Vísir - 11.09.1962, Blaðsíða 8

8
Þriðjudagur 11. september 1962.
Otgetandi: Blaðáútgatan VISIR
Ritstjórar Hersteinn Paicson Gunnar G. Schrani
Aðstoðarritstjórr. Axet Thorstemsson.
Fréttastjóri: porsteinn O Thorarensen.
Ritstjórnarskrífstofur Laugavegi 178
Auglýsingar og afgreiðsla Ingólfsstræti 3.
Áskriftargjald er »5 kró..ur á mánuði.
1 lausasölu 3 kr. eint. — Simi 11660 (5 línur),
Prentsmiðja VIsis. — Edda h.f.
^____________________________________________________/
Farnir oð kvíða
fyrir kosningunum
Þess hefur gætt mjög í skrifum Tímans í sumar,
að Framsóknarforingjarnir eru farnir að kvíða fyrir
kosningum. Sá kvíði er vissulega ekki ástæðulaus. For-
ingjarnir í Reykjavík hafa sjálfsagt orðið þess varir,
að ýmsir fylgismenn þeirra úti um sveitimar em lítið
hrifnir af kommúnistadekrinu og hentistefnunni, sem
flokksstjórnin hefur fylgt allt þetta kjörtímabil.
Foringjar Framsóknarflokksins hafa undanfarin ár
barizt með oddi og egg gegn öllum framfara- og rétt-
lætismálum í þjóðfélaginu. Þeir gengu berserksgang
þegar ný og lýðræðislegri kjördæmaskipun var sett.
Það var í fullkominni andstöðu við hugsunarhátt
framsóknar-forkólfanna, að Alþingi væri skipað í sam-
rsemi við vilja þjóðarinnar, eða bætt nokkuð úr því
misrétti, sem ríkt hafði um Iangt skeið. Úrelt kjör-
dæmaskipun var sjálfsögð og réttlát, ef hún var Fram-
sóknarflokknum í hag!
Hegðun Framsóknarforingjanna í kjördæmamál-
inu hefði átt að opna augu margra kjósenda flokks-
ins fyrir því, að hann er hið svartasta afturhald og
sérhagsmunaklíka, sem nokkru sinni hefur verið til í
íslenzkum stjórnmálum. Þó hefði sennilega fyrnzt
fljótt yfir þennan kafla í sögu hans, ef hann hefði
kunnað að taka ósigrinum og viljað samstarf við aðra
lýðræðisflokka um viðreisn efnahagslífsins, eftir ó-
heillagöngu vinstri stjómarinnar. En í stað þess að
játa þau mistök, sem sú stjórn gerðist sek um, og
ganga heils hugar að uppbyggingarstarfinu með á-
byrgum stjórnmálaflokkum ,gerðist Framsókn strax
handbendi kommúnista, þegar viðreisnarstjórnin var
mynduð.
Þá var það, að ýmsum gætnum Framsóknarmönn-
um úti á landsbyggðinni þótti of langt gengið, og sum-
ír þeirra sendu flokksforystunni aðvörunarorð. En lít-
ið mun hafa verið á þau hlustað, og því magnast nú
ótti foringjanna eftir því sem nær líður kosningum.
/
Kemur að reikningsskilum
Hjá því getur ekki farið, að foringjar Framsókn-
arflokksins verði að gera grein fyrir stefnu sinni og
gjörðum undanfarin ár í næstu kosningahríð. Þeir eru
ekki öfundsverðir af þeim reikningsskilum. Reynslan
hefur sannað, að viðreisnarstefnan er rétt, en stefna
kommúnista og fylgifiska þeirra í Framsókn röng.
Núverandi ríkisstjórn og stuðningsflokkar hennar tóku
við efnahagskerfinu í rústum og hafa unnið að upp-
byggingu þess, með betri árangri en nokkur þorði að
vona að unnt yrði að ná, á svo skömmum tíma.
Gegn þessari uppbyggingu hafa kommúnistar og
Framsókn barizt, og fyrir þá stefnu verða þeir að svara
í næstu þingkosningum. Það undrar þvl engan þótt
þeir séu famir að verða hræddir.
i 1 í)'11■[ ( í f \‘\ >' , .. * ‘ ‘ ,7. ‘ ■ *
V’SiR
Karen Blixen
Við fráfall Karen Blixen hef-
ur orðið mikill sjónarsviptir á
dönsku skáldaþingi. Óhætt er
að fullyrða að hún hefur verið
einhver sérstæðasti persónuleiki
danskra bókmennta á þessari
öld og það er vafamál hvort
aðrir danskir nútímarithöfundar
hafa borið hróður síns lanc’ víð
ar en Karen Blixen. Hún var
töframeistari hins ritaða orðs,
i meðferð henn. fékk málið
hina miklu dýpt og hinn skæra
hljóm sem einungis birtist i
rödd skáldsins, þess skálds sem
stendur ofar persónulegum tak-
mörkunum og verður eitt með
þjóð sinni. Þegar slikir rithöf-
undar falla frá takmarkast sorg
in ekki við fjölskyldu og per-
sónulega vini heldur nær hún
til heillar þjóðar.
Karen Blixen bjó lengi I Af-
ríku. Hún giftist sænskum bar-
ón að nafni Bror Blixen-Finecke
og þau ráku stóra kaffiplant-
ekru í Kenya. Hjónabandið end-
aði með skilnaði og seinna
neyddist Karen Blixen til að
selja plantekruna vegna f járhags
örðugleika. Hún stóð uppi ein
og yfirgefin „of ung til að þyrl-
ast burt með rykinu, sem lá í
þykkum Iögum á vegunum". —
Hún varð því að taka eitthvað
til bragðs til að bjarga sjálfri
sér frá andlegri og veraldlegri
tortlmingu „og hún kaus að
skrifa — sögur sem hún hafði
áður sagt innfæddu þjónustu-
fólki slnu og manninum sem
hún elskaði. Þannig varð til
þessi einstæða frásagnargáfa,
því öll rit Karen Blixen byggj-
ast á hinni klassísku list rithöf-
undarins sem nútímahöfundar
þykjast of fínir til að sinna
nema það sé vegna þess að
þeir kunna ekki lengur hina
vandasömustu listgrein ritaðs
máls: að segja sögu.
Það er einmitt þetta sem er
einkenni Karen Blixen og frá
þvl sjónarmiði svipar henni ei-
lltið til Selmu Lagerlöf, sagna-
meistara Svía. Hér er það frá-
sagan sem hefur öll völd. „Hin
guðdómlega listgrein'*, segir
Salvati kardlnáli í „Sidste For-
tælling, „er og verður frá-
sagan. f upphafi var sagan. Og
á leiðarenda fáum við að horfa
á hana og virða hana fyrir okk-
ur. Það er þessi stund sem við
nefnum dómsdag". Og kardfnál-
inn, sem er flutningsmaður við-
horfa höfundarins, heldur ein-
mitt fram frásögunni og telur
hana fremri skáldsögunni. Skáld
sagan getur að vísu fært okk-
ur nálægt persónunum, en ein-
ungis vegna þess að þær birt-
ast á sama plani og lesandinn
sjálfur. í frásögunni eru per-
sónurnar á hærra plani en því,
sem við erum á „og við höfum
án efa ástæðu til að óttast þær
„m. a. vegna þess að frásagan
fjallar um persónurnar eftir sín-
um vilja en ekki samkvæmt
óskum lesendanna. Þess vegna
getur enginn gripið fram fyr-
ir frásögunni. Hún heldur sína
leið hversu grimmilega og misk
unnarlaust sem hún virðist búa
persónum sínum örlög. En I
staðinn er það aðeins frásagan,
sem I þessum heimi hefur „getu
til að svara dýpsta neyðarópi
mannlegs hjarta, sem hljóðar
svo: „H’ver er ég?“ öll leit
mannsandans er þess vegna leit
eftir svari við þessari spurn-
ingu.
Karen Blixen vann bókmennta
sigur sinn með bókinni „Seven
Gothic Tales", sem hún skrif-
aði á ensku undir dulnefninu
Isak Dinesen. Bókin kom út I
Ameríku árið 1935, nákvæmlega
hundrað árum eftir að fyrsta
ævintýrabók H. C. Andersens
sá dagsins ljós og skyldleikinn
er auðsær og þó merkilegur þvl
aldrei hafa tveir rithöfundar
byrjað svo ólíkt og endað svo
líkt. Hann kom neðan frá, úr
örbirgðinni, hún kom ofan frá,
úr allsnægtum. Skyldleikinn er
fólginn I næstum fullkominni
nýtingu á galdramætti sögunn-
ar. Saga Blixen eða „frásaga"
er lengri en smásagan en styttri
en skáldsagan. Frásagan til-
heyrir I eðli sínu fornum tíma
ef hún er háð tímaskynjun og
meistari
I bókum Karen Blixen fléttast
ævaforn frásagnarhefð inn í
danskar nútímabókmenntir og
það er vitanlega einungis að
þakka hinum frábæru hæfileik-
um hennar að Ibúar velferðar-
ríkis skuli geta umborið ann-
að eins og þetta. Persónur henn
ar eru myndastyttur horfinnar
tíðar en hún vinnur handa þeim
rétt til að Ieggja orð I belg,
stytturnar stíga niður af stöll-
um sínum og ganga um með
virðuleikablæ innan um hinn
sundurleita hóp nútímaskáld-
sagnapersóna.
Eitt af því sem Karen Blixen
Framhald á bls. 10.
unnar