Eimreiðin - 01.09.1921, Blaðsíða 104

[EIMREIÐIN
Ritsjá.
THE NORSE DISCOVERERS OF AMERICA by G. .1/. Gathorne-
Hardy, F. R. G. S. — Oxford MCMXXI
Svo sem kunnugt er, segist fornum ritum islenskum svo frá,
að um árið 1000 hafi menn fundið land eða lönd, er þeir sigldu
suður og suðvestur frá Grænlandi. Gáfu þeir þeim nöfn eftir út-
liti og staðháttum, Helluland, Markland og Vínland hið góða.
Aðallega er um tvær frásagnir að ræða um þessa viðburði,
Eirikssögu rauða og Grænlendingaþátt Flateyjarbókar. Ber þeim
ekki vel saman, en þó svo, að varla er betra samræmis að
vrenta, ef frásagnirnar eru hvor annari óháðar. Má í vissu falli
segja, að ósamræmið sé einn höfuðkostur þeirra, því að það
sýnir hve óháðar þær eru hvor annari, en þá verður líka sam-
ræmið því óbrigðulli vottur um sannsöguleik viðburðanna. Hitt
er annað mál, að sagnaritarinn mætir þeim vanda, að velja úr
og gera upp á milli frásagnanna, þar sem á milli ber.
Pað var lengi vel, að þessum sögum var lítill gaumur gefinn.
Fáir þektu þær, og þeir sem þektu, litu þær hornauga, og hugðu
þær hálfgerðar þjóðsögur eða alveg. Pað er eiginlega Karl
Kristján Rafn, sá sem vér íslendingar megum best minnast fyrir
afskifti hans af Landsbókasafninu íslenska, er kemur þessum
fornu frásögnum um Vínlandsferðir fornmanna á framfæri,
snemma á öldinni sem leið. En þó er það einkum á allra síð-
ustu áruro, að þetta efni hefir verið tekið til verulegrar rann-
sóknar, og má segja, að um það séu nú komnar allmiklar
bókmentir.
Niðurstaðan heflr orðið sú, að enginn vafi leikur á því, að
höfuðatriði frásagnanna er rétt. Fornir menn, grænlenskir og
íslenskir, liafa fundið Ameríku, komið þangað aftur og aftur og
gert tilraunir að setjast þar að, þótt ekki festist þar bygð hvítra
manna sakir fjandskapar ibúanna, er fyrir voru. En um auka-
atriði frásagnanna eru skiftar skoðanir. Sumir, t. d. Nansen, telja
þau flest þjóðsögur, er myndast hafl fyrir áhrif bæði frá latnesk-
um og írskum ritum. En þótt ekki sé svo langt gengið, greinir
menn á. Hvor frásögnin er betri, Eiríkssaga, eða Grænlendinga-
þáttur? Hvað er satt og hvaö er ósatt, eða ýkt, eða misskilið?
Hvar er Hellulands, Marklands og Vinlands að leita á Austur-
strönd Norður-Ameríku? Hvar er Straumsfjörður, Hóp og
Kjalarnes? o. s. frv.
í bók þessari, sem hér ræðir um, er leitast við að svara