Dagblaðið - 06.05.1981, Blaðsíða 20

20
DAGBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 6. MAÍ 1981.
á
Menning
Menning
Menning
Menning
D
iBeint
i h jartastað
Sýning Eiríks Smith að Kjarvalsstöðum
ýmsir þeir þættir sem við íslendingar
höfum löngum verið veikir fyrir.
Við leggjum mikið upp úr tiltölu-
lega raunsæjum staðarlýsingum en
kunnum þó vel að meta ljóðræna
innlifun listamannsins og alla dulúð
tengda landslagi — enda segir bama-
trúin okkur að álfar og vættir búi i
að svarið sé að finna í verkunum
sjálfum. t þeim fara nefnilega saman
Það er víst ekki ofsögum sagt að
sýningu Eiríks Smith að Kjarvals-
stöðum hafi verið tekið með kostum
og kynjum. Á fyrsta degi skilst mfcr
að nálægt 70% hennar hafi selst og er
ég kom á vettvang eftir síðustu helgi
mátti nánast telja óseld verk á fingr-
um sér. Nú má segja að strangt til
tekið komi það gagnrýnanda ekki par
við hvort listamaður selur mikið eða
lítið. Hans verk hlýtur að vera að
fjalla um sýningar eins og þær koma
honum fyrir sjónir, burtséð frá vin-
sældum þeirra hverju sinni.
En mikil sala á listaverkum er engu
að síður athyglisvert fyrirbæri, bæði
menningarlega og félagsfræðilega,
sem ekki má ýta til hliðar. Sala af
þessu tagi getur verið vottur um
gagngerar breytingar á listasmekk,
fjárfestingarsjónarmið, eða þá að
listamaðurinn hefur hitt á streng sem
skyndilega á sér enduróm í vitund
fjölda fólks.
Sala íkreppu
Og þá er gaman að vita hver sá
strengur er því svarið getur gefið
manni vísbendingar um tíðaranda,
hugarfar almennings í listrænum efn-
um og ýmislegt fleira sem þjóðin
hlýtur að vilja vita um sjálfa sig.
Hvað sem þessu líður er það merki-

Eirikur Smith ásamt einu verka sinna, Farfuglar.
hverjum hól. Þar að auki finnum við
stöku sinnum fyrir sektarkennd
varðandi fortíðina sem við svo
skyndilega hristum af okkur til að
gerast þátttakendur í tuttugustu öld-
inni. Því er eins og öll gömul minni úr
sveitum eða af sjávarsíðunni hitti
okkur beint í hjartastað: gamlir
bátar, gömul amboð, hús að falli
komin.
Vfða borið niður
Og þessu tekst Eifíki að koma til
skila með þeirri fáguðu tækni sem
hann hefur verið að þróa með sér
undanfarinn áratug. Hér er ekki
verið að gefa í skyn að Eiríkur hafi
komið sér upp óbrigðulli sölu-
formúlu. Sem væri út af fyrir sig tals-
vert afrek. Þau verk sem hann sýnir
nú eru afleiðing margra ára tilrauna
og heilabrota, bæði um tækni og inn-
tak, eftir rúman áratug úti í kulda af-
straksjónarinnar. Efist nokkur um
heilindi listamannsins skal honum
bent á nýlegt viðtal í Lesbók Mbl.
í leit sinni hefur Eiríkur borið
niður víða, t.d. í ljóðrænu raunsæi
Wyeths, kannski í súrrealisma og
nýju bandarísku raunsæi, en þar sem
honum tekst best upp, í myndum eins
mun líklegri c.u þær til að koma
hverri mynd til góða, skapa þann
mystíska hugblæ sem listamanninum
er í mun að koma til skila. En þegar
listamaðurinn plantar andlitum af
glamörpíum inn í landslag án nokk-
urs sjáanlegs fyrirvara eða tilgangs,
þá er verkunum ofgert. Þetta er því
miður áberandi árátta hjá Eiríki.
Sjálfur hef ég meira upp úr þeim
myndum hans þar sem ýmiss konar
einkennileg afstrakt mótíf rjúfa
V
Kiríkur Smith — Vetur vid hafnargarðinn, olía.

leg staðreynd að þessi mikla sala á
verkum Eiríks (sem jafna má við
sölur Errós og Kjarvals forðum daga)
skuli eiga sér stað nú þegar fólk
virðist yfirleitt varkárt í peningamál-
'um. Reyndar hafa margir aðrir lista-
menn þá sögu að segja að hin svokall-
aða „kreppa” í þjóðfélaginu hafi enn
sem komið er lítil áhrif haft á lista-
verkakaup en eins og allir vita verða
listirnar yfirleitt fyrst fyrir barðinu á
slæmu kreppuástandi. Kannski að
hér sé engin kreppa eftir allt saman?
Eða þá að kaup og sala listaverka á
islandi lúta allt öðrum lögmálum en
annars staðar í hinum vestræna
heimi. Slíkt kæmi mér hreint ekki á
óvart.
Gömul amboð
Nú væri eflaust hægt að fá á
hreint, með þartilgerðri félagsfræði-
Iegri könnun, hvers vegna Eiríkur
Smith nýtur þessarar miklu lýðhylli
sem myndlistarmaður. Mér sýnist þó
Fóstbræðrasöngur
Samsöngvar Fóstbrœöra í Austurbœjarblói.
Söngstjóri: Ragnar Bjömsson.
Undirleikari: Guðnin A. Kristinsdóttlr.
Elnsöngvarar: Hékon Oddgeirsson og öm
Birgisson.
Efnisskrá: Fœreysk visu og kvœðalög; Ragnar
Bjömsson: Sultur; Jón Ásgeirsson: óráð, Ridd-
arinn, ódysselfur hinn nýi, Heimþrá, Tli minn-
Ingar um mlsheppnaðan tónsnilling,
Undirskrift; Jón Ásgeksson, Jón Þórarinsson,
Jónas Inglmundarson og Ragnar Bjömsson:
Blómarósir, við Ijóð Helgo Sœmundssonar;
Jón Nordol: Lausavfsa frá Sturiungaöld; Fjögur
ungversk þjóðlög f útsetn. Bála Bartók.
Færeyjabrandarar
Þegar stórveldið ísland lætur svo
lítið að taka eftir því að eitthvað sé til
sem heitir færeysk menning, er það
alla jafna með undrunarsvip yfir því
að þetta fyrirbæri skuli vera til,
miðað við aðstæður, fólksfjölda og
allt það. Við fslendingar könnumst
við fyrirbærið af vörum annarra stór-
velda um okkur og tökum misjafn-
lega. Ég efast ekki um að Fóstbræðr-
Karlakórinn Fóstbræour.

Myndlist
og Farfuglar (nr. 48), Að kvöldi skal
dag lofa (nr. 35) og Á sandinum (nr.
42) — svo nefndar séu nokkrar metn-
aðarfyllstu myndir Eiríks — er tónn-
inn hans eigin og jafnframt íslensk-
astur.
Gera manni bilt við
Að vísu er ég ekki sáttur við allar
lausnir hans. Dulúð mynda sinna
magnar hann tiðum upp með verum
sem eru á flökti nálægt meginmótíf-
inu og því óskýrari sem þær eru þeim
skyndilega þá værð sem listamaður-
inn hefur skapað í landslagi, gera
manni bilt við og neyða mann til að
skoða allt myndefnið upp á nýtt.
Hér hef ég að sjálfsögðu verið að
tala bæði um olíumálverk Eiriks og
vatnslitamyndir, en hvortveggja
miðla áhorfandanum tæru ljósi í
ofanálag.
í þjóðsagnamyndum sýnir Eirikur
á sér nýja hlið, bæði stórkarlalegan
húmor og dramatískt myndskyn.
Bestar þeirra þykja mér Sálin hans
Jóns míns, Tungustapi og Djákninn á
Myrká.
um gekk gott eitt til að taka upp í
efnisskrá sína færeysk lög, sem þeir
sungu ágætlega þokkalega. Fram-
burður þeirra á færeysku var hins
vegar fyrir neðan allar hellur. Enginn
ætlast til að íslenskur almenningur
ráði við tvíhlj óðatilhneigingar fær-
eyskra sérhljóða, en flest annað í
framburði færeysku ætti menn fyrir-
hafnarlítið að ráða við. Hefðu áheyr-
endur verið að hlýða á færeyskan kór
klæmast svo á íslenskum texta sem
Fóstbræður á færeyskunni, hefðu
flestir viðstaddra hlegið sig mátt-
lausa.
Djöfulskapur
Ekki veit ég hvernig þeir fóru að
því að pæla í gegnum Sult eftir söng-
stjóra sinn, Fóstbræðurnir, þessa
eins og hann sjálfur kallar það
„djöfullega óaðgengilegu músík til
söngs”, en það sýnir ótvírætt styrk
þeirra sem karlakórs.
Drengurinn sá syngur með púra nátt-
úrurödd, sem er eins og óslípaður
demantur.
Stóra bomban
Stóra bomban í samsöng þessum
voru Blómarósir Helga Sæmunds-
sonar. Fjórir Fóstbræðrasöngstjórar
spreyttu sig á lagsmíð við kvæði
Helga. Bráðsniðugt uppátæki og lög-
in hvert öðru ljúfara. Hér verður
ekki gert upp á milli þeirra heldur
bent áað þau mættu gjarna koma út í
góðri hljóðritun.
Vísa Gizzurar Þorvaldssonar,
fyrsta skráða hljóðfæraeiganda á fs-
landi, nýtur sín vel í laggerð Jóns
Nordal og minnir um leið á að íslensk
tónlist á samleið með kveðskap
þjóðarinnar frá hvaða tíma sem er.
Samsöngvunum lauk svo með
fjórum ungverskum þjóðlögum í
snilldarútsetningum Béla Bartoks.
Tónlist
Sex lög Jóns Ásgeirssonar runnu
ljúflega af vörum kórsins og ein-
söngvaranna. Hákon öruggur að
vanda, en var óvænt yfirskyggður af
ungum Akureyringi, Emi Birgissyni.
Fóstbræður sungu þau prýðilega,
sem fyrr, svo að þannig lauk söngn-
um miklum mun betur en hann upp-
hófst.
-EM