmist sem
matsmaður, verkstjóri eða beykir
á sumrin, en á veturna vann hann
við tunnusmíðar fyrir Tunnuverk-
smiðjuna, einn fyrstur manna sem
það verk vann á Siglufirði. En í
þeirri verksmiðju varð síðan
vettvangur starfsdags Einars þar
til hann hætti störfum þá eitthvað
kominn á áttræðisaldur. Til að
drýgja tekjurnar til framfærslu
heimilisins höfðu þeir feðgar Ein-
ar og síðan Ásgrímur nokkrar
kindur, og eina kú hafði fjölskyld-
an á meðan börnin voru ung og öll
heima.
Á yngri árum hafði Einar gam-
an af íþróttum og stundaði m.a.
glímu. Hann var líkamlega vel á
sig kominn fram á efri ár og það
var ekki fyrr en hin allra síðustu
ár að heilsu hans fór að hraka að
ráði. Þá tóku við mikil veikindi og
sjúkrahúslegur sem hann þó ailtaf
virtist ná sér upp úr. En ekkert
varir að eilífu, ævi Einars var öll
að morgni 5. október s.l. Dauðinn
fór um hann mildum höndum,
hann andaðist í svefni á heimili
sínu.
Snemma á nýliðnu sumri var
Einar staddur hér í Reykjavík til
að leita bóta við augnmeini sem
hafði angrað hann um tíma. Þau
2—3 ár sem liðið höfðu frá því að
við hittumst þar áður höfðu síend-
urtekin veikindi sett óafmáanlég
spor sín á hann. Hann var orðinn
lotinn og þreytulegur, en andlega
hress og viðmótið var jafn hlýtt og
fyrr. Eitt sinn sátum við tvö
dágóða stund yfir kafffibollum og
röbbuðum saman. Hann lét í ljós
áhyggjur yfir því hvort okkur
dóttursyni hans veittist ekki erfitt
að sjá fyrir okkar stóra barnahópi,
vel minnugur þess hve til slíks
þurfti stórt átak þegar hann var i
þeim sporum. Hann sagði mér
sitthvað frá gamalli tíð, störfum
sínum og lífsbaráttu og því hvern-
ig hann og kona hans lögðu
ofurkapp á að vera efnalega sjálf-
stæð og að geta komið þeirra stóra
barnahópi vel til manns. Það
hvarflaði að mér þá eins og oft
áður hve lærdómsríkt það getur
verið þeim yngri að heyra þá sem
Baldur Þ. Gísla-
son — Minning
Baldur Þ. Gíslason kaupmaður,
Þingholtsstræti 17 í Reykjavík,
varð bráðkvaddur á heimili sínu
að kvöldi dags hinn 30. október 8.1.
Útför hans fer fram í dag kl. 15
frá Fríkirkjunni.
Baldur fæddist við Þing-
holtsstrætið í miðbæ Reykjavíkur
15. júní 1909. Foreldrar hans voru
Þórunn Pálsdóttir og Þorsteinn
Gíslason ritstjóri. Börn þeirra
voru 6, en þrjú þeirra létust á
undan Baldri: Ingi (1905—1956),
Nanna (1906—1967) og Freyr
(1911—1976). Eftir lifa bræðurnir
Vilhjálmur og Gylfi.
Baldur hóf nám í Menntaskól-
.anum í Reykjavík, en hætti því
eftir skamman tíma og réðst til
starfa hjá föður sínum, sem þá gaf
út tímaritin Lögréttu og óðin, rak
bókaforlag og bókaverslun við
Lækjargötu. Þessum rekstri var
hætt á kreppuárunum. Vann Bald-
ur eftir það í um 15 ár við
listmunagerð. Fyrir þremur ára-
tugum hófu Baldur og Nanna
systir hans rekstur hannyrða-
verslunar í húsinu við Þing-
holtsstræti, og er sú verslun enn
starfandi og nýtur vinsælda. Eftir
andlát Nönnu hafði Baldur versl-
unina einn, en naut þó aðstoðar
starfsmanna, venjulega tveggja
kvenna, sem unnu hálfan daginn.
Þetta er í fáum orðum sagan af
lífsstarfi Baldurs Þ. Gíslasonar.
Hann starfaði lengstum með ætt-
ingjum sínum og hefur því aldrei
verið launþegi í venjulegum skiln-
ingi þess orðs. Hann vildi vera
sjálfstæður og engum háður. Á
kreppuárunum mun hann hafa
heitið því að stofna aldrei til
skulda, svo að nokkru næmi, og við
það stóð hann til æviloka. Versl-
unina hafði hann opna kl. 1—6
síðdegis 5 daga vikunnar. Á
morgnana heimsótti hann póst-
hús, tollstofu, banka og skipafélög,
því að meginhluta söluvöru sinnar
flutti hann inn sjálfur frá Dan-
mörku og Þýskalandi. Síðdegis var
hann til taks á lager sínum til að
finna litbrigði, sem um var beðið,
og sníða af hespum sínum það
magn, sem viðskiptavinir þörfnuð-
ust. Á öllum tímum sólarhrings
virtist hann, eftir því sem færi
gafst, taka til stramma og garn,
sem um hafði verið beðið í versl-
unninni eða í bréfum. Við þetta
starf þarf natni og nákvæmni.
Baldur bjó alla sína ævi
ókvæntur í Þingholtsstræti 17, og
héldu foreldrar hans og þau syst-
kini, sem áður eru fallin frá,
heimili saman. Þar var um ára-
tuga skeið samkomustaður fjöl-
skyldunnar og öllum tekið opnum
örmum. Faðir Baldurs dó 1938, en
móðir hans lifði til 1966. Síðustu
12 ár bjó Baldur einn af fjölskyld-
unni á hinu gamla heimili. Á
morgungöngum snum um mið-
bæinn hitti hann kunningjana,
leit oft inn í fyrirtæki þeirra, og á
yngri árum var hann oft gestur í
kvikmyndahúsum í borginni og
vestur á Melavelli. Hin síðari ár
undi hann að mestu við störf sín,
bækurnar sínar og við sjónvarpið.
Þó fór hann stundum á tónleika og
hin betri veitingahús. — Baldur
dvaldist um skeið í Danmörku á
æskuárum síum, en síðaustu 40
lifsreynslu hafa segja frá og reyna
að gera sér í hugarlund við
hvernig aðstæður þá var unnið og
lifað.
Ég kynntist Einari og Dórótheu
fyrst fyrir rúmum 14 árum þegar
ég kom í nokurra daga heimsókn á
heimili þeirra, sem væntanleg
tengdadóttir elstu dóttur þeirra.
Sú heimsókn einkenndist af þeim
viðtökum sem ég átti eftir að sjá
að voru þeim töm og eðlileg við
hvern sem var. Hvort sem gesti
bar að garði óvænt eða áður vitað
var þeim tekið af sannri gestrisni
og rausn, og voru þau hvert sem
annað húsráðendur þar. Sá háttur
verður eflaust á hafður áfram á
Grundargötu 9 á meðan heilsa
Dórótheu endist og nýtur hún þar
sem áður stuðnings Ásgríms sonar
síns.
Stór niðjahópur þessara hjóna
hefur alltaf átt hug þeirra allan.
Yfir velgengni var glaðst en ef
vitað var um erfiðleika einhvers
staðar olli það þeim áhyggjum og
kvíða. Stór var foreldrafaðmurinn
og opinn öllu þessu fólki. Ég verð
þeim báðum ævinlega þakklát
fyrir þá umhyggju sem þau hafa
sýnt okkur og þá ekki hvað síst
fatlaðri dóttur okkar.
Ef Einar hefði lifað hefðu ætt-
menn hans og vinir í dag sam-
glaðst honum á 83 ára afmælinu,
en í þess stað er hans nú minnst
, með virðingu og þökk og honum
óskað velfarnaðar á ókunnum
stigum.
Hvíli hann í friði.
F.K.Þ.
árin fór hann ekki utan nema til
fylgdar systur sinni, sem þurfti að
gangast undir erfiðar skurðað-
gerðir erlendis. Honum leið best í
miðbænum, vildi helst ekki
síðustu ár fara yfir Elliðaárnar.
Bíl sinn hreyfði hann lítið nema
til að aka heim starfsfóli sínu á
kvöldin, enda munu fáir bifreiða-
eigendur láta sér nægja, eins og
hann gerði, að aka aðeins um 3.000
km á ári. Honum var þó ljóst, ekki
síst þegar áttræðisaldurinn nálg-
aðist, að það frelsi, sem hann
hafði skapað sér með atvinnu
sinni, lagði á hann byrði langra
vinnudaga, sem oft hafa sjálfsagt
ekki skilað háu tímakaupi. Það
átti þó ekki fyrir honum að liggja
að breyta lífsháttum sínum og
njóta við nýjar aðstæður afrakst-
urs vinnu sinnar.
Baldur Þ. Gíslason var Reykvík-
ingur af gamla skólanum. Hann
var um margt sérkennilegur
maður. Ættingjar hans og vinir
kveðja hann með söknuði að leið-
arlokum, því að hann var góður
viðræðu, velviljaður og þolinmóð-
ur vinur.
Þór Vilhjálmsson.
Kristín Einarsdótt-
ir—Minningarorð
Fædd 14. maí 1891
Dáin 10. október 1979.
Kristín Einarsdóttir, sem í
hartnær sjö áratugi bjó að
Frakkastíg 24 hér í Reykjavík,
andaðist að morgni hins 10. októ-
ber s.l. Útför hennar fór fram frá
Hallgrímskirkju miðvikudaginn
17. október, og hún var jarðsett
við hlið eiginmanns síns sáluga í
Gamla kirkjugarðinum við Suður-
götu þann dag.
Kristín fæddist i Holti í Álfta-
veri þann 14. mái 1891 og náði þvi
88 ára aldri. Hún var elzt í hópi
níu systkina, dóttir hjónanna Ein-
ars Jónssonar og Guðrúnar Guð-
mundsdóttur. Kristín naut aðeins
samvista foreldra sinna níu fyrstu
ár ævinnar, en þá fluttist hún til
vandalausra, þar sem hún var til
16 ára aldurs. Þá réðst hún í vist í
Reykjavík, eins og algengt var í þá
daga.
Árið 1912, þá tuttugu og eins árs
gömul, giftist hún eiginmanni
sínum, Guðmundi Elíasi Guð-
mundssyni. Guðmundur var hag-
leiksmaður á alla handíð, og eru
til eftir hann smíðisgripir úr
málmi, svo og skinnbundnar bæk-
ur, allt frábærlega vel úr garði
gert. Þau Kristín og Guðmundur
reistu sér hús að Frakkastíg 24,
þar sem gæfan blasti við þeim
hjónunum, og fjölskyldan stækk-
aði. Alls urðu börnin níu. Óham-
ingjan lét þó ekki á sér standa á
þeim bæ, frekar en svo víða varð á
þessum árum, þegar sjúkdómar og
óáran gerðu meiri usla á flestum
heimilum en nútímafólki almennt
er unnt að gera sér í hugarlund.
Börn þeirra Kristínar og Guð-
mundar féllu í valinn hvert á
fætur öðru, unz fimm þeirra voru
öll. Guðmundur Elías lézt svo árið
1931, aðeins fertugur að aldri.
Hafi kröpp kjör saumað að
Kristínu í æsku, þá keyrði um
þverbak þegar hún stóð ein uppi
með fjögur börn. En Kristínu var
gefinn sá óbilandi kjarkur og
bjartsýni, að hún bauð byrginn
aðstæðum, sem að öllu jöfnu væru
vonlausar, og með einstökum
dugnaði og útsjónarsemi tókst
henni að halda heimilinu saman
og koma börnum sínum til
mennta. Ekkert fékk bugað þessa
stóru sál. Jafnvel þegar heimilið
varð eldi að bráð, svo að allt brann
sem brunnið gat, þá varð það
aðeins enn ein ögrun lífsins, sem
bjóða varð byrginn með því að
byggja allt upp frá grunni að nýju.
I tímans rás höfðu synirnir þrír
náð að menntast og fluttu þeir sig
síðan um set hver af öðrum, og
stofnuðu sín eigin heimili, en
dóttirin, Ósk, varð eftir hjá móður
sinni. Þegar svo Ósk giftist, árið
1943, Þorkeli Guðjónssyni, mikl-
um sómamanni, sem Kristín hafði
miklar mætur á, stofnuðu þau Ósk
sitt heimili og bjuggu með börnum
sínum í sambýli við Kristínu á
Frakkastígnum. Það varði allt þar
til Þorkell lézt árið 1970, en síðan
hafa þær mæðgurnar búið saman,
og naut Kristín einstakrar um-
önnunar dóttur sinnar allt til
æviloka.
Við fráfall Kristínar verður
eftir tómarúm, sem ekki verður
fyllt öðruvísi en með minningum
okkar sem henni kynntust —
minningum um konu sem við
bárum öll mjög mikla virðingu
fyrir. Þær minningar bera ofurliði
öll orð, en upp úr stendur samt
þessi minning um styrk konu, sem
tekið hefur fleiri próf í skóla
lífsins, og staðizt þau óaðfinnan-
lega, en okkur börnum allsnægt-
anna verður ljóst í fljótu bragði.
Þessi óbilandi kjarkur og lífsgleði,
og auk þess heiðarleiki og velvild í
garð annarra, bæði í orði og verki,
verða ofarlega í huga sem aðals-
merki þessarar ágætu konu. Allt
fram í andlátið hafði hún mjög
mikla ánægju af samskiptum við
aðra, og ætíð lét hún frekar satt
kyrrt liggja en hnjóða í nokkurn
mann, og alla tíð held ég að henni
hafi fundizt að hafa þyrfti fyrir
öllu í lífinu, gagnstætt því algenga
hugarfari, að allt skuli falt fyrir
ekkert.
Blessuð sé minning hennar.
GÞ
+
Systir mín,
SÚSANNA GUÐRÚN GUÐMUNDSDÓTTIR,
tré Ólafsvík,
verður jarösungin frá Bústaöakirkju í dag kl. 1.30.
F.h. vandamanna,
Sigurður J. Guömundsson.
Afmœlis- og
minningargreinar
ATHYGLI skal vakin á því, að afmælis- og
minningargreinar verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast
á í miðvikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir
hádegi á mánudag og hliðstætt með greinar aðra
daga. Greinar mega ekki vera í sendibréfsformi eða
bundnu máli. Þær þurfa að vera vélritaðar og með
góðu línubili.