Morgunblaðið - 04.04.1995, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 4. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þið þurfíð ekki einu sinni að eyða í sólarolíu, þetta er bara teiknuð sól . . .
Álit nefndar um framtíð Stóðhestastöðvar ríkisins
Ríkið afhendi Bænda-
samtökunum stöðina
Morgunblaðið/Rúnar Þór
BALDVIN Kr. Baldvinsson, Ólafur Dýrmundsson, Halldór Blön-
dal og Sigurgeir Þorgeirsson kynntu niðurstöðu nefndar um
rekstur Stóðhestastöðvar rikisins á blaðamannafundi í gær.
NEFND sem landbúnaðarráð-
herra, Halldór Blöndal, skipaði í
janúar síðastliðnum til að gera til-
lögur um rekstur Stóðhestastöðv-
arinnar í Gunnarsholti hefur lokið
störfum og skilað áliti, en þar er
m.a. gert ráð fyrir að ríkið afhendi
Bændasamtökum Íslands stöðina
til rekstrar.
Landbúnaðarráðherra kynnti
álitið á blaðamannafundi á Akur-
eyri í gær ásamt formanni nefndar-
innar, Baldvin Kr. Baldvinssyni
bónda. Nefndinni var m.a. ætlað
að meta árangur af starfi stöðvar-
innar og þörf á nýrri markmiðs-
setningu þannig að hún geti áfram
rækt þýðingarmikið hlutverk sitt í
þágu íslenska hrossastofnsins.
Yfirtaki 23 milljóna
króna skuldir
í tillögum nefndarinnar er gert
ráð fyrir að ríkið yfírtaki skuldir
Stóðhestastöðvar ríkisins hjá
Stofnlánadeild landbúnaðarins og
Búnaðarbanka íslands, samtals að
upphæð 23 miiljónir króna. Þá er
gert ráð fyrir að ríkið afhendi
Bændasamtökunum stöðina til
rekstrar. Stofnvemdarsjóði verði
heimilað að leggja fram verulegt
fjármagn, 15-20 milljónir króna,
til stöðvarinnar til að ljúka þeirri
ENN er óvissa um skólalok í grunn-
og framhaldsskólum landsins í vor
eftir að Óiafur G. Einarsson mennta-
málaráðherra fundaði með öllum
fræðslustjórunum í gærdag.
Á fundinum voru lagðar fram
hugmyndir skólamanna um hvemig
uppbyggingu sem nauðsynleg er
talin.
Þá er lagt til að bygging reið-
skála verði hafin þegar í sumar
og henni lokið fyrir veturinn en
kostnaður við bygginguna og
nauðsynlegan búnað verði greiddur
úr Stofnverndarsjóði. Jafnframt er
lagt til að efnt verði til vorsýning-
ar „Stóðhestadaga" að vori.
Ijúka beri skólaárinu. Menntamála-
ráðherra mun kynna sér tillögurnar
frekar áður en endanleg ákvörðun
verður tekin. Samkvæmt upplýsing-
um menntamálaráðuneytisins er
búist við að ákvörðun liggi fyrir inn-
an fárra daga.
í tillögunum er gert ráð fýrir
að ráðinn verði forstöðumaður að
stöðinni með fagþekkingu og að
þar skuli teknar upp rannsóknir á
uppeldi, atferli og fijósemi stóð-
hesta. Eigendur þeirra stóðhesta
sem verða í stöðinni verða látnir
greiða fyrir hvern einstakan verk-
þátt nái tillögurnar fram að ganga.
Loks leggur nefndin til að gerð-
ur verði listi í gagnavörslukerfínu
„Feng“ yfír allar hryssur sem ná
lágmarki samkvæmt kynbótamati
til að teljast stóðhestamæður.
Landbúnaðarráðherra sagði nið-
urstöður þessar mikinn áfanga og
formaður nefndarinnar sagði það
mikilvægt að rekstur stöðvarinnar
yrði með þeim hætti að hann væri
hafínn yfir alla gagnrýni. Útflutn-
ingur hrossa ykist stöðugt, árið
1988 voru um 400 hross flutt út
en í fyrra á milli 2.500 og 2.600.
Ráðherra fundar með fræðslustjórum
Óvíst um skólalok
Bók um Islendinga í Hamborg 1520-1662
„Gjöf mín
til íslands“
FRIÐRIKA Koch,
þýsk kona á áttræð-
isaldri, mun á
morgun afhenda Vigdísi
Finnbogadóttur, forseta ís-
lands, ritverk sitt um ís-
lendinga sem voru búsettir
um lengri eða skemmri
tíma í Hamborg frá 1520
til 1662. Friðrika hóf að
rita verk sitt árið 1985, en
þá var hún stödd hérlendis
um þriggja mánaða skeið,
auk þess sem hún kom
hingað 1986 og 1989 og’
dvaldist í þijá mánuði í
hvort skipti við rannsóknir.
Meðan á dvöl hennar stóð
vann hún við rannsóknir á
skjölum á Landsbókasafni,
Stofnun Áma Magnússon-
ar og Þjóðskjalasafni. Frið-
rika fékkst einnig við rann-
sóknir í þjóðskjalasafninu í Ham-
borg en þar er stórt safn heimilda
um Islendinga sem héldu til Ham-
borgar allt til ársins 1662, þegar
einokunarverslunin hófst.
„Margir íslendingar fóru til
Hamborgar að læra í Þýskalandi,
aðallega í Rostock eða Witten-
berg, og héldu sumir þeirra þaðan
til Kaupmannahafnar. Flestir
bjuggu í Hamborg um eins árs
skeið og héldu svo til baka, en
aðrir voru tvo vetur og aðrir voru
lengur. Ég hef fundið heimildir
um 134 íslendinga á þessu tíma-
bili sem komu til Hamborgar en
þar af störfuðu tíu íslendingar í
borginni til æviloka, kvæntust
þýskum konum og eignuðust af-
komendur. Það var mjög erfitt
að komast að því hvað varð um
alla þessa menn en margir þeirra
keyptu sér eða leigðu hús sem
hjálpaði til við leitina.
Einn þeirra var Hannes Egg-
ertsson lögmaður á Núpi í Dýra-
firði og síðar hirðstjóri yfír ís-
landi sem flutti til Hamborgar.
Hann kom fyrst til Hamborgar
1524 en hélt til íslands ári seinna
og flutti með fjölskyldu sína aftur
til Hamborgar sama ár. Hann
hélt síðan til íslands 1530 og lést
hér á landi. í Hamborg greiddi
sonur hans, Eggert Hannesson,
sem var líka lögmaður, 6.000 rík-
isdali í leigu fyrir heimili sitt, en
hann kvæntist þýskri konu í
Hamborg að loknum tveimur
hjónaböndum á íslandi en fór
þaðan alfarinn 1580.
Þessar upplýsingar fann ég í
gömlum reikningsfærslum skatt-
heimtunnar í Hamborg. Þessi leit
var mjög spennandi
því að á þessum tíma
eru allar heimildir
handfærðar í bækur
og ekkert til á prenti.
Um 1600 var bytjað
að skrá í kirkjubækur skímir,
giftingar og dánardægur manna,
fyrir utan eina kirkju sem hóf
að skrá andlát um 50 árum áður.
Þetta auðveldaði leitina um
margt á seinni hluta tímabilsins.
Afkomendur þessara tíu íslend-
inga hurfu að spjöldum sögunnar
um 120 ámm eftir að fyrsta kyn-
slóð þeirra fæddist, því að kven-
kyns afkomendur þessara manna
gengu í hjónaband með þýskum
mönnum og tóku sér nafn þeirra.
Niðjarnir eru því týndir og mjög
erfítt eða útilokað að leita þá
uppi.“
- Hvernig stendur á að þú
hófst þetta erfiða starf?
► Friðrika Christiane Koch er
fædd í Þýskalandi árið 1923,
lauk stúdentsprófi 1942 en
vegna stríðsins var henni mein-
að að læra bókasafnsfræði eins
og hún stefndi að. Hún lauk
námi í sjúkraþjálfun 1950,
kenndi í því fagi um skeið, starf-
aði hérlendis 1957-1959 og frá
þeim tíma var hún yfirkennari
á því sviði í Hamborg til ársins
1986.
„Það er löng saga að segja
frá. Ég bjó í Hveragerði frá árinu
1957 til 1959 og vann á Heilsu-
hæli Náttúrulækningafélagsins
þar sem sjúkranuddari. Mér
fannst spennandi að skrifa eitt-
hvað um ísland og enginn hefur
áður að mér vitandi skrifað um
íslandsfara, bræðralag sem
stofnað var um 1500 í Hamborg.
Ég hætti störfum árið 1985
og þá byrjaði ég strax að leita
að þessum íslendingum sem búið
höfðu í Hamborg, eingöngu mér
til skemmtunar. Með þessari
vinnu er ég líka að halda við
hefð sem hefur skapast í minni
móðurfjölskyldu, því að forfeður
mínir hafa siglt til íslands frá
1544.
Síðan hafa þessi tengsl verið
einnig á vísindasviðinu því að
móðurafi minn, séra Wilhelm
Klose, þýddi 50 Passíusálma
Hallgríms Péturssonar á þýsku
og voru þeir gefnir út með styrk
frá Hallgrímskirkju 1974. Sonur
hans, Olaf Klose, hefur einnig
ritað ýmislegt um íslensk fræði
og sögu landsins."
- Þetta hefur væntanlega verið
mikil leit?
„Svo sannarlega,
aðallega vegna þess
að heimildir voru
dreifðar og sumar fá-
tæklegar, auk þess
sem margar bækur og önnur
gögn skemmdust í seinni heims-
styrjöld og í eldsvoðanum mikla
í Hamborg árið 1842. Einnig er
ekki að finna nafnalista í reik-
ingsbókum og skjölum, þannig
að þær varð að lesa vel til að finna
íslensk nöfn. Við upphaf þess
tímabils sem ég skrifa um, var
kaþólska kirkjan allsráðandi á
Islandi en lúterska kirkjan hafði
rutt sér til rúms í Hamborg
1528-29. Ég fann nafn íslenska
biskupsins Gissurar Einarssonar
og skrái ágnp af sögu hans í
bókinni."
Friðrika segir að bókin sé fyrst
og fremst „gjöf mín til íslands".
Heimildir
dreifðar og
fátæklegar