Morgunblaðið - 01.10.1989, Blaðsíða 29

__________________________________ ,WÍ'P-NB,LAmt> ni
Minning:
Guðni A. Hermansen
Vestmannaeyjum
Fölva sló á óendanlegt birtuspil
Vestmannaeyja þann dag sem
Guðni A. Hermansen listmálari var
burt kallaður frá jarðvist þessa
heims, listmálarinn góði sem var
ástmögur Eyjanna og unni þeim svo
heitt. Langt fyrir aldur fram er list-
snillingur fallinn frá, aðeins liðlega
sextugur, snöggur endir á harðri
sjúkdómsbaráttu síðustu misseri.
Guðni Hermansen var um margt
sérstæður maður. Á sinn hátt var
hann einfari, en kunni samt svo vel
að meta vinarþel meðal fjöldans.
Guðni var ótrúlega fjölhæfur maður
í tónlist, teikningu, málun, smíði
og hveiju því sem krafðist ýtrustu
handlagni. Hann lék á hvaða hljóð-
færi sem var, smíðaði úr hvaða efni
sem var, allt lék í höndum hans.
Að því leyti voru þeir mjög líkir
vinirnir og uppeldisfélagarnir Guðni
og Sverrir heitinn Haraldsson list-
málari. Þeir fóru báðir í Handíða-
og myndlistaskólann, en að því
loknu sneri Guðni heim til Eyja, en
Sverrir fór út í heim að safna
reynslu í ólgu listastraumanna.
Guðni vann um árabil að húsamál-
un, en á sjöunda áratugnum byijar
hann aftur að mála málverk af full-
um krafti og um sama leiti siglir
Sverrir út úr sprautustílnum svo-
kallaða. Það var hins vegar mjög
forvitnilegt að fylgjast með því
hvernig þessir æskufélagar byijuðu
að mörgu leyti á sama tíma með
nýjan stíl, að mörgu leyti svipaðan,
án þess að vita hvor af öðrum í
þeim efnum. Ef til vill var það ekki
að furða, myndform Vestmanna-
eyja var beggja grunnur.
Það voru alltaf hátíðisstundir að
koma heim til Diddu og Guðna, hún
með sína fögru söngrödd og söng-
gleði, hann við píanóið eða saxófón-
inn, spjallið í vinnustofu hans,
vangavelturnar yfir málverkinu,
nöfnin á myndirnar, dagskrárgerð
Guðna á tónböndum, allt var þetta
eins og uppbót á tilveruna, yndi
með vinum. Alveg eins og Guðni
var sjálfum sér nógur í svo mörgu
þá undi hann best hag sínum heima,
heima í Eyjum, heima hjá Diddu.
Mér er minnisstætt þegar hann fyr-
ir nokkrum árum var fenginn til
Grænlands á listahátíð með málverk
sín sem fulltrúi íslands. Hann fór
til Nuuk, en að morgni fyrsta dags
þegar hann leit út um gluggann,
þá var snjór í hlíðum og enginn
fagurgrænn Heimaklettur og engin
Didda. Málið var einfalt, hann sneri
heim um hæl. Guðni sýndi einnig í
Færeyjum við góðan orðstír og
málverk sín sem skipta hundruðum
seldi hann víða um heim. Megin-
hluti þeirra er túlkun hans á Vest-
mannaeyjum og hann stækkaði
Vestmannaeyjar jafnt og þétt, en
séráhugasvið hans var þó fantasíur
og þjóðsagnamyndir, þá var hann
í essinu sínu er tunglbirtan lék laus-
um hala og stjörnuþokur urðu að
nærliggjandi landslagi og jafnvel
huldum vættum. „Hugsaðu þér,“
sagði hann við mig fyrir skömmu,
„hvað það væri skemmtilegt að
ferðast í þessum geimförum, sitja
við gluggann og sjá stjörnurnar
þjóta hjá, ferðast um allan himin-
geiminn en sitja samt á sama stað.
Þar vildi ég mála.“
Það er skarð fyrir skildi í listsögu
landsins því hvert augnablik leikur
birtan sér við berg og sæ, birtan
sem Guðni A. Hermansen listmálari
var sérfræðingur í að fanga í faðm
léreftsins. Pensill hans hefur ekki
lengur þá fingur sem skiptu öllu
máli, en minningin um listsnilling
og góðan vin sefar sárustu sorgina.
Megi góður Guð styrkja Diddu,
börnin þeirra Kristin og Jóhönnu,
barnabörnin, vini og vandamenn.
Fátækari eru fótsporin framundan,
en góð minning er magnaður félagi
í gleði og sorg. Minning um mann
sem sinnti sínu fagi af ýtrustu ná-
kvæmni og kröfuhörku, mann sem
var mikill húmoristi og sá ann-
marka tilverunnar oft í allt öðru
og skoplegra ljósi en gengur og
gerist, ljósi sem gerði liðið ásættan-
legra þótt ekki væri allt með felldu.
Fölvinn liggur yfir en framtíðin og
birtan við eyjar blár mun áfram
syngja sínar fögru stemmningar til
heiðurs ástvini sínum, lita- og laga-
smiðnum góða, Guðna A. Herman-
sen.
Árni Johnsen
í dag kveðjum við snilling —
Snilling lita og tóna —
Snilling vináttunnar —
Snilling umhverfisins —
Snilling heimilisins.
Guðni Agnar Hermansen var
slíkur Vestmannaeyingur að honum
leið illa ef hann var kominn úr sjón-
máli við eyjarnar sínar.
Guða þakka ég innilega fyrir
ævilanga vináttu í starfi og leik.
Diddu, börnunum og ijölskyldum
þeirra sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Varðveitum minningu um góðan
dreng og mikinn listamann.
Guðjón Pálsson
Genginn er góður drengur, Guðni
Hermansen, listmálari og músíkant
í Vestmannaeyjum. Við Guðni
kynntumst nokkru áður en blóma-
tímabilið rann upp og bítlamúsíkin
hélt innreið sína, þegar það þótti
bara skemmtilegt að hlusta á hljóm-
sveitir flytja lög og þurfti hvorki
söngvara né magnara til að halda
uppi dansleik, jafnvel stórdansleik.
Guðni Hermansen blés ljúflega
og músíkalskt í saxófón og hafði
einkum gaman af jazzmúsík. Hann
gerðist liðsmaður í mörgum þekkt-
um hljómsveitum í Eyjum, svo sem
hljómsveit Guðjóns Pálssonar og
HG sextettinum, sem Haraldur
heitinn Guðmúndsson trompetleik-
ari og prentari stóð fyrir, en af
þessum hljómsveitum fór á sínum
tíma gott orð.
Síðar stofnaði Guðni eigin hljóm-
sveit og eins og honum var eðlis-
lægt, vildi hann standa rétt að verk-
inu. Hann var því líklega fyrsti
hljómsveitarstjórinn í dansbandi á
íslandi, sem réð til sín útsetjara um
tíu daga skeið og fékk hann sendan
heim, beint til Vestmannaeyja. Ég
átti því láni að fagna að vera þessi
útsetjari, sem ráðinn var til Eyja.
Mig minnir að framkvæmd verksins
hafi verið sú, að fyrri hluta dagsins
var skrifað niður og útsett eitthvað
lag, sem menn höfðu komið sér
saman um, en seinni hluta dags var
svo æfing, þar sem lagið var tekið
fyrir í Jiljómsvetinni og æft af
kappi. Á kvöldin var útsetjarinn
boðinn í mat til Diddu og Guðna
Hermansen, og við Guðni sátum svo
á rabbi eftir kvöldmatinn yfir ljúfum
veitingum. Þar var margt skrafað
og skeggrætt.
Þetta voru í rauninni fyrstu kynni
mín af Guðna Hermansen. Þarna
komst ég að því, að Guðni hafi
málað og teiknað frá bernsku og
ég man að mér þótti myndir hans
sérkennilegar og fallegar. Þetta var
löngu áður en hann sneri sér fyrir
alvöru að listmálun. Á þessum tíma
var Guðni húsamálari í Eyjum og
hafði oftast flokk manna í vinnu
við að mála híbýli manna og bátana
líka. Svo blés hann í saxófóninn
með hljómsveit sinni um helgar.
Saxófónleikur Guðna Hermansen
var líka sérkennilegur, eins og
myndirnar, og svolítið öðruvísi en
annarra manna. Ekki það að hann
næði neinum virtúósatökum á fón-
inum, en hann hafði eitthvað sér-
stakt að segja með djúpum tónum
og sagði það og á sinn sérstæða
hátt. Sjálfur var hann alla tíð
óánægður með saxófónleik sinn og
kom það heim við fullkomnunareð-
' lið.
Þegar öllu er á botninn hvólft
hafði Guðni Hermansen sinn eigin
tón, bæði á léreftinu og hljómsveit-
arpallinum. Hann var frábrugðinn
því sem gerðist og gekk. Og náttúr-
an hafði komið því svo fyrir, að
hann var það líka í útliti. Dökkur
yfirlitum og útlendingslegur með
yfirvararskegg, kóngapípu og alpa-
húfu á höfði spígsporaði hann um
Vestmannaeyjakaupstað, eftirlæt-
isstað sinn á jörðinni og eina stað-
inn, sem hann gat hugsað sér til
búsetu.
Þetta með eftirlætisstaðinn kom
best í ljós þegar gosið varð í Vest-
mannaeyjum og Guðni flutti með
fjölskyldú sína til Reykajvíkur. Hér
í höfuðstaðnum var hann eins og
„fiskur á þurru iandi," eins og einn
kunningi okkar orðaði það réttilega
og líklega er ekki ofsagt, að hann
hafi ekki á heilum sér tekið fyrr
en fjölskyldan var flutt út í Eyjar
aftur, fyrst í innflutt timburhús, en
síðan í húsið, sem Guðni hafði að
mestu byggt með eigin höndum, en
farið hafði undir ösku í gosinu og
skemmst mjög. Það var grafið upp
og ég minnist þess sérstaklega hve
ánægjulegt var að heimsækja
Guðna og Diddu á gamla staðnum
aftur, komin heim á ný. Síðar
byggði hann sér vinnuherbergi þar
sem hann málaði öllum stundum
. OKTÓBER 1989
í •' U\'
seinni árin eftir að hann hætti að
starfa við annað en listmálun.
Þannig kom ég oft og sá marga
góða- mynd og skynjaði Hermans-
en-tóninn.
Ekki hef ég í hyggju að rekja
æviferil Guðna, en vii þó geta þess,
að móðir hans var Jóhanna Erlends-
C 29
----------------------—ni:
dóttir en faðirinn af norsku bergi
brotinn, Hermansen að nafni. Guðni
var kvæntur ágætis konu, Sigríði
Kristinsdóttur, en börn þeirra eru
tvö, Kristinn og Jóhanna.
Það var fyrir fáeinum árum að
boð komu um það til okkar Steina
Steingríms píanóleikara og listmál-
ara frá Guðna Hermansen um hvort
við vildum ekki skreppa til Eyja og
spila með honum tvö kvöld á öl-
stofu í Samkomuhúsinu. Við slógum
til. Skemmst er frá að segja að
þarna lékum við saman í síðasta
sinn, og líklega hefur Guðni ekki.
blásið mikið í saxófóninn eftir það.
En hann málaði þeim mun meira
og var ævinlega hinn ljúfi, trausti
vinur vina sinna með glettni í aug-
um og húmorinn skammt undan
fyrir þá sem þekktu.
Svo lagði sjúkdómurinn hann að
velli aðeins sextíu og eins árs gaml-
an og Hermansen-tónninn er þagn-
aður. Listamaðurinn með pípuna
og alpahúfuna, sem átti svo margt
eftir ógert, spígsporar ekki framar
um göturnar í Eyjum eða gengur á
Helgafell. Við félagarnir sjáum eft-
ir honum á kveðjustund. Og við
Svanhildur sendum Diddu og börn-
unum samúðarkveðjur.
Ólafur Gaukur
HUNDRAÐ FIALLA SMALAR
Ljósmyndasýning aðeins í dag kl. 11 -18 á Kjarvalsstöðum - austurgangi
í dag verða sýndar á annað hundrað Ijósmyndir úr vikuferð blaðamanns og Ijósmyndara
Morgunblaðsins sem farin var á Landmannaafréttir í síðasta mánuði.
Einnig verða sýnd gögn frá vinnslu greinarinnar.
Aðgangur ókeypis.
ERRÓ
Sýning í vestursal stendur til 22. október.
ERLA
ÞÓRARINSDÓTTIR
síðasti sýningardagur í Kjarvalssal.