Vísbending - 16.06.2006, Blaðsíða 3

ISBENDING
annarra forsætisráðherra, þeirra Bjama
Benediktssonar, Steingríms Hermanns-
sonar, Davíðs Oddssonar og Halldórs
Asgrímssonar, hefur kaupmáttur náð
að aukast urn 2,0 til 2,5%. Kaupmáttur
rýmaði mest í stjómartíð þeirra nafna
Steingríms Steinþórssonar 1950-1953 og
Steingríms Hermannssonar 1988-1991,
um liðlega 3%, og um 2,4% hjá Ólafí
Thors árin 1959-1963.
Aldrei betra
Harold McMillan, forsætisráðherra
Breta, notaði slagorðið „Þið hafíð
aldrei haft það jafn gott“ á sjötta áratug
20. aldar. Surnir segja að Herbert Hoover
hafí líka notað þetta slagorð þegar hann
var kosinn forseti Bandaríkjanna árið
1928. Þegar hann bauð sig fram aftur
fjórum ámm seinna, í miðri kreppunni,
hafi hann svo notað slagorðið „Verra gat
það orðið“. Þegar litið er á mynd 1 sést
að Halldór hættir sannarlega á toppnum
og í lok stjómartíðar hans er kaupmáttur
hér á landi meiri en hann hefiir nokkrn
sinni verið.
Tajla 1: Kaupmáttaraukning í tíð hvers forsœtisráóherra 1944-2006
Ártal Forsætisráðherra Kaupmáttaraukn/ár Ár
1944-1947 Ólafur Thors 4,9% 3
1947-1949 Stefán Jóh. Stefánsson 1,0% 2
1949-1950 Ólafur Thors -6,5% 0
1950-1953 Steingrímur Steinþórsson -3,1% 3
1953-1956 Ólafur Thors 4,9% 3
1956-1958 Hermann Jónasson 1,0% 2
1958-1959 Emil Jónsson 3,5% 1
1959-1963 Ólafur Thors -2,4% 4
1963-1970 Bjarni Benediktsson 2,3% 7
1970-1971 Jóhann Hafstein 10,7% 1
1971-1974 Ólafur Jóhannesson 9,5% 3
1974-1978 Geir Hallgrímsson -0,7% 4
1978-1979 Ólafur Jóhannesson 1,7% 1
1979-1980 Benedikt Gröndal 1,6% 0
1980-1983 Gunnar Thoroddsen -1,0% 3
1983-1987 Steingrímur Hermannsson 2,0% 4
1987-1988 Þorsteinn Pálsson 9,1% 1
1988-1991 Steingrímur Hermannsson -3,3% 3
1991-2004 Davíð Oddsson 2,1% 13
2004-2006 Halldór Ásgrímsson 2,5% 2
Heimild: Hagstofa Islands, útreikningar Vísbendingar.
Stendur Evrópusambandið undir væntingum?
Arið 1992 töldu margir að straum-
hvörf yrðu í viðskiptum Evrópu-
ríkja þegar mjög dró úr öllum
hömlum. Flæði á vömm, þjónustu, vinnu-
afli og fjármagni varð frjálst. Um svipað
leyti stækkaði innri markaðurinn með
inngöngu nýrra landa. Evrópska efna-
hagssvæðið var stofnað sem millileikur
og þar með vom öll lönd á Norðurlönd-
um að mestu komin inn á sameiginlegan
markað.
Oraunhæfar væntingar?
r
Iíslenskum blöðum mátti á þessum tíma
lesa um það að nú gætu íslenskir neyt-
endur hugsað sér gott til glóðarinnar. Þeir
gætu stundaðbankaviðskipli í Frakklandi
og tryggt bílinn sinn í Þýskalandi, svo að
dæmi væm tekin. Slík hefur ekki orðið
raunin. Að vísu kann að vera að ekkert
mæli á móti því að menn geymi peninga
í erlendum bönkum en í raun hafa helst
þeir sem leita skjóls fyrir skattayfírvöld-
urn fært peninga sína þangað. Af ýmsum
praktískum ástæðum vilja rnenn heldur
skipta við banka sem einfalt er að eiga við
ef eitthvað kernur upp á. Einnig má telja
vafasamt að erlendir bankar séu spenntir
fyrir því að lána einstaklingum sem þeir
þekkja lítið til og þurfa að hafa talsvert
fyrir að fylgjast með. Fyrirtæki hafa hins
vegarnáð meiribankaviðskiptumerlend-
is en áður.
Tryggingar eru flóknari. Lög um þær
eru ekki samræmd og því er alls ekki víst
að skilmálar þýskra vátryggingafélaga
i bilatryggingum uppfylli íslensk lög.
En það er ekkert á móti því að erlend
tryggingafélög bjóði þjónustu sína hér á
landi og fjölmörg erlend félög hafa hér
starfsleyfi. Þau hafa hins vegar ekki séð
sér hag í því að hefja starfsemi í stórum
stíl. Erlend félög sem hér hafa starfað,
t.d. Ábyrgð, Skandia og Alliance, hafa
verið seld innlendum aðilum.
Verðjöfnun
Þegar markaðshindranir falla er eðli-
legt að búast við því að markaðurinn
leiti þangað sem verðið er lægst. Þess
vegna bjuggust margir við verðlækkun
á mörgurn vörum þegar viðskipti færðust
til þeirra landa sem best byðu. I könnun
meðal evrópskra forstjóra' taldi meiri-
hluti þeirra reyndar að verðlag væri að
jafnast innan ES en það hefði hins vegar
fremur hækkað en lækkað þegar evran
var tekin upp. Jafnframt hefði upptaka
hennar auðveldað Bandarikjamönnum
aðgang að ntarkaðinum, en það gleður
neytendur þó að foiTáðamenn fyrirtækja
kætist ekki. Bandaríkjamenn selja vörur
og þjónustu á sarna verði á öllu evru-
svæðinu. Evrópskir framleiðendur hafa
orðið að fylgja í kjölfarið. Verðið ræðst nú
minna en áður af framboði og eftirspurn
á einstökum landsvæðum og einn þein-a
sem svaraði áðurnefndri könnun taldi
að úr hagnaði drægi af því að neytendur
ættu nú auðveldara en áður með að bera
saman verð.
Staðlaðar vörur
Ein helsta grýla Evrópuandstæðinga
er skrifræðið í Brussel. Endalausar
reglugerðir eru að gera menn gráhærða
að sögn. Það vakti athygli þegar upplýst
var að hér á landi væri um það bil ein
Evróputilskipun innleidd á dag og að svo
hefði verið undanfarin tíu ár. Það fylgdi
meira að segja sögunni að þó hefði aðeins
brot af tilskipunum Evrópusambandsins
tekið gildi hérá landi. Á stjómmálamönn-
(Framhald á síðu 4)
3