Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 65
EIMREIÐIN]
RÓMANTÍK
321
lokum var hið mikla þýzka ríki komið á grafarbakkann;
— en á barminum vaknar kynslóðin upp úr draumum
sínum, lítur skelfd í kringum sig, tekur beljartökum og
bjargar sér frá glötun. Þessi þjóðarraun grípur smátt og
smátt allar hugsandi sálir, og söngvar skáldanna fyllast
líka meir og meir af örlögum ættjarðarinnar.
„Oft er i holti heyrandi nær“.
Þessi gamli málsháttur: »Oft er í holti heyrandi nær«
hefir mörgum þótt lítt skiljanlegur, þegar litið er til malar
og grjótholtanna, sem allvíða má sjá nú á tímum, og fá
fylgsni hafa; en ef gætt er að því að flest holtin eða öll
hafa áður verið meira eða minna skógivaxin, þá er vel
skiljanlegt að orðtak þetta hafi myndast.
Það er nú reyndar álit innlendra og útlendra fræði-
manna að orðið holt hafi upphaflega merkt skóg, og eru
líkur til að sú skoðun sé rétt. En það getur verið efa-
samt hvort sú merking orðsins hafi nokkurn tima átt sér
stað hér á íslandi a. m. k. frá því að sögur mynduðust
eða voru skráðar. Því margir staðir í sögunum benda á
það, að holt hafi táknað hæð eða hæðadrög, sem nefnd
hafa verið fleiri nöfnum svo sem: ás, rimi, barð, bakki,
hálsdrag o. s. frv. Nokkra staði úr sögunum leyfi ég mér
að tilfæra hér, er virðast benda á, að sagnasmiðir hafi
látið holt tákna hæð: í Landnámu (2. P. 6. k.) stendur:
»Ásmundr bjó á Langholti at Þórutóptum; hann átti Lang-
holts-Þórmc. í Hallfreðarsögu (10. k.) er sagt frá þvi að
Ólafur konungur Tryggvason sagði Hallfreði í draumi, að
þegar Hallfreðr væri klæddur, þá skyldi hann ganga út á
holt nokkurt rétt hjá þingstaðnum, þar sem götur mættust,
svo kemur þetta: »Um morguninn gekk hann út á holtit
21