Morgunblaðið - 29.11.1981, Blaðsíða 45

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. NÓVEMBER 1981
45
óhætt sé að fullyrða það, að sam-
vinna okkar við tslendinga hafi
verið einkar jákvæð hingað til og
við lítum björtum augum til fram-
tíðarinnar í þessum efnum," sagði
Silvano da Luz.
Fiskveiðiaðstoð íslendinga á
Cabo Verde hefur falizt i því að
láta landsmönnum í té afnot af rs.
Bjarti, 200 smálesta stálskipi,
ásamt veiðarfærum, til fiskleitar,
veiðitilrauna og kennslu.
Rs. Bjartur kom til Cabo Verde 7.
júni 1980. Áður en skipið fór áleiðis
suður, lágu fyrir þær upplýsingar
að brynstirtla (hrossamakríll) væri
við eyjarnar í miklu magni og
beindist mestur áhugi að því að
landsmönnum yrði kennt að veiða
þá fisktegund í nót. Val á skipi til
verkefnisins var raunar við þetta
miðað og veiðarfæri að mestu.
Fyrsta misserið var svo einkum
leitað brynstirtlu, en skemmst er
frá því að segja að hún hefur ekki
fundist í veiðanlegu magni. Hugs-
anlegar skýringar eru taldar vera
þær, að göngur séu árstíðabundnar
og e.t.v. ekki árvissar, eða að um sé
að ræða sama stofn og ofveiddur
hefur verið við Máritaníu. Ekki er
þó hægt að fullyrða neitt um þetta
efni fyrr en eftir mun lengri rann-
sóknir, jafnvel nokkur ár.
Nú eftir sl. áramót hafa einkum
verið gerðar veiðitilraunir með
fremur takmörkuðum togveiðibún-
aði skipsins og veiddur sá fiskur
sem fundizt hefur. Eru það aðrar
fisktegundir en hér fást — en
matfiskur engu að síður og ríkir
ánægja með árangurinn þótt afli í
veiðiför sé lítill á íslenskan mæli-
kvarða. Hafa Cabo Verde-menn
þreifað fyrir sér um útflutning á
þessum fiski ferskum flugleiðis til
markaða í Suður-Evrópu og er það
ein af framtíðarvonum þeirra.
Árangur verkefnisins
Fiskleit rs. Bjarts er fyrsta
skipulega heildarkönnunin á fiski-
miðum við Cabo Verde sem gerð er
með fullkomnum tækjum af reynd-
um fiskiskipstjórum. Safnað hefur
verið töluverðum upplýsingum um
veiðislóðir við eyjarnar. Ennþá er
samt aðeins um frumkönnun að
ræða. Niðurstöður hennar fela þó
nú þegar í sér hagnýta þekkingu,
m.a. hafa þær sýnt að túnfiskur er
meiri við eyjarnar en áður var tal-
ið. Áður var getið fisktegunda sem
veiðzt hafa í vörpu, en einnig hefur
fundizt á grunnsævi meðfram
ströndum smár makríll, sardinella
o.fl. Skiptir þetta síðastnefnda
verulegu máli, þar sem vöntun á
beitufiski háir vexti túnfiskveið-
anna, langmikilvægustu greinar
sjávarútvegs á eyjunum. Nokkur
hópur Cabo Verde-manna, sem
unnið hefur á skipinu, hefur lært
til verka við nóta- og togveiðar,
veiðarfæraviðgerðir o.fl., auk til-
sagnar í siglingafræðum. Aðstoðin
snýst um að kanna og meta sem
nákvæmast að hve miklu leyti Cabo
Verde-menn, sem hlutu sjálfstæði
fyrir aðeins 6 árum, geta bætt úr
mikilli örbirgð sinni með eflingu
fiskveiða í næstu framtíð. Kanna
þarf til hlítar, hvar fisk sé að finna
og hvaða veiðiaðferðir henti bezt.
Landgrunn eyjanna er lítið og kann
því svo að fara, að minna reynist
vera um fisk þar en menn vildu.
Engu að síður er ljóst að fiskveiðar
Cabo Verde má auka til verulegra
muna. Cabo Verde-menn leggja því
mikið upp úr því að það undirbún-
ingsverk, sem nú er hafið, verði
leitt til lykta og hafa lagt áherzlu á
að íslendingar annist það.
Framtíðarhorfur
Vegna framlengingar aðstoðar-
innar til næstu 4 ára er í undirbún-
ingi smíði fiskiskips sem er sér-
hannað til veiða við Cabo Verde og
í þróunarríkjum. Ætlunin er að
nota skipið að nokkru leyti til
túnfiskveiðanna, en að öðru leyti til
þess veiðiskapar sem íslenzku
rannsóknirnar og fisktiiraunirnar
sýna fram á að hægt sé að stunda
þar syðra. Hefur skipaverkfræð-
Jón R. Hjálmarsson
Þórður Tómasson
Fanný Sigurðardóttir ritar
Minningabrot úr ævi Sveinbjargar
Sveinsdóttur sem var rangæsk að
uppruna en fluttist út í Vest-
mannaeyjar eins og fleiri Rangæ-
ingar og varð að sjá sér þar far-
borða, einstæð móðir tveggja
barna. Lífið var bæði hrjúft og
hart, og í raun og veru ósambæri-
legt við nokkuð í nútímanum.
Auðvitað var þá til gott fólk, rétt
eins og nú. En þeir, sem stóðu
höllum fæti í þjóðfélaginu, fengu
ekki síður að kenna á brestum
þess og iilu innræti þar sem það
leyndist. Saga Fannýjar er
skrumlaus, vel stíluð og vafalaust
dagsönn.
Erfið ferðalög 1918 heitir þáttur
sem Jón R. Hjálmarsson skráði
eftir Sigurði Tómassyni á Bark-
arstöðum í Fljótshlíð. Sigurður
kveður árið hafa verið »eftir-
minnilegt fyrir margra hluta sak-
ir og markaði tímamót í búskap
bænda að minnsta kosti í Skafta-
fellssýslu og einnig að verulegu
leyti hér í Rangárvallasýslu vegna
þeirra náttúruhamfara* sem þá
dundu yfir og sögumaður getur
um fyrr í þættinum.
Að lokum er svo stuttur þáttur,
Um Búkollu, eftir Friðrik Guðna
Þórleifsson og kvæðið Til Gissurar
í Sclkoti eftir Ólaf Ingimundarson.
Að vanda er höfgur blær fortíðar
og þjóðfræða yfir þessu riti og
vona ég að það lifi sem lengst og
haldi áfram að verða vettvangur
rangæskra skálda og fræðimanna
— eða annarra sem telja sig hvor-
ugt en geta sagt og vilja segja frá
einhverri þeirri reynslu sinni eða
annarra sem telja má þess virði að
hún sé fest á blað og látin á þrykk
út ganga. Og geymd til fróðleiks
og skemmtunar komandi kynslóð-
um.

Frá undirritun samnings íslendinga og Cabo Verde-manna um þróun fiskveida. Samninginn undirrituðu Olafur
Jóhannesson utanríkisráðherra íslands og Silvano da Luz utanríkisráðherra Cabo Verde. Hjá þeim standa íslenzkir
embættismenn og embættismenn frá Cabo Verde. ijósm. ólafur k. Magnússon.
ingur, Þorsteinn Már Baldvinsson,
verið á Cabo Verde og vonast til
þess að skipið verði tilbúið síðla á
næsta ári.
Nú standa fyrir dyrum viðræður
við Cabo Verde-menn um tilhögun
og efnisþætti aðstoðarinnar í
næsta áfanga meðan beðið er eftir
að nýja skipið komist í gagnið. Hef-
ur verið óskað tillagna frá þeim,
jafnframt því sem uppi eruj^msar
hugmyndir af hálfu þeirra íslend-
inga sem starfað hafa að verkefn-
inu.
Aðstoðin við Cabo Verde hefur,
þrátt fyrir byrjunarörðugleika,
skilað raunhæfum árangri. Ætla
má að áframhaldandi aðstoð geti
orðið til vaxandi gagns og flýti
fyrir því að Cabo Verde-mönnum
takist að kanna og nýta til hlítar
fiskveiðimöguleika sína.
Silvano da Luz utanríkisráðherra Cabo Verde ásamt túlki sínum.
Ljóum. Mbl. ÓI.K.M.